جهش در ترانزیت کالا از خاک ایران

روزنامه تعادل |

با رشد حدود 160 درصد ترانزیت کالا طی 4 ماهه نخست سال جاری، بخش‌های تجاری و حمل و نقل اقتصاد کشور در حال خروج از کمای ناشی از کرونا است. با اعلام رسمی شیوع کرونا در 30 بهمن سال 1398، همه بخش‌های اقتصادی و اجتماعی دچار شوک شدند. در این میان، بخش حمل و نقل کالا و مسافر زودتر و بیشتر از سایر بخش‌های اقتصاد آسیب دید به گونه‌ای که در هفته‌های اول و در نوروز سال 99 سفرهای داخلی و خارجی با انواع وسایل حمل و نقل هوایی، دریایی، ریلی و جاده تحت تاثیر اعمال محدودیت‌های کرونایی به کف تاریخی خود رسیدند. در این میان، به دلیل شیوع بیش از حد کرونا در ایران طی بهار سال 99، کشورهای همسایه از جمله ترکیه که به منزله دروازه اروپا برای ایران به شمار می‌رود، مانع از ورود کامیون‌های ترانزیتی ایران شدند و به همین دلیل، بخش‌های تجاری و حمل و نقل جاده‌ای و ریلی و حتی هوایی متحمل زیان‌های هنگفتی شدند. در بهار سال 1400، در پی گذشت بیش از یکسال از شیوع کرونا در جهان و فراگیر شدن راه‌ها و دستورالعمل‌های پیشگیری از کووید 19 در کنار کشف واکسن کرونا و تزریق وسیع آن در کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای همسایه ایران، شرایط نسبت به بهار 99 متفاوت شد و به همین دلیل، تا حد زیادی محدودیت‌های کرونایی کاهش یافته و منجر به نزدیک شدن سطح تعاملات تجاری به دوران قبل از شیوع کرونا شده است. بی‌گمان، با حذف تحریم‌ها و گسترش بیش از پیش واکسیناسیون در میان کشورهای همسایه، تعاملات تجاری و تزانزیتی جهش مضاعفی را نیز تجربه خواهند کرد. آنگونه که جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اعلام کرده است، تردد کامیون‌های ترانزیتی از خاک ایران در چهارماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه ۱۳۹۹ حدود 160 درصد رشد کرده است. به گزارش مهر، در چهار ماهه ابتدایی سال جاری ۳ میلیون و ۷۵۳ هزار تن حجم ترانزیت زمینی و جاده‌ای کشور اعم از سوختی و کالا، بوده است؛ این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۱ میلیون و ۹۱۹ هزار تن ترانزیت جاده‌ای رخ داده که نشان‌دهنده افزایش ۹۵.۵۶ درصدی ترانزیت در مدت مذکور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته است. پیش بینی می‌شود ترانزیت کالا از خاک ایران در سال جاری به ۱۱ میلیون تن برسد. سال گذشته ترانزیت زمینی از کشور ۷.۵ میلیون تن بود؛ در ۴ دهه اخیر، بیشترین میزان ترانزیت از خاک ایران به سال ۱۳۹۳ با عبور ۱۳ میلیون تن انواع کالا، برمی‌گردد. هدایتی درباره حجم رشد ترانزیت در چهار ماهه ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از افزایش ۱۵۷ درصدی ترانزیت خبر داد و گفت: این میزان ترانزیت مقایسه تردد کامیون‌های ترانزیتی از مرزهای کشور در مقایسه با سال گذشته است.وی با بیان اینکه علت این رشد بالا نبود تردد در ماه‌های نخست سال جاری به دلیل شیوع کرونا بود، افزود: با این حال میزان ترانزیت کامیون‌ها از مرزهای زمینی کشور در چهار ماهه نخست امسال نسبت به چهار ماهه نخست سال ۹۸ که از کرونا خبری نبود رشد ۱۲ درصدی را نشان می‌دهد.

 

مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل و نقل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای درباره آخرین وضعیت مرزها افزود: در حال حاضر همه مرزهای زمینی ما برای انجام صادرات، واردات و ترانزیت فعال هستند، فقط دو مرز باج گیران و اینچه برون در مرز با ترکمنستان که فعالیت در آنها متوقف است؛ با ترکمنستان ۴ پایانه مرزی داریم که دو پایانه آن متوقف و دو پایانه لطف آباد و سرخس فعال است.هدایتی درباره ورود کامیون‌های ایرانی به خاک کشورهای همسایه تصریح کرد: در مرزهای عراق و پاکستان عمدتاً شاهد تخلیه و بارگیری کامیون‌ها در مرز هستیم و از ورود کامیون‌های ایرانی به داخل خاک این کشورها جلوگیری می‌شود و اگر ترددی هم باشد بسیار محدود است. مثلاً در مرز ایران و عراق در منطقه اقلیم کردستان عراق شاهد ورود برخی کامیون‌های ایرانی به شهرهای سلیمانیه و اربیل هستیم که عمدتاً به کالاهای نفتی اختصاص دارد ولی کالاهای غیرنفتی در داخل مرزها با کامیون کشورهای همسایه تخلیه و بارگیری می‌شود.

