انجماد و انتظار

عراقچی: به موضوعات اصلی مورد اختلاف رسیده‌ایم  مطمئن نیستم در این دور، مذاکرات به پایان برسد

زهرا سلیمانی| در فاصله کمتر از 17روز به موعد انتخابات سراسری کشور برای تعیین دولت سیزدهم، مذاکرات ایران با کشورهای 1+4 و امریکا در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آیا طرفین بر سر کلیات مورد نظر به توافق رسیده‌اند؟ در خصوص جزییات مورد نظر در متن مشترک چه وضعیتی وجود دارد؟ این پرسش‌ها و پرسش‌هایی از این دست این روزها که دور پنجم مذاکرات در وین پایان یافته و گفت‌وگوها در آستانه دور ششم قرار دارد، به کرات مطرح می‌شوند. این در حالی است که بسیاری از طرف‌های مذاکره‌کننده از احتمال دستیابی به توافق در پایان دور پنجم خبر داده بودند، اما علی‌رغم پایان این دور از مذاکرات نه تنها دورنمایی از دستیابی به توافق نهایی تصویرسازی نشده، بلکه چشم‌اندازی که از آینده مذاکرات ارایه می‌شود به نظر از نوعی ابهام نیز برخوردار است. اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات از جمله چهره‌هایی بود که پیش از این از پایان مذاکرات در دور پنجم و رسیدن به یک توافق فراگیر خبر داده بود. اظهاراتی که باعث شد این فرضیه در بسیاری از رسانه‌ها و تحلیل‌ها مطرح شود که موارد اختلافی به اندازه‌ای کاهش پیدا کرده که دو طرف را به سمت یک توافق رهنمون می‌سازد. اما نه‌تنها شکوفه‌های توافق در بهار مذاکرات جوانه نزد، بلکه به نظر می‌رسد، نوعی انجماد نیز بر روند کلی مذاکرات حاکم شده است، به گونه‌ای که این‌بار اولیانوف اعلام می‌کند که نه‌تنها دستیابی به توافق در دور ششم مذاکرات امری محتمل نیست، بلکه اساسا هنوز مشخص نشده که دو طرف چه زمانی قرار است، دور ششم را استارت بزنند. اظهاراتی که به نوعی خاص از سوی سیدعباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد ایرانی در مذاکرات نیز تایید می‌شود.در این میان اغلب تحلیل‌هایی که در خصوص چرایی این روند به ظاهر کند شده مطرح می‌شود، واجد چند شاخص مهم است. نخستین مورد مرتبط با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران است. مبتنی بر این رویکرد تحلیلی، برخی اشاره می‌کنند که کشورهای غربی ترجیح می‌دهند، توافق را تا زمان مشخص شدن تکلیف انتخابات در ایران به تعویق اندازند تا پس از تعیین شمایل رییس‌جمهوری آینده روند کلی برنامه‌ریزی‌ها دنبال شود. از سوی دیگر اما برخی دیگر از ارزیابی‌ها حاکی از آن است که با رسیدن به موعد نهایی توافق، ایران باید هماهنگی‌های لازم را با کشورهایی چون روسیه و چین صورت دهد.در واقع مبتنی بر تحلیل، ایجاد این هماهنگی‌ها میان ایران و روسیه و چین باعث کندی مذاکرات در فرازهای پایانی گفت‌وگوها شده است. گفت‌وگوهای روز گذشته ایران، روسیه و چین و متعاقب آن در روزهای ابتدایی هفته قبل، درستی این فرضیه را بیش از پیش محتمل می‌سازد. عراقچی صبح دیروز بلافاصله پس از نشست سه‌جانبه با چین و روسیه، نشست چهارجانبه با هیات‌های اتحادیه اروپایی و سه کشور آلمان، انگلستان و فرانسه را آغاز کرد تا راه‌های دستیابی به متن مشترک با طرف‌های مختلف مرور شود.

