ساخت و ساز در کما
آمارها از کاهش فعالیت‌های ساختمانی در شهریورماه خبر می‌دهند
مجید اعزازی|
طبق اعلام اتاق تعاون ایران، شامخ کل «مدیران خرید ساختمان» مردادماه با قرارگیری در نقطه ۳۸.۵۷ نسبت به تیرماه نزولی شد که نشان از کاهش قابل توجه فعالیت‌های ساختمانی نسبت به ماه قبل دارد. شامخ مدیران ساختمان طی دو ماه گذشته و پس از فتح قله 60.55 در خرداد ماه روندی نزولی را در پیش گرفته است به گونه‌ای که در تیرماه به 54.87 و مرداد ماه به 38.5 رسیده است. در این حال، وضعیت شاخص «انتظارات در ارتباط با فعالیت‌های شرکت در ماه آینده» نیز از شامخ کل (38.57) کمتر و در نقطه 37.86 قرار گرفته است که به معنی تداوم شرایط رکودی در بازار ساخت و ساز طی ماه آتی نیز هست. در میان زیرشاخص‌های شامخ ساختمان در مرداد، تنها شاخص موجودی محصول به اندازه 24 صدم و قیمت محصولات به اندازه 2.23 واحد رشد داشته‌اند. در این میان، قیمت خرید مواد اولیه اگرچه حدود 6 واحد نسبت به تیرماه دچار کاهش شده اما همچنان نسبت به سایر شاخص‌ها در رده‌ای بسیار بالا قرار دارد، و همچنان قیمت‌های مواد اولیه به عنوان اولین و بزرگ‌ترین مانع فعالیت‌های ساختمانی قلمداد می‌شود. طی ماه‌های اخیر، همواره انبوه‌سازان و فعالان ساختمانی از رشد سرسام آور مصالح ساختمانی شکایت داشته و آن را مهم‌ترین مانع برای آغاز و انجام پروژه‌های ساختمانی اعلام کرده‌اند.
دو نیمه متفاوت شش ماهه اول سال
به این ترتیب، می‌توان شش ماهه نخست سال 1400 را به دو نیمه متفاوت تقسیم کرد. در نیمه یا سه ماهه اول سال، علی رغم افت فعالیت‌های ساختمانی در فروردین ماه، روند شامخ ساختمان در ماه‌های اردیبهشت و خرداد صعودی بود، اما از تیرماه به بعد، این روند نزولی شده است. تغییر جهت بازار معاملاتی مسکن نیز از خردادماه سال جاری آغاز شد. تا قبل از خرداد، و به عبارت دقیق‌تر در فروردین و اردیبهشت سال جاری، شاهد کاهش قیمت مسکن و افزایش تعداد معاملات بودیم، اما از خرداد به بعد، بار دیگر قیمت‌ها در بازار مسکن روندی صعودی را در پیش گرفتند و به همان میزان از تعداد معاملات مسکن کاسته شد. علت اینکه تغییر مسیر بازار معاملاتی یک ماه زودتر از تغییر مسیر بازار ساخت و ساز رخ داده است را باید در تفاوت ماهیت این دو بازار در واکنش به عوامل اقتصادی و غیراقتصادی حاکم جست‌وجو کرد. اساسا خرداد ماه سال جاری، ماه خاصی بود. از سویی، افکار عمومی تصور می‌کرد که نتیجه رایزنی‌ها و مذاکرات هسته‌ای در اردیبهشت، سرانجام در خرداد به بار می‌نشیند اما چنین نشد و از همین رو، انتظارات تورمی ناشی از تداوم تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز بار دیگر دامنگیر بازارها و از جمله بازار مسکن شد. از سوی دیگر، در 28 خرداد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شد و به‌طور طبیعی چند هفته قبل از این تاریخ، دستخوش تبلیغات انتخاباتی و به ویژه مناظره‌های انتخاباتی کاندیداهای ریاست‌جمهوری بود. به این ترتیب، فعالان بازارها و مردم با توجه به پیش بینی از نتایج این انتخابات، وارد بازار مسکن شدند و نتیجه آن بود که در خرداد ماه هم فایل‌های عرضه شده و هم معاملات صورت گرفته نسبت به دو ماه قبل از آن بیشتر شد. بی‌گمان، فروشندگان تصور می‌کردند که تحولات در سطح سیاست داخلی و خارجی منجر به افت قیمت دلار و انتظارات تورمی شده و در نتیجه تلاش کردند که ملک خود را به قیمت مناسب بفروشند. از سوی دیگر، خریداران تصور می‌کردند که قیمت‌ها در ماه‌های آتی افزایش خواهد یافت و به همین دلیل، با احتیاط کمتر دست به خرید زدند. نتیجه آن شد که قیمت مسکن بار دیگر روند صعودی در پیش گرفت. به گزارش «تعادل»، آن‌گونه که بانک مرکزی تحولات بازار