اثرات اقتصادی گردشگری سلامت

گردشگری سلامت به مفهوم سفرکردن مردم به قصد درمان در خارج از کشور یا منطقه محل زندگی آنهاست. امروزه غالبا مردم کشورهای توسعه‌یافته تمایل دارند جهت درمان به کشورهای درحال توسعه سفر کنند. هزینه‌های بالای درمان در کشورهای توسعه‌یافته، زمان انتظار بسیار طولانی برای دریافت خدمات پزشکی، راحتی و قابل دسترس بودن سفرهای بین‌المللی و بهبود و افزایش سطح کیفی در استانداردهای درمان در بسیاری از کشورها ازجمله عوامل مهم در توسعه گردشگری سلامت به شمار می‌رود. به‌عنوان مثال، در ‌امریکا پیوند کبد بیش از 300000دلار هزینه دارد، حال آنکه این عمل جراحی در تایوان حدود 91000دلار هزینه دارد. علاوه بر این یک بیمار در کانادا برایHip Replacement حدود 26 هفته و برای عمل جراحی کاتاراکت 16 هفته باید در نوبت باشند. معدل این انتظار برای اعمال جراحی غیراورژانس حدود 4/9هفته است. علاوه بر این در کشورهای توسعه‌یافته یا جهان اول برخی اعمال خاص نظیر جراحی، ارتوپدی (Knee/hip replacement) در تعهد بیمه‌ها نیست. قیمت پایین همراه با کیفیت مناسب این جراحی‌ها در کشورهای درحال توسعه، بیماران را به سمت این کشورها کشانده است. بیشترین تعداد بیمار متقاضی درمان درحال حاضر به امریکا و اروپا اختصاص دارد. درسال2009 فقط 60000نفر از انگلستان جهت درمان به سایر کشورها سفر کردند. از ایالات متحده در سال2007؛ حدود 750.000نفر و در سال2008 حدود 1.500.000نفر جهت درمان به خارج از این کشور سفر کرده‌اند. مهم‌ترین مقاصد گردشگری درحال حاضر، کاستاریکا، آرژانتین، بولیوی، برزیل، کلمبیا، کوبا، مکزیک، ترکیه، هندوستان، تایلندواوکرایناست. در اروپا، بلژیک، لهستان، اسلونی و اوکراین سرمایه‌گذاری زیادی برای گردشگری سلامت کرده‌اند.

گردشگری سلامت به‌عنوان چهارمین صنعت درآمدزای جهان اکنون مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. تخمین زده شده درآمدهای حاصل از گردشگری سلامت در بازار جهانی تا پایان سال٢٠١٢ به حدود ١٠٠میلیارد دلار رسیده است.

