تردید در تحقق برنامه‌های مسکنی دولت آینده

گروه راه و شهرسازی|

در شرایطی که «مسکن مهر» به الگویی برای اغلب نامزد‌های دور سیزدهم ریاست‌جمهوری تبدیل شده، به نظر می‌رسد، تحقق و اجرای دوباره این الگو با مشکلاتی بیش از مشکلات طرح اولیه مواجه است. اگر در حدود 14 سال پیش، دولت نهم صرفا واحد‌های مسکونی را در بیابان و اطراف شهرهای بزرگ بدون در نظر داشتن تامین نیازهای محیط شهری، ساخت و به مردم تحویل داد. حالا به نظر می‌رسد که حتی انجام این کار به واسطه افزایش قیمت‌های ناشی از افزایش پایه پولی (که یکی از دلایلش همان مسکن مهر بود) دولت‌های آتی نمی‌توانند چنین طرح سخاوتمندانه‌ای را پیاده کنند. چرا که توان مالی شهروندان در گرمای تورم به اندازه‌ای آب شده که حالا آنها توان پرداخت حداقل هزینه‌های لازم برای ساخت مسکن در زمین‌های رایگان دولتی را ندارند.

در همین رابطه، فرشید پورحاجت، کارشناس بازار مسکن گفت: عمده کاندیداها از احداث یک میلیون مسکن صحبت می‌کنند اما مردمی که با این سطح پایین درآمدی از عهده تامین حداقل‌های زندگی خود برنمی‌آیند، آیا توان و حتی فرصت فکر کردن به خرید مسکن را دارند؟ ابتدا باید قدرت اقتصادی خانوارها را برای خرید نقدی یا اقساطی افزایش داد.

پورحاجت در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در روزهای گذشته کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری مباحثی را درخصوص تامین مسکن اقشار جامعه مطرح کردند که عمدتا توضیح واضحاتی مبنی برنیاز به احداث یک میلیون مسکن بود اما باید ببینیم در مقام اجرا چه اتفاقی می‌افتد. دولت‌های قبل هم برای حوزه مسکن برنامه داشتند اما عمده تجربیاتشان با شکست مواجه شده است.

وی افزود: در حال حاضر بنگاه‌های تولیدی مسکن به یک ناامیدی رسیده‌اند و در حال ترک این بازار هستند. اینکه برخی کاندیداهای محترم اعلام می‌کنند قرار است یک میلیون واحد را بسازند اعداد درشت و 

دهن پرکنی است اما سوال این است که با کدام مکانیزم و زیرساخت می‌خواهند این کاررا انجام دهند؛ آن هم در وضعیتی که فضای کسب و کار برای فعالان بخش مسکن کاملا پرمخاطره شده است.

این کارشناس بازار مسکن تاکید کرد: برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی، ابتدا باید قدرت اقتصادی مردم را افزایش دهیم تا بتوانند به صورت نقدی یا اقساطی واحد مدنظر خود را خریداری کنند. می‌گویند فضا را برای بخش خصوصی فراهم می‌کنیم تا مسکن تولید کند. بر فرض که بسازند، خریدارش چه کسی است؟ مردمی که با این سطح پایین درآمدی از عهده حداقل‌های زندگی خود برنمی‌آیند آیا توان و حتی فرصت فکر کردن به خرید مسکن را دارند؟

     هزینه ساخت هر متر مسکن بالای ۵ میلیون تومان 

این کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه فقط هزینه آهن‌آلات برای احداث یک واحد مسکونی به متری یک میلیون تومان رسیده است گفت: یک میلیون تومان هم به نهادها، دستگاه‌ها و ارگان‌های مرتبط با حوزه مسکن می‌رسد که همگی نگاه درآمدی به این حوزه دارند. مجلس هم با قوانین دست و پاگیر، شرایط را دوچندان سخت کرده است. به‌طور متوسط در کشور حدود سه میلیون تومان هزینه زمین و ساخت می‌شود و سود را هم که در نظر نگیریم، تا واحد تکمیل شود هزینه پنج تا شش میلیون تومان روی دست سازنده می‌گذارد. کدام یک از اقشار پایین و حتی متوسط توان پرداخت چنین مبالغی را برای خرید مسکن دارند؟

پورحاجت تصریح کرد: اغلب کاندیداهای فعلی از ساخت سالانه یک میلیون مسکن سخن گفته‌اند که جزو بدیهیات است. اما برنامه‌هایی که ارایه می‌دهند باید کاملا علمی، عملیاتی و اجرایی باشد. 

     حاشیه‌نشینی شهرها را می‌بلعد

وی گفت: حاشیه‌نشینی دارد شهرهای ما را می‌بلعد. شهرها به مکانهایی غیراستاندارد تبدیل شده و از نظر شکل و ظاهر، نشانه‌ای از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی ندارند. طی ۲۴ سال گذشته طرح‌هایی برای بخش مسکن ارایه شد که از هر دو نظر کمی و کیفی ناموفق بودند. در ۱۲ سال اخیر هم ادغام دو حوزه مسکن و راه تحت عنوان وزارت راه و شهرسازی، منجر به غلبه طرح‌های حمل و نقل بر طرح‌های بخش مسکن شده و کام مردم از این ادغام شیرین نشده است.

دبیر کانون انبوه‌سازان با اشاره به پروژه مسکن مهر که از سال ۱۳۸۶ آغاز شده است خاطرنشان کرد: تجربه این طرح شکست خورده هم پیش روی ما است. درست است که حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار صاحب مسکن شدند اما ۱۴ سال طول کشید و هنوز تکمیل نشده است. این ضعف انسجام و برنامه‌ریزی را در پروژه مسکن مهر نشان می‌دهد.

به گفته پورحاجت، ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال احتیاج به یک وزارتخانه مستقل، مدیران مستقل، بدنه کارشناسی متخصص و اجرای قوی دارد.

وی اظهار کرد: در صحبت‌های انتخاباتی از خانه‌دار کردن و مسکن صحبت می‌شود به نظرم مردم گوششان از این حرفها پر شده است. سطح دسترسی مسکن برای کارگران به بالای ۶۰ سال رسیده آن هم اگر تورم ثابت بماند. این تورم ۵۰ درصدی کمر بخش خصوصی را شکسته و بنگاه‌های خصوصی واقعی کشور را به نابودی کشانده است. شوربختانه برنامه پدافندی هم برای این موضوع نداریم.