امیرعبداللهیان: مذاکرات را از سر می‌گیریم
وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار با مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد: متاسفانه رفتار و سیاست‌های دولت بایدن تاکنون در رابطه با ایران و برجام غیرسازنده بوده است.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان و جوزپ بورل در ادامه دیدارهای روز سه‌شنبه در حاشیه هفتادوششمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدار و در خصوص موضوعات مختلف از جمله برجام و تحولات افغانستان گفت‌وگو و تبادل‌نظر نمود.
به گزارش ایسنا، وزیر امور خارجه در این ملاقات با تاکید بر این امر که دولت رییسی در چارچوب اصول، عملگراست و لذا به دنبال نتیجه عملی در مذاکرات است، اظهار داشت: همانطور که قبلا گفته شده است، ما با جدیت در حال بررسی سوابق مذاکراتی هستیم و دولت جدید مذاکرات را از سر خواهد گرفت. ملاک ما عمل طرف‌های مقابل است و نه اظهارنظر آنها. دولت جدید در حال مرور و مطالعه پرونده مذاکرات انجام شده است. نه اتلاف وقت می‌کند، نه رفتار غیرسازنده امریکا را می‌پذیرید و نه کشور را معطل وعده‌های توخالی سابقه‌دار خواهد کرد.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: متاسفانه رفتار و سیاست‌های دولت بایدن تاکنون در رابطه با ایران و برجام غیرسازنده بوده است. بایدن با وجود آنکه به صورت زبانی از سیاست‌های ترامپ انتقاد کرده اما در عمل در قبال ایران همان سیاست‌ها را دنبال می‌کند.
وزیر خارجه در ادامه ضمن تقدیر از تلاش‌های بورل برای پیگیری روند مذاکرات، اظهار داشت: اگر امریکایی‌ها فکر می‌کنند با اعمال فشار علیه ایران نتیجه می‌گیرند صددرصد اشتباه می‌کنند. مردم ایران نشان داده‌اند به فشار و تهدید پاسخ سخت می‌دهند. سه کشور اروپایی به‌جای فشار به امریکای ناقض برجام برای بازگشت به تعهداتش، مدام خواستار تعجیل ایران به انجام مذاکرات هستند. همه طرف‌ها باید بدانند، برجام می‌بایست برای ایران نتایج ملموس داشته باشد و در عمل، برداشتن تحریم‌های غیرقانونی را ببینیم. همه طرف‌ها باید عملا با برداشتن گام‌های محکم پایبندی خودشان را به برجام ثابت کنند. این وضعیت غیرقابل قبول است که امریکا از یک طرف گاهی حرف‌های مثبت می‌زند و از طرف دیگر تحریم‌های جدید علیه ایران اعمال می‌کند. وزیر خارجه افزود: اگر دیگران به تعهدات خودشان برگردند و راستی‌آزمایی شود ما نیز آمادگی داریم اقدامات جبرانی خود را متوقف کنیم. این کار سختی نیست که امریکایی‌ها به تعهدات خودشان بر اساس برجام عمل کنند و سه کشور اروپایی به بی‌عملی خود پایان دهند.
جوزپ بورل در این ملاقات ضمن مرور اقدامات اتحادیه اروپا برای احیاء برجام اظهار داشت: به‌نظر من موفقیت برجام نه‌تنها برای ایران و 1+4 بلکه برای منطقه و جهان بسیار مهم است. شکست برجام و مذاکرات برای هیچ طرفی خوب نیست. اتحادیه اروپا همواره از سیاست و اقدام مخرب ترامپ در خروج از برجام انتقاد کرده است و در این خصوص شفاف بوده است ولی تصمیم دولت جدید امریکا فصل نوینی برای حفظ و احیای برجام ایجاد کرده است.
بورل ضمن ارایه گزارشی از پیشرفت‌ها و چالش‌ها در وین اظهار داشت: مسوولیت امریکا نسبت به ایجاد وضعیت فعلی روشن است اما در عین حال همه طرف‌ها باید کمک کنند تا به نتیجه مرضی‌الطرفین برسیم. قدم اول در این راستا تعیین زمان نشست وین است.
مسوول ارشد اتحادیه اروپا خواستار اقدامات اعتمادساز از سوی همه طرف‌ها شد.
لازم به ذکر است دو طرف در خصوص آخرین تحولات افغانستان و همکاری‌های فیمابین به ویژه در خصوص پناهندگان و ضرورت تشکیل دولت کاملا فراگیر تبادل‌نظر کردند.
پیشنهادهای فارین افرز برای نجات برجام
واشنگتن باید از آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل بخواهد که پشتیبان طرح گفت‌وگوی منطقه‌ای باشد که ایران، عراق و شش همسایه آنها در خلیج فارس شامل بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را گرد هم می‌آورد. در این مذاکرات باید در مورد اقدامات اعتمادسازی که می‌تواند به معماری امنیتی پایدار برای منطقه خلیج فارس منجر شود، بحث شود.
