در باب اهمیت قانون مدون سایبری

میثم علیزاده

نخستین چالش در زمینه مقابله با انحصارگری شرکت‌های فناوری، تحریم‌هاست. پلتفرم‌های مختلف در قوانین مربوط به تحریم کشورها جست‌وجو می‌کنند و با استناد به یک بند، فعالیت اپلیکیشن‌ها را مسدود می‌کنند. به عنوان مثال حذف اپلیکیشن ویدیوی درخواستی از پلی‌استور گوگل با استناد به بندهای خاصی از تحریم‌ها علیه ایران انجام شده است. در حقیقت تحریم‌ها دست‌آویزی هستند که شرکت‌ها با چنگ زدن به آنها درخواست‌های ما را زیر سوال می‌برند. یکی دیگر از دلایل فیلترینگ است. با فیلتر شدن اپلیکیشنی در داخل یک کشور از تعداد کاربران و بازار آن کاسته می‌شود؛ در نتیجه اهمیت بازار کشور مذکور برای پلتفرم خارجی کاهش می‌یابد و نسبت به قوانین و درخواست‌های آن واکنشی نشان نمی‌دهد. مشکل دیگر آن است که قانون مدون و کاملی برای پلتفرم‌های داخلی وجود ندارد. وقتی یک پلتفرم خارجی با اعتراضی از سوی یک کشور روبرو می‌شود، آمار مختلف مانند حجم بازار و همچنین قوانین محلی کشور مذکور را بررسی می‌کند. علاوه بر آن شیوه اجرای قانون در کشور مذکور نیز بررسی می‌شود. اگر قانون محلی برای پلتفرم‌های داخلی به ‌طور تمام و کمال اجرا شود، پلتفرم خارجی قضیه درخواست کشور را جدی تلقی می‌کند. اما هنگامی که این شرکت با شکایت از سوی کشوری روبرو می‌شود که قوانین حافظت از داده یا فعالیت در فضای مجازی جدی ندارد، طبیعتا خود را ملزم نمی‌بیند تا درخواست‌ها را اجرا کند. به همین دلیل تمام اقداماتی که انجام می‌دهیم در حد صدور بیانیه باقی می‌ماند و تأثیر چندانی در مذاکره با پلتفرم‌ها نخواهد داشت. اگر واقعا حذف اپلیکیشن‌های ایرانی در اپ‌استورها برای ما مهم باشد، باید آن را به عنوان یکی از نکات تفاهمنامه در مذاکرات برای تحریم‌ها اضافه کنیم. زیرا بسیاری از کسب و کارهای ما که از پلتفرم‌های داخلی یا خارجی استفاده می‌کنند تحت تأثیر قرار می‌گیرند. بنابراین لازم است دیپلماسی سایبری هم به مذاکرات مربوط به تحریم‌ها افزوده شود. اما در کنار آن باید قانون مدون و کاملی درباره فعالیت، تبلیغات، رعایت حریم شخصی و حفاظت از داده‌های شهروندان در فضای مجازی تهیه شود که نخبگان، دانشگاهیان و صاحبان پلتفرم‌های داخلی آن را بررسی کرده باشند. باید به قانون مدون سایبری توجه شود. اکنون ترکیه هم پلتفرم‌ها را جریمه می‌کند. در حقیقت این کشور با استناد به قانون پلتفرم‌ها را محکوم می‌کند. روسیه هم با استناد به قانون سختگیرانه‌اش پلتفرم‌ها را جریمه می‌کند. بسیاری از کشورهای دیگر هم در پی قانونگذاری برای شرکت‌های فناوری برآمده‌اند. بنابراین تصویب قانون اهمیت زیادی دارد. برای وضع چنین قانونی باید با متخصصان، دانشگاهیان و صاحبان پلتفرم‌های داخلی مشورت شود و از سوی دیگر توانایی فنی کشور و پلتفرم‌ها نیز در نظر گرفته شود.