  موضوعات اصلی مورد اختلاف روی میز عراقچی بعد از نشست سه‌جانبه با چین و روسیه در پاسخ به این پرسش که از نظر شما مذاکرات هسته‌ای ایران در چه مرحله‌ای قرار دارد و آیا از نظر شما توافق نزدیک است؟می گوید: «شخصا مطمئن نیستم که در این دور از مذاکرات بتوانیم مسائل را جمع‌بندی کنیم‌.» اظهاراتی که هرچند نشانه‌های امیدبخش در بطن آن وجود دارد، اما در عین حال نشانه‌هایی مبهم از چشم‌انداز آینده را نیز در بطن خود دارد. رییس تیم مذاکره‌کننده ایرانی با بیان اینکه تقریباً یک هفته است که دور پنجم مذاکرات وین در حال انجام است، گفت: مذاکرات پیچیدگی‌های زیادی دارد و ما به موضوعات اصلی مورد اختلاف رسیده‌ایم. فکر می‌کنم پیشرفت‌های خوبی تاکنون داشته‌ایم، مسیر خوبی را طی کردیم و اکنون در نقطه‌ای هستیم که فقط به مسائلی که اختلافات بارزی در مورد آنها وجود دارد، پرداخته می‌شود.این دیپلمات ارشد کشورمان با بیان اینکه متن‌ها تهیه شده است و مقدار زیادی از متن‌ها آماده است و چند مورد اختلافی کماکان در دست بررسی است، افزود: جلسات فشرده‌ای را در این دوره داشتیم، من امروز جلسه سه‌جانبه‌ای را با دو کشور چین و روسیه داشتم هماهنگی‌های بسیار خوبی بین ما و این دو کشور وجود دارد و یک جلسه نیز با سه کشور اروپایی و به صورت چهارجانبه داشتیم، جلسات کارشناسی نیز به همین ترتیب برگزار شده است.عراقچی تاکید کرد: به نظر من تاکنون مسیر خوبی طی شده است و اینکه آیا در این دور از مذاکرات بتوانیم مسائل را جمع‌بندی کنیم شخصاً مطمئن نیستم با این حال ما به تلاش خود ادامه می‌دهیم ممکن است که لازم باشد بار دیگر هیات‌ها برای انجام مشورت‌های بیشتر به پایتخت‌ها مراجعه کنند، هنوز در این مورد تصمیم قطعی نگرفته‌ایم و ظرف دو سه روز آینده کار را ادامه خواهیم داد.وی بار دیگر تاکید کرد: شخصا مطمئن نیستم که در این دور، مذاکرات به پایان برسد.عراقچی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا قبل از مراجعه هیات‌ها به پایتخت‌ها برای انجام مشورت، جلسه کمیسیون مشترک برجام برگزار خواهد شد یا نه؟ گفت: بله معمول کار این است که ما با یک جلسه کمیسیون مشترک برجام کار را شروع می‌کنیم و با یک جلسه کمیسیون مشترک برجام دور مذاکراتی که انجام شده است را جمع‌بندی می‌کنیم و خاتمه می‌دهیم. مذاکرات و بحث‌های اصلی در جلسات دوجانبه، سه جانبه و چندجانبه صورت می‌گیرد و در صورت لزوم در سطوح مختلف هیات‌ها با هم مذاکره می‌کنند و طبیعتا هر وقت که قرار باشد به این دور از مذاکرات خاتمه داده شود از طریق یک جلسه جمع‌بندی کمیسیون مشترک خواهد بود.البته هنوز زود است که ما قضاوت کنیم که در چه روزی و در چه مقطعی به این نقطه خواهیم رسید و تلاش بر اینکه هر چه زودتر به یک جمع‌بندی نهایی برسیم، از نظر ما روند ادامه دارد و باید دید که چه خواهد شد.

  واکنش به خبر واردات نفت ایران از امریکا

یکی از خبرهایی که در روز 7 خرداد (28 مه) در برخی رسانه‌های امریکایی بازتاب پیدا کرد، خبری بود که در خصوص واردات نفت امریکا از ایران منتشر شده بود. اداره اطلاعات انرژی وزارت انرژی ایالات متحده در این تاریخ مطالبی را منتشر کرد که بر اساس آن در ماه مارس، ایران برای اولین ‌بار از نوامبر 1991، روزانه 33 هزار بشکه نفت به ایالات متحده صادر کرده است. موضوعی که نه تنها در رسانه‌های امریکایی بلکه در رسانه‌های روسی نیز بازتاب‌های فراوانی پیدا کرد. خبری که در صورت صحت می‌توانست به عنوان یکی از گزاره‌های مهم در تداوم مذاکرات مورد توجه قرار بگیرد.

این در حالی است که خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد، از اوایل دهه 1990 میلادی واشنگتن واردات نفت از ایران را به ‌طور کامل متوقف کرده است. خطیب‌زاده در خصوص اخباری مبنی بر خرید نفت ایران از سوی امریکا گفت: «از زمان کلینتون، رییس‌جمهور اسبق ایالات متحده به خاطر قوانینی که وضع کردند، نفتی از ایران خریداری نشده است. شاید منظور موضوع دیگری است که الان جزییاتی راجع به آن ندارم و اظهارنظر خاصی نمی‌توان کرد.» بعد از این نشست نیز رسانه‌های روسی با انعکاس خبر تکذیب صادرات نفت ایران از سوی امریکا به این خبر واکنش گسترده‌ای نشان دادند.

  توییت اولیانوف در مورد نشست سه جانبه با ایران و چین

بعد از انتشار اخباری در خصوص واردات نفت امریکا از ایران بود که نشست سه جانبه ایران، روسیه و چین برای بررسی و تبادل نظر در خصوص آخرین وضعیت هماهنگی مواضع در محل گراندهتل وین برگزار شد. هیات ایرانی در این دیدار نقطه نظرات خود در خصوص متون پیش‌نویس و موضوعات باقی مانده را برای طرف‌های چینی و روسی تشریح کرد. هیات‌های چین و روسیه نیز ضمن ارائه برخی نظرات و توضیحات بار دیگر بر حمایت کامل خود از مواضع ایران تاکید کردند. هر سه هیات بر اهمیت تداوم کار به صورت جدی و به دور از هرگونه شتابزدگی یا تاخیر بی‌سبب تاکید کردند. با پایان گرفتن این نشست اما مطابق معمول نماینده روسیه در توییتی گزارشی در مورد نشست سه جانبه با نمایندگان چین و ایران ارائه کرد‌. میخاییل اولیانوف با انتشار توییتی نوشت: نشست سه جانبه با شرکت نمایندگان ایران، روسیه و چین امروز در وین برگزار شد و درباره برجام گفت‌وگو شد. اعضا به رایزنی و بحث درباره امور فعلی و مسیر پیش رو پرداختند.