مقصر عدم ترخیص کامیون‌های وارداتی کیست؟
تعادل |
هفته گذشته شاهد اختلاف‌نظرهایی درباره کندی ترخیص کامیون‌های دست دوم اروپایی از گمرکات بین وزارت راه و گمرک به وجود آمد. وزارت راه درحالی قصد دارد توپ روند کند نوسازی کامیون‌های فرسوده را به زمین گمرک بیندازد که معاون فنی گمرک می‌گوید کامیون‌های دست دوم اروپایی بدون ثبت سفارش وارد کشور شده‌اند و گمرک برای ترخیص این کامیون‌ها طبق قانون و طبق ضوابط برخورد می‌کند. اما آنچه در ماجرای کامیون‌های وارداتی به چشم می‌خورد این است که وزارت راه و شهرسازی برای واردات این کامیون‌ها یک دستوری می‌دهد، سازمان استاندارد اعلام می‌کند باید قبل از ثبت سفارش این کامیون‌ها من بررسی کنم، بانک مرکزی اعلام می‌کند باید در ابتدا ثبت سفارش صورت گیرد، بعد ارز را پرداخت کنم و گمرک هم می‌گوید که مجری است و باید براساس بخشنامه‌ای که به او ابلاغ می‌شود، اقدام کند. بنابراین در بحث کامیون‌های وارداتی هر دستگاهی یک موضوعی را مطرح می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد، تکلیف کامیون‌های کارکرده اروپایی وارداتی به این زودی‌ها مشخص نشود؛ گویا فرایند طولانی ترخیص این کامیون‌ها اصلا برای مسوولان وزارت راه مهم نیست؛ چرا که در نظر نمی‌گیرند که هر چه اجرای این روند به طول انجامد از یک طرف هزینه تمام شده آن هم افزایش می‌یابد و راننده در خرید آن ناتوان‌تر خواهد شد. از سوی دیگر، این کامیون‌ها و لوازم آنها در طول این دو سال کیفیت و کارا‌یی خود را از داده یا خواهند داد. با این‌همه معاون فنی گمرک ایران اعلام کرده که اگر وزارت راه نامه کتبی ورود کامیون‌های بدون مجوزهای قانونی را به گمرک بدهد، ۴٨ساعته این کامیون‌ها را ترخیص می‌کند. مهرداد جمال ارونقی همچنین طی نامه‌ای به سازمان راهداری ۴ پیشنهاد را برای جلوگیری از تجمع و انباشت کامیون‌های دست دوم وارداتی ارایه کرد.
ماجرای کامیون‌های معطل در گمرک
چیست
خرداد ماه سال ۹۹ بود که خبر نام‌نویسی برای کامیون‌های وارداتی سه ساله ساخت اروپایی منتشر شد؛ این در حالی بود که سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای برای ثبت نام این کامیون‌ها شرایط بسیار ویژه‌ای را تعیین کرده بود.
در این طرح نوسازی ۴ گروه می‌توانستند در طرح خودرو‌های وارداتی سه ساله اروپایی ثبت نام کنند که عبارت است از چهار گروه تولید‌کنندگان داخلی ناوگان با سهمیه ۱۰۰۰ دستگاه برای هر یک، شرکت‌های حمل‌ونقل بزرگ مقیاس با مجوز واردات ۱۰۰ دستگاه کامیون برای هر شرکت، شرکت‌های واردکننده دارای مجوز از وزارت «صمت» با سهمیه ۱۰ دستگاه برای هر شرکت و مالکان حقیقی و حقوقی کامیون‌های فرسوده واجد شرایط و متقاضی واردات که می‌توانستند در این طرح مشارکت کنند. بر این اساس خودرو‌هایی که در قالب این طرح وارد می‌شوند، حتما باید خدمات پس از فروش آنها در کشور مد نظر قرار گیرد و در خصوص منشأ ارز نیز تاییدیه بانک مرکزی الزامی است.
در حالی که ۱۳ ماه از طرح واردات کامیون‌های سه ساله اروپایی می‌گذرد، هماهنگ نبودن برخی دستگاه‌ها باعث ایجاد مشکلاتی در این زمینه شد. براساس این گزارش از ۵ هزار دستگاه کامیون وارداتی سه ساله اروپایی تعداد تعداد ۲ هزار و ۳۱ دستگاه ثبت سفارش شده که از این میان تعداد ۲۰۰ دستگاه ترخیص شده است.
