الزامات تحقق وعده اشتغالزایی «رییسی»
سیدعلی صدری
رقابتهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری کشور سرانجام به پایان رسید و «سید ابراهیم رییسی» توانست با حدود 18 میلیون رای، بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه بزند. اکنون دیگر، عرصه رقابت جای خود را به میدان خدمت‌رسانی و عمل به وعده‌ها داده است. در میان مسائل و مشکلات اقتصادی و معیشتی که از کلیدواژه‌های مورد علاقه نامزدهای ریاست‌جمهوری در این رقابت‌ها بود، اشتغال و مبارزه با بیکاری جایگاه خاصی داشت و نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، وعده‌هایی در این زمینه ارایه دادند؛ چراکه در سال‌های اخیر، با توجه به مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا، افراد زیادی بیکار شده یا از یافتن شغل بازمانده‌اند. درحال حاضر حدود 2.5 میلیون بیکار در سراسر کشور داریم. بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در زمستان ١٣٩٩ که مرکز آمار منتشر کرده، ٩,٧ درصد جمعیت فعال کشور (١٥ساله و بیشتر) بیکارند و ٤٠,٩ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر، از نظر اقتصادی فعالند. جمعیت شاغلان ١٥ ساله و بیشتر در زمستان پارسال، ٢٣ میلیون و ١٣٥ هزار نفر بوده است. بر اساس نتایج این آمارگیری، زمستان پارسال 23.6 درصد جوانان ١٥ تا ٢٤ سال و 16.8 درصد گروه سنی ١٨ تا ٣٥ سال بیکار بوده‌اند. بر اساس آمار رسمی، در زمستان 99 از مجموع 2 میلیون و 478 هزار بیکار کشور، حدود 961 هزار نفر (معادل 39 درصد کل بیکاران کشور) دارای تحصیلات عالی بوده‌اند. اما مقوله اشتغال از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در شعارهای انتخاباتی و برنامه‌های دولت‌ها داشته است. به عنوان مثال، محمود احمدی‌نژاد رییس دولت‌های نهم و دهم وعده ایجاد بیش از 2 میلیون شغل در 4 سال را داده بود. یا حسن روحانی رییس دولت‌های یازدهم و دوازدهم، ایجاد 900 هزار شغل در سال را مطرح کرد؛ اما این وعده‌ها محقق نشد و بر اساس آمار رسمی، خالص اشتغالزایی در دوره 16ساله 1384 تا 1399 (دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و روحانی) سالانه 240 هزار شغل بوده است. حال که سید ابراهیم رییسی اکنون به عنوان رییس‌جمهور منتخب مردم ایران برگزیده شده، پیشتر و در جریان رقابتهای انتخاباتی وعده ایجاد 4 میلیون شغل در 4 سال ریاست‌جمهوری را داده بود. این در حالی است که کارشناسان رشد اقتصادی پایین را از مهم‌ترین عوامل عدم تحقق وعده دولت‌ها در زمینه اشتغالزایی می‌دانند.
به گفته آنها، حداقل نرخ رشد اقتصادی برای ایجاد شغل در کشور ۷ تا 8 درصد است، درحالی که در سال‌های اخیر، رشد اقتصادی ایران هیچگاه به این رقم نرسیده و بسیار پایین‌تر، یا حتی صفر و منفی بوده است. بنابراین تحقق وعده رییس‌جمهور منتخب در زمینه ایجاد سالانه یک میلیون شغل، دشوار به نظر می‌رسد. نسخه اقتصاددانان برای تحقق یافتن چنین وعده‌ای، در کنار رشد اقتصادی، ایجاد شفافیت اقتصادی، ایجاد رقابت بین بنگاه‌های اقتصادی به‌ویژه در بخش خصوصی و جلوگیری از به وجود آمدن انحصار در اقتصاد است.