ایران بالقوه می‌تواند ۵درصد کل هزینه‌های درمانی کشورهای همسایه را جذب کند که مقدار آن تا مبلغ ۳/۱ کل درآمد حاصل از صادرات غیرنفتی برآورد می‌شود. ایران هفدهمین کشور پهناور جهان با جمعیتی درحدود ۷۰میلیون نفر در ردیف یکی از کهن‌ترین کشورهای جهان قرار دارد. طبق سندچشم‌انداز 20ساله، «ایران باید در زمینه گردشگری سلامت در منطقه اول باشد». براین اساس، ایران باید به مرکز رفع نیازهای سلامت و درمانی منطقه تبدیل شده و تا سال۱۴۰۴ به تعداد ۲۰میلیون گردشگر بین‌المللی ورودی و به تبع آن، ۱۵میلیارد درآمد ارزی دست یابد. در واقع هدف از این تلاش‌ها، سهیم شدن ایران در بازارهای جهانی و معرفی ایران به‌عنوان مرکز و قطب درمانی منطقه، برای پیشرفت و سودآوری است. طبق آمارهای میراث فرهنگی در سال۲۰۰۷، ۲۰هزار گردشگر سلامت از خاورمیانه و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس وارد ایران شدند و ۱۲درصد کل درآمد صنعت گردشگری از بخش درمانی به‌دست آمده است. با این حال هنوز آمار دقیقی از بیماران درمان شده یا تحت درمان وجود ندارد. طبق گزارش دفتر بررسی بازار و خدمات سازمان توسعه تجارت ایران، با ترسیم افق صنعت گردشگری سلامت در ایران در سال۱۴۰۰ می‌توان کشور را به یکی از قطب‌های اصلی این صنعت در منطقه تبدیل کرد و از رهگذر آن، نه‌تنها از میزان خروج ارز کاسته می‌شود، بلکه درآمد ارزی قابل توجهی نصیب ایران خواهد شد و زمینه اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم و جذب سرمایه‌گذاری را فراهم می‌آورد. پرواضح است که باتوجه به محدودیت‌های مختلف، ایران نمی‌تواند از صنعت گردشگری به مفهوم روتین آن به‌عنوان ابزاری کلیدی جهت رونق اقتصادی استفاده کند اما باتوجه به ضریب اشغال پایین بیمارستان‌های خصوصی و توانایی پزشکان ایرانی می‌توان گردشگری سلامت را رونق بخشید و از آن مسیر به ایجاد یک کانال مطمئن ورود ارز و ایجاد درآمد خوشبین بود. برای شناخت بیشتر نسبت به گردشگری سلامت مروری بر واقعیت‌های این صنعت ضروری است. این واقعیات، یافته‌های طرح‌های مطالعاتی هستند که توسط نهادهای بین‌المللی متولی این صنعت انجام شده و منتشر می‌شود.

پژوهش اول:

متخصصان حاضر در گردهمایی و کنگره سفرهای بهداشت و درمان در سنگاپور، پیش‌بینی کرده‌اند که برای افزایش درآمد ناخالص گردشگری سلامت سراسر دنیا می‌توان روی آسیا حساب جدی باز کرد. در واقع محرک اصلی این رشد، آسیاست. بالارفتن استانداردهای مراقبت‌های پزشکی از یک‌سو و افزایش تقاضا برای درمان‌های قابل پرداخت، سبب رونق ممتد بازار گردشگری سلامت آسیا شده است.

جهت تقویت بهره بردن از موج‌های اولیه گردشگری سلامت، مصرف‌کنندگان، شرکت‌های بیمه و کسب‌وکار باید از قابلیت اعتماد خدمات ارایه شده و پرداخت هزینه‌های درمان و بهداشت خارج از کشور اطمینان حاصل کنند. این سخنان به نقل از اندروکیابل است. بیمارانی‌ که گزینه سفر به آسیا جهت درمان را انتخاب می‌کنند، تنها 10درصد هزینه‌های درمان در کشورهای توسعه‌یافته همچون امریکا و انگلستان را می‌پردازند. این تفاوت هزینه با صنعت گردشگری پیچیده امروزی توام شده و به‌عنوان یک محرک عالی جهت رشد گردشگری سلامت از آن یاد می‌شود.

کیابل خاطرنشان کرد که آسیا به‌دلیل استانداردهای بهداشت و مراقبت، مکان مناسبی جهت رشد گردشگری سلامت است و همچنین قبول تکنولوژی سبب بهبود این پروسه شده است. بیمارستان‌هایی در کره، مالزی، تایلند، هند و سنگاپور به این نکته پی بردند که با به‌کارگیری تکنولوژی پزشکی سبب بهبود مراقبت‌های درمانی از بیماران می‌شوند.

یافته‌های این پژوهش:

- تقریبا 80درصد تقاضا برای سفرهای سلامت به‌دلیل صرفه‌جویی در هزینه است.

- عمل‌های جراحی زیبایی، 38درصد تقاضا را تشکیل می‌دهند.

- در حدود 92درصد از کل مخارج سفرهای سلامت برحسب تعداد بیماران کمتر از 30000دلار است.

- گردشگری سلامت هزینه‌یی درحدود 7475 تا 15833دلار به ازای هر سفر در پی دارد.

