سمفونی ناکوک در خیابان‌های تهران

استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست برای آلودگی صوتی در کاربرهای مسکونی 55 دسی‌بل در روز و 45 دسی‌بل در شب است، بنابراین میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌ها در روز حدود 15 تا 25 دسی‌بل بالاتر از استاندارد است. الهام کریمی، کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و عضو انجمن علمی هوای پاک ایران در گفت‌وگو با فارس، با بیان این مطلب اظهار کرد: مناطق مجاور بزرگراه‌ها، محدوده‌های نزدیک بازار که تردد موتورسیکلت‌ها در آن زیاد است، همچنین مناطق مجاور فرودگاه مهرآباد به دلیل صدای ناشی از تردد هواپیماها و مکان‌هایی که مترو از سطح زمین و از کنار مناطق مسکونی می‌گذرد از جمله نقاط آلوده‌تر به لحاظ آلودگی صوتی هستند. بر اساس این گزارش، آلودگی صوتی امواج ناخواسته‌ای است که در شرایط مکانی و زمانی ویژه بر فعالیت موجودات زنده به ویژه انسان تأثیر گذاشته و می‌تواند عوارض متعدد جسمی و روحی و علی‌الخصوص اختلال در دستگاه شنوایی را حاصل شود.واحد اندازه‌گیری آلودگی صوتی «دسی‌بل» است و آستانه تحمل گوش انسان در حدود ۱3۰ دسی‌بل است. انتشار صدا بسته به اینکه در محیط باز یا بسته صورت پذیرد رفتار متفاوتی دارد. در یک محیط باز امواج صوتی بدون برخورد به مانع روند انتشار را تا مرز تباهی ادامه می‌دهند. شرایط محیطی تأثیر غیرقابل انکاری در چگونگی انتشار صدا دارد. گرچه انسان به سرو صدا عادت کرده ولی در حقیقت آلودگی صوتی یک عامل خستگی بوده و ظرفیت کار انسان را چه در مشاغل فکری و چه در شغل‌های بدنی و ساده کاهش می‌دهد. آلودگی صوتی روی وضع روانی و روحی شخص اثر کرده و باعث اشکال در تطابق یافتن انسان با محیط کار و حتی اجتماع و خانواده می‌شود. کریمی در این رابطه گفت: بر اساس نتایج اندازه‌گیری صدا توسط دستگاه‌های پرتابل سنجش صوت، میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌های پایتخت در دوره زمانی روز حدود 70 تا 80 دسی‌بل است. طبق آمارهای سازمان فناوری اطلاعات شهرداری 70 درصد کاربری مجاور بزرگراه‌های شهر تهران مسکونی است و استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست برای آلودگی صوتی در کاربرهای مسکونی 55 دسی‌بل در روز و 45 دسی‌بل در شب است، بنابراین میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌ها در روز حدود 15 تا 25 دسی‌بل بالاتر از استاندارد است. او در پاسخ به اینکه آلوده‌ترین نقاط تهران به لحاظ آلودگی صوتی کجاست؟ اظهار کرد: آلودگی صدا با آلودگی هوا متفاوت است و هر چه از منبع صدا دور شویم میزان آلودگی صوتی کاهش می‌یابد. بنابراین نمی‌توان بر اساس نتایج ایستگاه‌ها اعلام کرد در حال حاضر کدام منطقه آلوده‌تر است، ولی به‌طور کلی مناطق مجاور بزرگراه‌ها، محدوده‌های نزدیک بازار که تردد موتورسیکلت‌ها در آن زیاد است، همچنین مناطق مجاور فرودگاه مهرآباد به دلیل صدای ناشی از تردد هواپیماها و مکان‌هایی که مترو از سطح زمین و از کنار مناطق مسکونی می‌گذرد از جمله نقاط آلوده‌تر به لحاظ آلودگی صوتی هستند.