ایران و امریکا خطوط قرمز خود را بازبینی کنند یا ریسک جنگ را بپذیرند / تهران از رویکرد سمبولیک عدم مذاکره مستقیم با امریکا دست بردارد / اگر زمان گریز یک ساله اتمی امکان‌پذیر نیست، امریکا به ۹ یا ۱۰ ماه رضایت دهد
فارین‌افرز نوشت: مقامات غربی نگرانی خود را در مورد اینکه آیا ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور جدید ایران مذاکرات بین کشورش و قدرت‌های بزرگ جهانی را برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ آغاز خواهد کرد یا خیر، اعلام کرده‌اند. آنها نگران هستند که رییسی از سرگیری مذاکرات را به تعویق بیندازد و زمانی که سرانجام مذاکرات از سر گرفته شود، دولت وی خواسته‌های غیرعملی را مطرح کند.
در ادامه این مطلب آمده است: در واقع، به نظر می‌رسد دولت جدید ایران مصمم به ادامه مذاکرات است و احتمالا گفت‌وگو‌ها را ادامه خواهد داد. تهران همچنان در راستای پیشرفت مذاکرات که بین آوریل و ژوئن طی شش دور مذاکرات انجام شد، تلاش خواهد کرد. اما اگر ایالات متحده و ایران نتوانند مواضع خود را برای پر کردن شکافی که بین‌شان وجود دارد، تعدیل کنند در بن‌بست خواهند ماند. این موضوع نتایج بالقوه فاجعه‌باری برای هر دو کشور و کل خاورمیانه به دنبال دارد. اگر آنها به دنبال نتیجه‌ای متفاوت هستند، نیاز به رویکرد متفاوتی دارند.
در قلب این اختلاف، نظرات نادرست هر دو طرف وجود دارد. دولت بایدن با ایران همان‌گونه رفتار می‌کند که با دیگر شرکای مذاکره‌ای مخالف برخورد می‌کند. در حالی که ایران با خروج دونالد ترامپ از توافق و اعمال تحریم‌های شدید زخمی شده و خود را طرف آسیب‌دیده می‌داند. از سوی دیگر، رهبری ایران معتقد است که زمان به نفع او در گذر است. وی اعتقاد دارد واشنگتن قبلا ایران را به شدت تحریم کرد، اما اقتصاد ایران زنده ماند و در حال گسترش است، بنابراین تهران می‌تواند دست بالا را در مذاکرات داشته باشد. با توجه به رشد چشمگیر برنامه هسته‌ای تهران، مقامات ایران فکر می‌کنند که موقعیت مناسبی برای ایجاد اهرم بیشتر و گرفتن امتیازات گسترده‌تر از غرب دارند. اما حقیقت این است که فروپاشی برجام بدترین وضعیت را برای هر دو کشور به وجود آورده است. اگر تهران و واشنگتن نتوانند در از سرگیری مذاکرات روش خود را تغییر بدهند، گفت‌وگو‌ها به بن‌بست می‌رسد. در صورت عدم وجود راهی برای برقراری مجدد توافق هسته‌ای، دولت بایدن با فشار سیاسی زیادی روبرو خواهد شد تا سیاست ترامپ را در اعمال فشار حداکثری علیه تهران که دولت بایدن با آن مخالفت کرده و آن را به عنوان یک شکست فاحش توصیف می‌کند، افزایش بدهد. علاوه بر این، واشنگتن مجبور خواهد شد حتی تصمیمات سخت‌تری اتخاذ کند، زیرا برنامه هسته‌ای ایران به نقطه بی‌بازگشتی رسیده و درخواست‌های مکرر اسراییل برای اقدام نظامی علیه تهران بیشتر شده است. در شرایطی که تهران و واشنگتن به روی همدیگر شمشیر بکشند، منطقه درگیر درگیری و بی‌ثباتی بیشتری خواهد شد. ایران در حال حاضر برتری در توازن قدرت منطقه‌ای را پس از پیروزی طالبان در افغانستان و خنثی‌سازی آشفته طولانی‌ترین جنگ ایالات متحده احساس می‌کند. ایران می‌تواند متحدان خود در عراق و سوریه را تشویق کند تا نیرو‌های امریکایی را برای خروج از این کشور‌ها تحت فشار قرار بدهند. تشدید تنش‌ها، اما می‌تواند برای ایران پرهزینه باشد. ممکن است با عبور ایران از خطوط قرمز بیشتر در برجام، اروپایی‌ها تحریم‌های سازمان ملل را که توافق هسته‌ای آن را لغو کرده بود، بازگردانند و تحریم‌های چندجانبه خود را اعمال کنند. در نتیجه، سایر کشور‌ها برای حفظ تجارت با ایران مشکل خواهند داشت. همه اینها باعث رنج بیشتر مردم ایران می‌شود که در بحران‌های بی‌شماری از رکود اقتصادی گرفته تا تخریب محیط زیست و همه‌گیری شدید کووید-۱۹ غرق شده‌اند. تهران همچنین در معرض