ناگفته نماند که ماجرای ترخیص کامیون‌های سه ساله اروپایی این روز‌ها باعث ایجاد اختلاف بین گمرک و وزارت راه و شهرسازی شد؛ به‌طوری که محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی درباره قانون واردات کامیون‌های دست دوم ۳ سال ساخت، چندی پیش اعلام کرد که امیدوار هستیم که دستگاه‌های مربوطه اجازه دهند ترخیص یک هزار و ۵۰۰ کامیونی که یک سال است در گمرک هستند، بیش از این تاخیر نداشته باشد و مردم طبق اختیار قانونی که به قانون‌گذار اعطا شده، بتوانند این کامیون‌ها را ترخیص و از آنها استفاده کنند.
کامیون‌ها بدون ثبت سفارش وارد شدند!
در همین حال مهرداد جمال ارونقی معاون فنی گمرک با یادآوری اینکه یکسری شرایط مربوط به واردکنندگان را وزارت راه و شهرسازی از طریق وزارت صمت به گمرک ابلاغ کرده، در این باره شفاف‌سازی کرد. بنابه اظهارات او، در تاریخ ۱۵ مهرماه ۱۳۹۹ مجددا صورت جلساتی به گمرک ابلاغ شده و کامیون‌هایی تحت ردیف تعرفه‌های مشخص از محل مصوبه مجوز ورود گرفتند و گمرک موظف است همه موارد را چک و کنترل کرده و شرایط ترخیص کالا را فراهم کند. این در حالی است که به گفته ارونقی، در تاریخ ۲۴ آبان ۹۹ مجددا اشاره شده که صرفا واردات کشنده تحت تعرفه مشخص و کامیون‌های ۱۰ تن به بالاتر به استناد بند یک تعاریف فلان قابلیت ترخیص را خواهد داشت که این بخشنامه به گمرک ابلاغ شده و این سازمان موظف به اجرای آن است. ۱۶ آذرماه سال ۹۹ بخشنامه دیگری از طریق سازمان راهداری به گمرک ابلاغ شده که ترخیص کامیون‌های وارداتی پس از اخذ ثبت سفارش تا اسقاط کردن حداقل یک دستگاه کامیون فرسوده با تاییدیه مکتوب سازمان مذکور مبنی بر اسقاط کامیون توسط واردکننده صورت بگیرد و گمرک باید کنترل‌های لازم را در این باره انجام دهد.بنابر توضیحات معاون فنی گمرک، همچنین در تاریخ ۲ دی ماه سال گذشته سازمان حفاظت محیط زیست با مدیر نوسازی و برنامه‌ریزی ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای مکاتبه‌ای انجام داد و اعلام کرد که ترخیص کامیون‌ها از گمرک منوط به بازرسی فیزیکی و صدور تاییدیه زیست محیطی از جانب این سازمان است و ضروری است پس از انجام ثبت سفارش و قبل از ترخیص خودرو‌ها استعلام مربوطه از سازمان محیط زیست انجام شود.
بخشنامه‌های محدود‌کننده
این مقام مسوول در گمرک عنوان کرده که بر اساس این بخشنامه مجوز صادره تنها به منزله مجوز ثبت سفارش خودرو بوده و بابت ترخیص کامیون‌ها هم باید مجوز ثانویه از محیط زیست اخذ شود. بنابراین در تاریخ سوم اسفند ۹۹ مجددا بخشنامه دیگری ابلاغ شده که شرط ترخیص کامیون‌های وارداتی از محل ثبت سفارش صرفا با سال ساخت ۲۰۱۷ میلادی استعلام و اخذ نظر از سازمان محیط زیست الزامی است. لزوم تایید منشأ ارز قبل از ترخیص کامیون‌های مورد نیاز مورد تاکید است که کنترل این موضوع هم به گمرک جمهوری اسلامی ایران تفویض شده است.
او با یادآوری اینکه ۱۰ اسفند ۹۹ آخرین بخشنامه درباره کامیون‌های دست دوم اروپایی به گمرک ابلاغ شد، نیز گفت: در این بخشنامه اعلام شده که واردات کامیون‌های دست دوم منوط به وجود خدمات پس از فروش در کشور است. همچنین تاکید شده که کامیون‌ها با نشان تجاری کشور‌های اروپایی، ژاپن و کره جنوبی مجوز واردات دارند. معاون فنی و امور گمرکی گمرک معتقد است که تمامی این موارد از سوی وزارت راه و شهرسازی به گمرک تکلیف شده و قبل از ترخیص کالا باید این موارد مورد بررسی قرار بگیرند. ارونقی همچنین با بیان اینکه بدوا در خصوص ثبت سفارش کامیون‌ها وزارت صمت اقدام می‌کرد و پیش نویسی از سوی گمرک تدوین و در اختیار وزیر راه و شهرسازی قرار می‌گرفت، بیان کرده که بر این اساس قرار شد تمامی فرآیند ابتدا تا انتهای واردات کامیون به وزارت راه و شهرسازی تفویض شود که مورد موافقت رییس‌جمهور قرار گرفت و کلا فرآیند مذکور به این وزارتخانه تفویض شده است. این مقام مسوول در عین حال تاکید کرد که کل فرآیند ارزیابی و تشریفات گمرکی حداکثر یک هفته انجام می‌شود و مجوز سایر سازمان‌هاست که ترخیص کامیون‌ها را تسریع می‌کند. بنده صراحتا می‌گویم اگر وزارت راه و شهرسازی با توجه به اختیاراتی که دارد بدون اخذ مجوزهای قانونی، مجوز ترخیص کامیون‌ها را بدهد، گمرک تمام کامیون‌ها را ظرف حداکثر ۴۸ ساعت ترخیص می‌کند و در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار می‌دهد.
