سطح نازل ایده ها

آلبرت بغزیان

نخستین مساله در مناظرات دور نخست، کیفیت پایین ایده پردازی‌ها و گفتمانی بود که تعدادی از نامزدها از آن برخوردار بودند. کشوری در سطح ایران با این سابقه و توانایی فکری، باید گفتمانی به مراتب کیفی‌تر از خود بروز دهد. شیوه طرح سوال نیز در مناظره دور نخست به هیچ وجه جالب نبود. به نظر می‌رسد، راهکار معقول در خصوص طرح پرسش‌ها این بود که دیدگاه تمامی نامزدها در خصوص موضوعات اساسی در اختیار مخاطبان قرار می‌گرفت تا امکان مقایسه فراهم شود. اساس استفاده از مناظره در جوامع مختلف برای این است که بستری فراهم شود تا مخاطبان از طریق مقایسه تطبیقی بتوانند، درکی از ایده‌ها، تفکرات و دیدگاه‌های نامزدها به دست بیاورند و به نتیجه‌گیری نهایی برسند. اما در برخی موارد به نظر می‌رسید که صدا و سیما به دنبال تهیه یک برنامه تفریحی و چالشی برای مخاطبان است و توجهی به ضرورت افزایش سطح کیفی و تخصصی این برنامه ندارد. آنچه که از دور نخست مناظرات مشاهده شد این بود که به جز یکی، دو چهره اقتصادی که با مجلدهای اقتصادی به برنامه آمده بودند، بیشتر افراد حاضر در مناظره تلاش ‌می کردند تا از طریق رویکردهای تخریبی برای خود محبوبیت کسب کنند. این روش سلبی به نرم ارزش افزوده اقتصادی قابل توجهی در اختیار مخاطبان قرار نمی‌دهد و بیشتر شمایل  نامزدهای حاضر در انتخابات را در افکار عمومی تخریب می‌کند. اما با این توضیحات پرسش اساسی این است که کدام موضوع یا موضوعات اساسی هستند که در یک چنین آوردگاه‌های رسانه‌ای که چشم ده‌ها میلیون ایرانی خیره به آن است، قابلیت طرح دارد؟ یا کدام موضوعات در اولویت طرح در برنامه‌هایی از جنس مناظرات هستند؟یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که تشریح آن در چشم‌انداز پیش روی کشور باید از سوی نامزدهای انتخابات مورد توجه قرار بگیرد، مساله نرخ ارز است.  

در واقع هر کدام از نامزدها باید مشخص کنند در خصوص نرخ ارز چه دیدگاهی دارند و با استفاده از چه مکانیسمی قصد برنامه‌ریزی در خصوص آن را دارند؟ آیا به دنبال مدیریت نرخ ارز هستند؟ آیا به ایده نرخ ارز شناور معتقدند؟ آیا ایده تک نرخی کردن ارز را مد نظر دارند؟ و... اینکه اغلب افراد حاضر در جلسه تلاش کنند تا با تخریب یکی از مسوولان اجرایی که در جلسه نشسته تلاش کنند تا کار خود را پیش ببرند و مدام وی را مخاطب قرار دهند، هیچ ارزش افزوده‌ای برای مخاطب ندارد. تاسف آور اینکه موضوع تحریم‌های اقتصادی و مسائل مرتبط با تحریم‌ها هیچ بازتابی در پرسش‌های طرح شده نداشتند. به‌طور کلی تنها راهبرد افراد حاضر در جلسه انتقاد از دولت فعلی و بانک مرکزی بدون توجه به گزاره‌ای همچون تحریم‌های اقتصادی بود. این در حالی است که افراد حاضر در مناظره می‌بایست دیدگاه‌های صریحی در خصوص مهم‌ترین موضوعات اقتصادی ارایه می‌کردند. متاسفانه به جز دو نفر که از اقتصاد سررشته‌ای داشتند، سایر افراد حاضر در نشست حتی الفاظ اقتصادی را نیز به درستی به کار نمی‌بردند. تنها برخی انتقادات بدون حساب و کتاب  از سوی نامزدها مطرح شدند و غیر از این ایده دندان‌گیری مشاهده نشد. به هر حال مردم و فعالان اقتصادی منتظر بودند درباره موضوعاتی مهمی چونfatf، تولید، تحریم‌های اقتصادی و...در این نشست پرسش‌های مناسبی طرح شود. بدون طرح این پرسش‌های کلیدی محتوای مورد نظر مردم و فعالان اقتصادی شکل نمی‌گیرد. تنها برخی موضوعات کلیشه‌ای بدون کالبدشکافی مناسب طرح شدند و طرف‌ها تنها به تکه پرانی به یکدیگر اکتفا کردند. با این مقدمان معتقدم به جز 2چهره که در خصوص موضوعات اقتصادی سررشته‌ای داشتند، سایر نامزدها حتی نتوانستند، الفاظ اقتصادی را درست و در جای مناسب خود به کار ببرند. طبیعی است مخاطب از چهره‌هایی که دانش اقتصادی ندارند، توقع تحلیل جامع موضوعات اقتصادی را ندارند، اما به هر حال فردی که قرار است سکان هدایت ساختار اجرایی کشوری در حد ایران را به دست بگیرد باید بتواند چهار جمله درست در خصوص اقتصاد حفظ کند و آن را بعه زبان بیاورد. نکته اعجاب آور آن است که نامزدها از قبل می‌دانستند در خصوص چه موضوعاتی ممکن است طرح پرسش شود، به راحتی می‌توانستند به صورت مکتوب این کلیات را همراه داشته باشند و از آنها استفاده کنند. اما متاسفانه یک چنین ضرورت‌هایی نیز با بی توجهی مواجه شد. همه امیدواریم در دور بعدی مناظره‌های انتخاباتی شاهد محتوای کیفی افزونتری از سوی نامزدها باشیم. جدای از اینکه چه فرد یا گروهی از دل این مناظرات با توفیق بیرون می‌آید، این مناظره‌ها نشان می‌دهد که چهره‌های سیاسی کشورمان در چه سطح و لِوِلی هستند. پیشنهاد مشخص من برای دور بعدی مناظره‌ها نیز این است که قرعه کشی پرسش‌ها را کنار بگذارند و با طرح چند پرسش بنیادین اجازه دهند هر نامزدی دیدگاه خود را در خصوص این موضوعات اساسی مطرح کند.