خطر عملیات‌های پنهانی است که تاسیسات هسته‌ای و زیرساخت‌های حیاتی آن را خراب می‌کند و ترور دانشمندان هسته‌ای را به دنبال دارد. پیامد‌های منطقه‌ای وخیم خواهد بود؛ در شرایطی که تهران و واشنگتن به توافق نرسند، این منطقه به جای مشاهده پیشرفت در زمینه کاهش تنش بین ایران و برخی از همسایگان عرب، وارد درگیری و بی‌ثباتی بیشتری می‌شود. واشنگتن نیز با کریدوری از هرج و مرج از افغانستان تا مرز‌های اسراییل روبرو خواهد بود. شکست مذاکرات وین، برنامه سیاست خارجی گسترده‌تر بایدن را که می‌خواهد تمرکز خود را از خاورمیانه به مسائل جهانی مانند مبارزه با تغییرات آب و هوا و رقابت با قدرت‌های بزرگ به ویژه چین تغییر بدهد، از مسیر خارج می‌کند. رییس‌جمهور جو بایدن حتی ممکن است خود را در آستانه مداخله مسلحانه دیگری از خاورمیانه ببیند که به شدت قول داده از آن اجتناب کند. بروز بدترین سناریو برای واشنگتن و تهران اجتناب‌ناپذیر نیست. بایدن باید شخصا در سیاستی که در قبال ایران اتخاذ می‌شود مشارکت داشته باشد و هزینه سیاسی پیشبرد منافع اصلی ایالات متحده را در زمینه توافق هسته‌ای ایران بپذیرد. دکترین نوظهور بایدن مبنی بر اجتناب از باتلاق‌های نظامی از طریق بهره‌برداری از دیپلماسی و شجاعتی که او با وجود هجوم انتقادات در پایان دادن به جنگ در افغانستان از خود به نمایش گذاشت، نشان می‌دهد که او با این چالش کنار آمده است. در همین حال، همتای ایرانی بایدن نباید با جست‌وجوی مطالبات حداکثرگرایانه اجازه بدهد احیای برجام با مشکل مواجه شود. تهران همچنین باید از این رویکرد نمادینش که از مذاکره مستقیم با گفت‌وگوکنندگان امریکایی خودداری می‌کند، دست بردارد. این سیاستی است که نه تنها روند مذاکرات را کند می‌کند، بلکه آن را مستعد سوءتفاهم کرده است. برای خروج از بن‌بست، هر دو طرف باید از خطوط قرمز خود عقب‌نشینی کنند. هیچ دلیلی وجود ندارد که ایران مذاکرات بعدی را در آینده رد کند، زیرا مذاکرات و در نتیجه احیای برجام می‌تواند به نفع تهران باشد و به رفع تحریم‌ها کمک کند. در همین راستا، به نفع ایالات متحده نیست که فرصتی را برای محدود کردن توانایی ایران در توسعه سلاح‌های غیرمتعارف از بین ببرد. ایالات متحده و شرکای اروپایی‌اش نیز باید در برخی زمینه‌ها کوتاه بیایند. مثلا اگر زمان گریز یک ساله امکان‌پذیر نیست به بازه زمانی کوتاه‌تر ۹ یا ۱۰ ماهه رضایت بدهند. تهران همچنین باید به سوالات بی‌پاسخ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد آثار مواد هسته‌ای گزارش نشده موجود در سایت‌های هسته‌ای ایران که به فعالیت‌های هسته‌ای قبل از ۲۰۰۳ برمی‌گردد، پاسخ بدهد. در خارج از مذاکرات هسته‌ای، دولت بایدن باید گفت‌وگو بین ایران و همسایگان عرب این کشور را تشویق کند. دولت عراق میزبان سه دور مذاکرات بین مقامات ایرانی و سعودی و همچنین اجلاس اخیر شامل کشور‌های گسترده‌تر منطقه‌ای بوده است. واشنگتن باید از آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل بخواهد که پشتیبان طرح گفت‌وگوی منطقه‌ای باشد که ایران، عراق و شش همسایه آنها در خلیج فارس شامل بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را گرد هم می‌آورد. در این مذاکرات باید در مورد اقدامات اعتمادسازی که می‌تواند به معماری امنیتی پایدار برای منطقه خلیج فارس منجر شود، بحث شود. هیچ یک از اقدامات مورد نیاز برای خروج مذاکرات از رکود آسان نخواهد بود. اما اگر ایالات متحده و ایران قصد دارند که توافق هسته‌ای را نجات بدهند، باید تمایل خود را برای کشف ایده‌های جدید نشان بدهند. دیپلماسی باید بر اساس این درک مورد استفاده قرار بگیرد که مذاکرات وین می‌تواند آخرین فرصت آنها برای نجات توافقی باشد که با وجود همه کاستی‌ها بسیار ترجیح داده شده و هزینه کمتری نسبت به گزینه‌های دیگر دارد.