- برای 6میلیون بیمار، سفرهای سلامت بین 45 تا 95میلیارد دلار از GDP جهانی را به خود اختصاص می‌دهد.

- امریکای لاتین و آسیا، دو مقصد اصلی مسافرت‌های سلامت هستند.

- مکزیک و هند، به ترتیب، بیشترین تقاضا برای گردشگری سلامت را دارند.

- تقریبا 76درصد از بیماران علاقه‌مند به سفرهای سلامت در آینده امریکایی هستند.

نتیجه‌گیری:

- گردشگری سلامت، همیشه به‌عنوان یک گزینه جایگزین در مراقبت‌های سلامتی در امریکا بوده است.

- این امکان وجود دارد که تقاضای جدیدی چه برای درمان و مقصد نهایی گردشگری سلامت به‌وجود بیاید.

- امکان وجود نقاط تاریک و کشف نشده‌یی در فرصت‌های بازار هدف در گردشگری سلامت وجود دارد.

پژوهش دوم:

حدود 458 بیمارستان در سراسر جهان توسط کمیسیون مشترک بین‌المللی تایید صلاحیت شده‌اند. این آمار شامل بخش درمان‌های سرپایی نمی‌شود. کمیسیون‌های مشترک یک ارگان مستقل و غیرانتفاعی است که بیش از 15000واحد درمانی در ایالات متحده امریکا را هم ارزش‌گذاری و رتبه‌بندی کرده است. اعتبار JCI یکی از معیارهایی است که به بیماران اطمینان خاطر می‌دهد تا برای درمان به یک نقطه خاص از دنیا سفر کنند. ممکن است شما در یک سفر درمانی وقت بیشتری را در هتل بگذرانید تا بیمارستان! بسته به روند درمان ممکن است شما یک یا دو شب را در بیمارستان بستری باشید و بقیه زمان را در هتل به بهبود یا توان بخشی فیزیکی بگذرانید. بنابراین هتلی را انتخاب کنید که تجربه مسافران سلامت را داشته و در نتیجه از نیازها و انتظارات شما آگاه باشد. وجود چنین هتل‌هایی در مقصد بسیار حیاتی است.

یافته‌های یک نظرسنجی در چارچوب این پژوهش نشان می‌دهد که:

- 64 درصد بیمارانی که جهت درمان به خارج از کشور سفر می‌کنند، بیمه درمان ندارند.

- تقریبا 83 درصد بیماران با همراه سفر می‌کنند.

- تقریبا 70درصد بیماران سرویس‌های درمان خود را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهند.

- 33درصد بیماران جهت عمل‌های جراحی به خارج از کشور سفر می‌کنند.

- تقریبا 90درصد بیماران و همراهانشان طی سفر به فعالیت‌های گردشگری می‌پردازند.

- 85 درصد بیماران امریکایی از بهداشت و درمان بیشتری در سفرهای خود نسبت به خود امریکا برخوردار می‌شوند.

- تقریبا 86 درصد بیمارن امریکا اظهار تمایل می‌کنند که جهت درمان و بهداشت دوباره به خارج از کشور سفر کنند.

همچنین از بررسی بیماران امریکایی دریافتند که:

- حدود 27درصد افراد تجربه سفر به خارج از کشور برای درمان در گذشته را داشتند. اکثر آنها را زنان تشکیل می‌دادند. میانگین سنی افراد بین 45 تا 64 سال بوده است. اکثریت آنها سفیدپوست/ سیاهپوست بودند. همگی امریکایی و دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. حدود 50 درصد آنها دارای درآمد خانوادگی بین 50000 تا 100000دلار بودند و حدود نیمی از آنها بیمه سلامت داشتند.

- تقریبا 80 درصد تقاضا برای سفرهای سلامت به دلیل صرفه‌جویی در هزینه است.