 

هدایتی درباره کاهش ترددهای مسافری به خاک ارمنستان از طریق مرز نوردوز نیز اظهار کرد: در ماه گذشته به دلایلی که مهم‌ترین آن زدن واکسن در ارمنستان بود، ایرانی‌ها به این کشور تردد مسافری از طریق مرزهای زمینی داشتند اما پس از آنکه ارمنستان اعلام کرد کسانی که برای زدن واکسن وارد این کشور می‌شوند باید حداقل ۱۰ روز اقامت داشته باشند و همچنین روند رو به رشد واکسیناسیون در داخل، حجم تردد مسافری به این کشور کاهش یافته و ترددها به حالت عادی برگشته است.

 

او درباره مذاکره با ترکیه برای از سر‌گیری ترددهای زمینی مسافری میان دو کشور گفت: بعد از شیوع کرونا مذاکرات ما با ترکیه به صورت ویدئو کنفرانسی برگزار می‌شود و درباره موضوعات ترددهای زمینی اعم از مسافری و کالا مذاکراتی داشته‌ایم که امیدواریم به زودی امکان تردد مسافری میان دو کشور فراهم شود؛ ترکیه یکی از مهم‌ترین کشورهای طرف مقابل ما در حوزه حمل و نقل و ترانزیت است.

وی تصریح کرد: اخیراً ترکیه برای از سر‌گیری تردد مسافری اعلام آمادگی کرده است اما صدور مجوز تردد زمینی مسافر با ترکیه نیازمند تصویب ستاد ملی مقابله با کروناست، در حال حاضر تنها گروه‌های چندگانه دیپلمات، دانشجو، اتباع مقیم، دو تابعیتی‌ها، رانندگان کامیون، بیماران و… از طرف ستاد کرونا مجاز به تردد زمینی به ترکیه هستند اما ترکیه‌ای‌ها مشکل خاصی برای پذیرش مسافران توریستی و گردشگری ندارند و اعلام آمادگی کردند تا مسافران ایرانی مثل گذشته بتوانند به راحتی از مرزها وارد ترکیه شوند. نگرانی‌های ستاد مقابله با کرونا وجود برخی شرایط در ترکیه است از جمله اینکه اخیراً این کشور یک موج سهمگین کرونا را در چند ماه گذشته پشت سر گذاشته و اگر نیاز به تصمیم‌گیری مجدد باشد از طرف ترکیه با مشکل مواجه نخواهیم شد.

 

وی اظهار کرد: توقف کامیون‌ها در مرز آستارا در نیمه دوم سال چند علت دارد که یکی از علل آن به محدودیت تردد مرزی آذربایجان با روسیه برمی‌گردد که در مرز محرم کندی (حد فاصل آذربایجان با روسیه) به دلیل ساخت و ساز مرزی از طرف روس‌ها پذیرش کامیون به‌شدت کاهش یافته است. لذا جمهوری آذربایجان از سمت آستارا میزان پذیرش کامیون‌ها را کاهش داده تا بتواند تعادل در تردد را برقرار کند. ما در سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای به دنبال مذاکره سه جانبه ایران، آذربایجان و روسیه هستیم تا تردد در این محور را افزایش دهیم چون بخشی از کریدور شمال-جنوب محسوب می‌شود؛ آذری‌ها نیز قول همکاری در این خصوص را به ما داده‌اند.

 

هدایتی با تاکید بر اینکه قرار است به زودی مرز دومی به نام آذربایجان و روسیه افتتاح شود، خاطرنشان کرد: متأسفانه از طرف مرز داخلی خودمان هم به دلیل آنکه با ساختار متمرکز و سنتی که همه‌چیز اعم از تشریفات اداری، کنترل و نظارت بر کامیون‌ها، انبارداری و مجوز خروج را باید در داخل مرز انجام دهد رو به رو هستیم. همچنین هر دستگاهی از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ستاد سوخت، هیات دولت، یا شوراهای عالی دیگر مجوزهایی برای اعمال کنترل شخصی اخذ کرده است که در کندی تردد مرزها موثر بوده است. مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل و نقل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای یادآور شد: متوسط عبوردهی کامیون‌ها از مرزهای ۲۶ گانه کشور در سال گذشته ۱۱۴ کامیون در هر شبانه روز بوده است. این در حالی است که مرز سارپ میان گرجستان و ترکیه به تنهایی روزانه ۱۳۸ تردد کامیون را ثبت می‌کند که از مجموع تردد کامیون از همه مرزهای ما بیشتر است.

 

هدایتی درباره واگذاری مدیریت یکپارچه مرزها از گمرک به سازمان راهداری تاکید کرد: از زمانی که رییس‌جمهور سابق دستور داد تا مدیریت مرزها به وزارت راه منتقل شود حداکثر پنج تا شش ماه می‌گذرد. طرحی را برای اداره یکپارچه مرزها آماده کردیم و این طرح در شورای ساماندهی مرزها به ریاست وزیر راه به تصویب رسید. در این نشست مقرر شد مرز بازرگان به عنوان مهم‌ترین مرز ایران و به عنوان پایلوت طرح اجرای مدیریت یکپارچه مرزی انتخاب شود ولی متأسفانه دو دستگاه گمرک ایران و شرکت نفت همکاری خوبی با ما نداشتند و از اجرای این طرح تاکنون سر باز زده‌اند.