مسکن شهر تهران در مرداد سال جاری را گزارش کرده است، میانگین قیمت هر متر مربع مسکن در پایتخت به ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان رسیده است. رشد ۳ درصدی میانگین قیمت در مرداد نسبت به تیرماه در حالی است که روند نزولی رشد نقطه به نقطه قیمت مسکن معامله شده در شهر تهران در ماه گذشته تداوم یافته است. بر این اساس متوسط قیمت یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده در شهر تهران در مرداد ماه سال جاری نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۴ درصد افزایش یافته است، این در حالی است که رشد این نرخ در فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیرماه ۱۴۰۰ به ترتیب، ۹۱.۷؛ ۶۹.۷؛ ۵۶.۶ و ۴۳.۷ درصد بوده است. اگر چه طی ماه‌های گذشته نرخ رشد تورم نقطه به نقطه مسکن روندی نزولی را طی کرده است اما قیمت اسمی مسکن همچنان روندی صعودی دارد و حتی قیمت تعدیل شده مسکن با تورم نیز (به غیر از فروردین و اردیبهشت) نشانه‌ای از تخلیه حباب مسکن را آشکار نکرده است. همچنین در مرداد امسال ۵ هزار و ۴۹۹ فقره معامله در پایتخت به ثبت رسیده که نسبت به ماه قبل از آن (تیر ۱۴۰۰) رشد ۸.۴ درصدی داشته ولی نسبت به ماه مشابه سال گذشته (مرداد ۹۹) کاهش ۳۹.۴ درصدی را نشان می‌دهد.
افت شامخ در تیر و مرداد
به گزارش اتاق تعاون ایران، با استناد به مجموع اظهارات فعالان ساختمانی ۱۵۰ شرکت بزرگ در گروه‌های ساخت بنا، مهندسی عمران و فعالیت‌های ساخت و ساز تخصصی ساختمان شامخ کل در مردادماه در نقطه ۳۸.۵۷ ثبت شد. این عدد در تیرماه ۵۴.۸۷ بود. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد مولفه‌های میزان سفارشات جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، مواد اولیه خریداری شده، میزان استخدام، میزان فروش کالا نیز نسبت به ماه قبل کاهش یافت. شاخص میزان قیمت مواد اولیه که با ثبت عدد ۸۳.۹۳ کاهش نسبی در قیمت مواد اولیه نسبت به ماه قبل به ثبت رسید ولی همچنان نشان‌دهنده تورم قیمت‌ها در بخش صنعت ساختمان است. بنابراین تداوم نوسانات در قیمت‌ها در ماه‌های آینده نیز این صنعت را با رکود تورمی روبرو خواهد کرد. قیمت محصولات تولید شده (خدمات ارایه شده) با افزایش نسبی نسبت به ماه قبل به عدد شاخص ۶۸.۹ رسید. عدد شاخص انتظار بهبود فعالیت‌های کسب و کار در بین فعالان بخش ساختمان کاهش قابل توجهی نسبت به ماه قبل ارزیابی شده است. بنابراین پیش بینی کاهش شدت فعالیت‌ها در شهریورماه نسبت به ماه قبل دور از انتظار نخواهد بود. براساس این گزارش، صنعت ساختمان براساس استاندارد بین‌المللی طبقه‌بندی کلیه فعالیت‌های اقتصادی (ISIC)، به سه گروه اصلی ساخت بنا، مهندسی عمران و فعالیت‌های ساخت و ساز تخصصی ساختمان دسته‌بندی می‌شود. در یک تقسیم‌بندی دیگر، بخش ساختمان شامل دو بخش کلی مسکونی و غیرمسکونی (تجاری و عمرانی) است. در طرح شامخ، از پاسخ‌دهندگان خواسته می‌شود به 12 پرسش مطرح شده در قالب سه معیار وضعیت نسبت به ماه پیش (بهتر شده، بدتر شده یا تغییری نکرده است) پاسخ دهند. در صورت انتخاب گزینه بیشتر از ماه قبل: عدد 1، گزینه بدون تغییر: عدد 0.5 و گزینه کمتر از ماه قبل: عدد صفر برای آن پرسش ثبت می‌شود. مجموع حاصل ضرب درصد پاسخگویان به هر یک از گزینه‌های در عدد همان گزینه، مبین عدد شامخ درآن پرسش است. در نهایت، معیار سنجش این شاخص عددی بین صفر و 100 است که به ترتیب به معنای آن است که 100 درصد پاسخگویان گزینه «بدتر شده است» و «بهتر شده است» را انتخاب کرده‌اند. عدد 50 نشان‌دهنده عدم تغییر وضعیت نسبت به ماه قبل، بالای 50 نشانه بهبود وضعیت نسبت به ماه قبل و زیر 50 به معنای بدتر شدن وضعیت نسبت به ماه قبل است.