- مهم‌ترین فاکتورها در تصمیم‌گیری جهت سفر درمانی به خارج از کشور عبارت است از: هزینه درمان‌های پزشکی (85درصد) و تکنولوژی (83درصد)

پژوهش سوم:

آمار بهداشت و درمان امریکا نشان می‌دهد:

- در سال 2013 داده‌های تحلیل شده Nerd Wallet Health

از سرشماری ایالات متحده امریکا، مرکز کنترل بیماری‌ها، سیستم دادگاه فدرال و صندوق کشورهای مشترک‌المنافع دریافتند که 56 میلیون امریکایی زیر 65سال در پرداخت هزینه‌های درمان دچار مشکل هستند و با وجود پوشش بیمه درمان یک ساله 10میلیون فرد بیمه شده بالغ امریکایی (در رده سنی 19تا 64 سال) در پرداخت هزینه‌های درمانی و بیمارستان ناتوانند.

- مطابق با گزارشات اخیر سازمان همکاری و توسعه (OECD) ایالت متحده امریکا 18درصد از تولید ناخالص خود را صرف بهداشت و درمان می‌کند که بیشتر از 34کشور عضو OECD است.

- در سال 2009 کنسولگری مشاوره اقتصادی پیش‌بینی کرد که در سال 2040 هزینه‌های بهداشت و درمان امریکا 34درصد GDP این کشور را به خود اختصاص خواهد داد.

آمار گردشگری سلامت در سراسر جهان:

- در سال 2013 نتیجه یک بررسی MTA نشان داد که امریکای لاتین و آسیا بیشترین آمار بیماران ورودی را دارند همچنین مکزیک و هند به ترتیب بیشترین تقاضای گردشگری سلامت را دارا هستند.

- داده‌های PROMED نشان می‌دهد که در سال 2012 کاستاریکا نزدیک به 50000گردشگر سلامت را جذب کرده است (اکثر افراد از کانادا و امریکا بوده‌اند) و هریک آنها هزینه‌یی معادل با 7000دلار پرداخت کرده‌اند. حدود نیمی از این مسافرت‌های سلامت مربوط به درمان‌های دندانی، ارتوپدی، عمل‌های جراحی لاغری، ژن کلوژی و جراحی پلاستیک می‌شود.

- تحقیقات گردشگری استرالیا حاکی از این است که بیش از 10هزار بیمار جهت گردشگری سلامت سفر می‌کنند و طی این سفرها سبب خروج بیش از 26میلیون دلار سرمایه از اقتصاد کشورشان می‌شوند.

- براساس گزارش‌هایIndia high commission، بیمارستان‌های این کشور در سال 2012، 18000بیمار نیجریه‌یی را با ویزای پزشکی پذیرش کردند. 47درصد بیماران نیجریه‌یی در هند که به درمان پرداختند بالغ بر 260میلیون دلار در این کشور خرج کردند.

- در سال 2012 وزارت بهداشت عمومی، مرکز تحقیقات تایلند و کاسیکرن دریافتند که 2530000 بیمار از سراسر دنیا جهت فعالیت‌های درمانی به تایلند سفر می‌کنند. 5 ملیتی که بیشترین آمار سفر به تایلند را دارند، عبارتند از: ژاپن، امریکا، کشورهای حوزه

خلیج‌فارس، انگلستان و استرالیا. درآمد حاصل از این سفرهای درمانی حدود 4میلیارد دلار است.

- وزیر امورگردشگری مکزیک خاطرنشان کرد که تقریبا 12میلیون گردشگر بین‌المللی در سال 2013 به مکزیک سفر کرده‌اند که از این تعداد 5/6 میلیون نفر از امریکا بوده‌اند.

- براساس گزارش گروه بهداشت و درمان مدلین 24درصد از بیماران بین‌المللی که به شهر سلامت مدلین در مدلین (دومین شهر بزرگ کلمبیا) رفته‌اند امریکایی بودند.

- انستیتوی توسعه صنعت بهداشت کره گزارش کرد که در سال 2012، 159464 بیمار از 188کشور دنیا به این کشور سفر کردند که 32503 نفر آنها چینی بودند. گزارش آمارهای بیماران بین‌المللی در کره هم نشان می‌دهد که 81789 بیمار خارجی به کره سفر کردند که 4/32درصد آنها مربوط به امریکا 4/19درصد چین، 8/16ژاپن و 7/7درصد روسیه بوده است(4829 نفر آنها از ارتش امریکا بودند).