واکنش اسلامی به اظهارات ارونقی
اما اظهارات ارونقی، واکنش محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی را در پی داشت. او خطاب به معاون فنی گمرک گفت: اینکه نامه من را نخوانید و فقط امضای من را در برنامه زنده نشان دهید، عملاً غیر اخلاقی است. او افزود: طبق بند ۳ ماده ۳۰ قانون احکام دایمی واردات کامیون‌های با عمر سه سال با مشخصات وزارت راه در ازای اسقاط کامیون است. وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: باید ۵۵ هزار دستگاه کامیون با عمر بالای ۴۰ سال از مدار فعالیت خارج شوند. اسلامی با بیان اینکه دو طرح نوسازی ناوگان طبق ضوابط داریم که مردم هم ثبت‌نام کرده‌اند و کسی که بخواهد قوانین را ملاک قرار ندهد کار درستی نکرده است، گفت: تاکنون ۲۰۰ دستگاه کامیون خارجی ترخیص و پلاک شده است.
پاسخ گمرک به اظهارات وزیر راه
معاون گمرک ایران اما در واکنش به اظهارات وزیر راه عنوان کرد: اگر وزارت راه و شهرسازی طی نامه مکتوبی به گمرک اعلام کند « نسبت به ترخیص کامیون‌ها بدون بررسی سال ساخت، ارزش و بدون اخذ مجوزهای قانونی و مقرراتی اقدام کند»، ظرف حداکثر ۴۸ ساعت، تمامی کامیون‌های وارداتی ترخیص می‌شوند. مهرداد ارونقی همچنین درباره اظهارات وزیر راه و شهرسازی مبنی بر اینکه ١۵٠٠ دستگاه کامیون یک سال است که در گمرک معطل مانده و ترخیص نمی‌شود، در اظهاراتی بیان کرد: به نظر می‌رسد متصدیان ذیربط باید کمی دقیق‌تر به موضوعات ورود کنند و در خصوص مشکلات، دلایل مستندتری ارایه کنند. وزیر راه و شهرسازی به خوبی واقفند تنها سازمانی که همواره در رفع مشکلات ترخیص کامیون‌ها
پیش قدم شد و حتی پیش‌نویس مصوباتی که مربوط به سازمان گمرک نمی‌شد را تنظیم و در اختیار وزارت راه گذاشت، گمرک بود و لاغیر. از سوی دیگر، بنابر توضیحاتی که معاون فنی گمرک به «تعادل» ارایه کرده یکی از دلایل طولانی بودن تشریفات گمرکی وکندی ترخیص درباره کامیون‌های وارداتی ارسال بخشنامه‌های مزاحم و متناقض از سوی وزارتخانه‌های ذی ربط است. به‌طوری که بنابر توضیحات ارونقی، وزارت صمت در مورخ نوزدهم آبانماه ۹۹به گمرک اعلام کرده که صرفا ردیف تعرفه‌های (۸۷۰۱۲۰۰۰)، (۸۷۰۴۳۲۰۰)، (۸۷۰۴۲۳۹۰)، (۸۷۰۴۲۲۹۰)، مشمول ارز متقاضی (منشا خارج از کشور و واردات در مقابل صادرات و تهاتر) است. همچنین در‌بندی دیگری تاکید کرده که بررسی مجوز ارزی ردیف تعرفه‌های مذکور در بند یک به صورت سیستمی صرفا به سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای تنفیذ و بررسی مجوز ارزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌های کان لم یکن گردد. بنابراین براساس این نامه، صرفا کامیون‌های تحت ردیف تعرفه‌های (۸۷۰۱۲۰۰۰)، (۸۷۰۴۱۰۱۰)، (۸۷۰۴۱۰۹۰)، (۸۷۰۴۲۲۹۰) و (۸۷۰۴۲۳۹۰) از محل تصویب نامه‌های موصوف قابلیت ورود را دارا بودند. برهمین اساس وزارت صمت در آنزمان تاکید کرده با توجه به عدم احراز هویت خدمات پس از فروش توسط نمایندگی‌های رسمی خدمات پس از فروش کامیون‌های سه سال کارکرده، تا رفع ابهام مذکور از ترخیص کامیون‌های موضوع نامه صدرالاشاره خودداری فرمایید. در همین راستا، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در نامه دیگری به گمرک مورخ هشتم آذرماه ۹۹ آورده است: واردکنندگان موظفند پس از ثبت سفارش واردات نسبت به اسقاط یک دستگاه کامیون فرسوده قبل از ترخیص کامیون‌های وارداتی اقدام نمایند. بر این اساس خواهشمند است دستور فرمایید ترخیص کامیون‌های مذکور از گمرکات با تاییدیه مکتوب این سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، مبنی بر اسقاط کامیون توسط واردکننده انجام گردد.