      محدودیت در استفاده از دیوارهای صوتی 

این کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در پاسخ به اینکه سرقت دیوارهای صوتی در پایتخت از جمله معضلاتی است که اعضای شورای شهر و مدیران شهری به آن اشاره دارند آیا آماری در مورد این سرقت‌ها دارید؟ گفت: خیر، سازمان حمل و نقل و ترافیک و معاونت فنی و عمرانی مسوولیت نصب دیوارهای صوتی را به عهده دارند و از آمار مربوط به سرقت‌ها اطلاع دارند البته اخیراً سازمان حمل و نقل و ترافیک با کمک پیمانکارهای مربوطه اقدام به تعمیر و مقام‌سازی دیوارهای صوتی در مقابل سرقت کرده‌اند. او افزود: اگرچه نصب دیوارهای صوتی یکی از راهکارهای موثر در کاهش آلودگی صوتی است و سطح تراز صدا را 10 تا 15 دسی‌بل کاهش می‌دهند، ولی همه جا کاربرد ندارند و دارای محدودیت ارتفاع نیز هستند. معمولاً بسته به شرایط نصب دو تا سه طبقه از ساختمان در سایه دیوار صوتی قرار می‌گیرد و طبقات بالایی در ساختمان‌های مرتفع نمی‌توانند از کاهش صدای دیوار صوتی بهره‌مند شوند. از طرفی هزینه تعمیر و نگهداری دیوارهای صوتی بسیار زیاد است. بنابراین بهتر است از راهکارهای جایگزین برای کاهش آلودگی صوتی استفاده شود.هزینه این دیوارها نیز میلیاردی است.  کریمی در پاسخ به اینکه راهکارهای جایگزین دیوار صوتی چیست؟ اظهار کرد: منظورمان استفاده از مبحث 18 مقررات ملی ساختمان است مثلاً پنجره‌ ساختمان‌های مجاور بزرگراه‌ها باید استاندارد و چند جداره باشند، اتاق‌هایی که نیاز به سکوت بیشتری دارند مانند اتاق خواب و مطالعه سمت معبر پرتردد قرار نگیرند و در رونمای ساختمان‌ها، دیوارهای میانی و سقف حتماً از عایق صوتی استفاده شود. همچنین رعایت حریم صوتی (فاصله مناسب بین منازل مسکونی و بزرگراه) و کاشت پوشش گیاهی مناسب در این فاصله آلودگی صوتی را تا حد زیادی کاهش خواهد داد. در همین راستا مواردی مانند رعایت حدود مجاز سرعت، عدم استفاده از بوق در مواقع غیرضروری و عدم کارکرد درجای خودرو اقدامات موثری است که می‌تواند توسط شهروندان انجام شود. او درباره اینکه آیا در شرایط کرونا، آلودگی صوتی تهران کاهش یافت؟ گفت: این موضوع در اوایل ورود ویروس به کشور به دلیل سختگیرانه‌تر بودن محدودیت‌ها پررنگ‌تر بود و حتی میزان کاهش سطح تراز صدا در مراسمی مانند چهارشنبه سوری نیز کاملا ملموس و مشخص بود. این کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران افزود: با اعلام ورود ویروس کرونا در اوایل اسفند 98 با دورکاری کارمندان و تعطیلی مراکز تجاری، میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت در طول روز و شب تا پایان فروردین ماه حدود یک تا 3 دسی‌بل کاهش یافت. همچنین میانگین تراز صوت طی مراسم چهارشنبه سوری (حدود ساعت 18 تا22) در سال 98 به دلیل همزمانی با شروع گسترش ویروس کرونا و سختگیرانه‌تر بودن قرنطینه، نسبت به همان ساعات در سال ۹۷ بین دو تا چهار دسی‌بل کاهش یافته بود، ‌اما در سال 99 با عادی‌تر شدن شرایط کرونا، میانگین تراز صوت در تهران نسبت به سال ۹۷ یک تا سه دسی‌بل کاهش و نسبت به سال گذشته یک تا دو دسی‌بل افزایش یافته است.  او افزود: شیوه‌های نوین مدیریت شهری برای مبارزه با گسترش ویروس کرونا مانند انجام آنلاین بسیاری از برنامه‌ها و فعالیت‌ها و همچنین تغییر سبک زندگی در دوران کرونا قطعاً می‌تواند منجر به کاهش بسیاری از آلودگی‌های زیست محیطی از جمله آلودگی صوتی و افزایش سطح سلامتی افراد در جامعه شود. او همچنین درباره میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت شهر تهران توضیحاتی ارایه کرد و گفت: میانگین تراز صوتی ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت از ابتدای سال تاکنون، برای دوره زمانی روز 68.80 و در شب 66.31 دسی‌بل بوده است. بر اساس استاندارد سازمان حفاظت محیط‌زیست در هنگام شب، محیط باید به ‌اندازه 10 دسی‌بل آرام‌تر از روز باشد ولی نتایج اندازه‌گیری نشان می‌دهد که میزان تراز صدای روز و شب خیلی به هم نزدیک بوده و بیانگر این مطلب است که شدت آلودگی صوتی در دوره زمانی شب نسبت به دوره زمانی روز بیشتر است.