- مطابق با اظهارات روهینی سریدهار، مدیر ارشد بخش جراحی بیمارستان‌های زنجیره‌یی آپولو، تعداد بیماران بین‌المللی بازدیدکننده بیمارستان گواهی بر افزایش 20درصدی در هر سال است. وی گفت: ما مراقبت‌های پزشکی را برای 400 تا 500 فرد اروپایی، مالزیایی، سنگاپوری، سریلانکایی و آسیای مرکزی، سالانه فراهم می‌کنیم.

- از گزارشات سال 2012 مربوط به وزارت بهداشت و رفاه اجتماعی تایوان، این طور بر می‌آید که بیش از 60000 بیمار جهت خدمات بهداشت و درمان در سال گذشته به تایوان سفر کردند که حدود نیمی از آنها از چین مرکزی بودند. گزارشات حاکی از این است که بیشتر پروسه‌های درمانی مربوط به چکاب کامل بوده است.

- براساس آمارهای بانک سرمایه‌گذاری آلپن، بخش گردشگری سلامت امارات متحده عربی رشد چشمگیری داشته و به 69/1میلیارد دلار در سال 2013 رسید. DHCC یکی از بزرگ‌ترین مناطق طراحی شده جهت بهداشت و سلامت در این ناحیه است. مطابق بر DHCC آنها تقریبا 500000 بیمار را در سال 2011 پشتیبانی کردند که 20درصد آنها گردشگران سلامت بودند. با توجه به پژوهش‌های انجام شده، ایران هنوز می تواند یک مقصد جدید و جذاب برای گردشگران سلامت باشد اما تغییراتی ساختاری مورد نیاز است. این تغییرات عبارتند از:

1- ملزم کردن بیمارستان‌های برگزیده به کسب گواهی‌های بین‌المللی مخصوصا گواهی‌های JCI

2- تشکیل خوشه‌های بیمارستانی برای صرفه‌جویی در هزینه‌های بازاریابی و استفاده مشترک از توانایی پزشکی واحدهای مختلف

3- سرمایه‌گذاری برای تاسیس یک شهر بیمارستانی در منطقه‌یی که جذابیت گردشگری هم داشته باشد.

4- اقدام به تشکیل بیمارستان‌های زنجیره‌یی در تهران و مراکز استانی کشور مانند کرمانشاه در غرب، کیش در جنوب، مشهد در شمال شرق و تبریز در شمال غرب

5- به رسمیت شناختن شرکت‌های تخصصی توریسم سلامت که تاکنون سازمان میراث فرهنگی هیچ آیین‌نامه‌یی برای سازماندهی، نظارت و حمایت از آنها ندارد.

6- رایزنی برای برعهده گرفتن درمان مجروحان جنگی کشورهای همسایه مانند افغانستان و عراق و کردستان عراق که دولت‌های این کشورها ملزم به ارایه خدمات درمانی به آنهاست. البته برای جلوگیری از فسادی که دلال‌ها برای این دولت‌ها ایجاد کرده‌اند، بیمه‌های داخلی می‌توانند با نرخ‌ بیماران پر ریسک آنان را بیمه کرده و خود متولی هزینه شوند.

همچنین باید بتوان مزیت‌های پزشکی کشور را شناسایی و معرفی کرد. با توجه به تجارب فعالان در این حوزه و تقسیم‌بندی براساس مبدا گردشگران، بیشترین تقاضا برای تخصص‌‌های مختلف اینگونه است:

- کشورهای اروپایی و امریکایی: چشم پزشکی،دندانپزشکی، جراحی زیبایی

- کشورهای حوزه خلیج فارس و همسایگان: نازایی، چشم پزشکی جراحی زیبایی، جراحی ستون فقرات، ژنتیک پزشکی وجراحی قلب.

مشاهده صفحات روزنامه