جزییات پیشنهاد گمرک به وزارت راه
با این حال معاون فنی گمرک روز گذشته در نامه‌ای خطاب به وزارت راه، چهار پیشنهاد اصلی در خصوص ترخیص فوری کامیون‌های وارداتی را به شرح زیر ارایه کرد: ۱- ارایه گواهی اسقاط به بعد از ترخیص کامیون‌ها موکول شود. ۲- در صورت وجود هر نوع مغایرت در مشخصات کامیون‌ها گمرک نسبت به ترخیص کامیون اقدام و توضیحات لازم را در سامانه درج کند. ۳- گمرک نسبت به ترخیص کامیون‌های بدون کد رهگیری بانک اقدام و بررسی کد رهگیری بانک به بعد از ترخیص کامیون‌ها موکول شود ۴- نماینده سازمان راهدای در گمرکات اجرایی مستقر شود تا نسبت به رفع مشکلات احتمالی اقدام کند.
در متن نامه معاون فنی گمرک نامه‌ای به مدیر نوسازی توسعه و برنامه‌ریزی ناوگان عمومی حمل و نقل جاده‌ای آمده است: عطف به نامه مورخ ۱۴۰۰/۰۴/۰۱ به استحضار می‌رساند با توجه به اینکه در زمان شماره‌گذاری، وضعیت ظرفیت کامیون‌های وارداتی مشخص می‌شود و در آن زمان، در شناسنامه مالکیت و کارت خودرو، ظرفیت، توسط ناجا درج می‌گردد که برابری ظرفیت کامیون‌های اسقاطی با ظرفیت کامیون‌های وارداتی بصورت دقیق امکان پذیر است، پیشنهاد می‌گردد جهت جلوگیری از تجمع و انباشت کامیون‌ها در گمرکات موارد زیر پیشنهاد می‌شود.
همچنین در‌بندی دیگری از این نامه آمده است: شماره شاسی کامیون‌های اسقاطی پس از ترخیص و قبل از شماره‌گذاری به ناجا اعلام گردد. ارونقی در بند دو نامه خود پیشنهاد کرده که در صورت بروز هرگونه مغایرت در تایپ موتور یا سایر مشخصات، در صورت صدور مجوزهای قانونی، با رعایت سال ساخت و بخشنامه‌های ابلاغی، ضمن درج مشخصات صحیح موتور و... در سوابق گمرک، بدون استعلام مجدد، نسبت به ترخیص کالا اقدام گردد تا مراتب در زمان شماره‌گذاری ملحوظ نظر قرار گیرد.
براساس‌بندی دیگری از این نامه، یکی از مواردی که باعث عدم ترخیص کامیون‌های وارداتی از گمرکات گردیده تأخیر در صدور و ارسال کد رهگیری بانک است که در این خصوص گمرک پیشنهاد کرده در صورت تأیید و پذیرش موضوع توسط آن وزارتخانه، نسبت به ترخیص فوری کامیون‌ها اقدام و ارایه کدرهگیری بانک به زمان شماره‌گذاری کامیون‌ها موکول گردد. در نهایت آمده است که با توجه به احتمال وجود ایرادات جزئی در حین تشریفات گمرکی، گمرک آمادگی دارد تا پذیرای حضور نمایندگان آن سازمان در گمرکات اجرایی برای رفع مشکلات احتمالی موجود باشند. معاون فنی گمرک در نهایت تاکید کرده که اگر وزارت راه و شهرسازی پیشنهادهای ارایه شده را بپذیرد، همان روز به تمامی گمرکات ابلاغ و اجرا خواهد شد.
