بررسی چالش‌های حوزه اجتماعی
غلامرضا بصیرنیا
اصلی‌ترین نظام تأمین نیازهای مادی، روانی و معنوی و مهم‌ترین بستر برای تأمین امنیت و آرامش روحی و روانی اعضا، پرورش نسل، اجتماعی کردن فرزندان و برآورده ساختن نیازهای عاطفی افراد است. تحت تاثیر تحولات مختلف در دنیای معاصر و نقش مهمی که زنان در پیشرفت اجتماعی و توسعه اقتصادی به عنوان نیمی از جمعیت دارا هستند، توجه خاصی به زنان شده است و در نظام جمهوری اسلامی نیز، مسائل حوزه زنان در کنار خانواده مورد پذیرش قرار گرفته است؛ به همین دلیل در عنوان معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، عنوان زنان و در عنوان شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی، عنوان زنان در کنار خانواده مورد تاکید قرار گرفته است. منشور حقوق و مسوولیت‌های زنان در نظام جمهوری اسلامی نیز، در کنار حقوق فردی و حقوق خانوادگی بر حقوق اجتماعی (حق سلامت، حقوق فرهنگی، حقوق اقتصادی، حقوق سیاسی و حقوق قضایی) تاکید کرده است. انسان در دوران نوجوانی و جوانی خویش پرشورترین، پرتحرک‌ترین، نیرومندترین و مستعدترین حالت و وضعیت را داراست. طبیعی است که شناختن این ویژگی‌ها و پرداختن به این نیازها در مقطع زمانی جوانی و نوجوانی، واجد اهمیت بالایی است. جوانان پیشران و سرمایه اصلی توسعه کشور در جهت ارتقای مادی و معنوی‌اند و نقش بی‌بدیلی در سرنوشت کشور دارند. در حال حاضر متولی اصلی اجرایی حوزه زن و خانواده در کشور، معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری و متولی اصلی حوزه جوانان، وزارت ورزش و جوانان است. بررسی وضعیت عملکردی معاونت زنان و خانواده نشان می‌دهد به واسطه فقدان الزامات ساختاری و اجرایی متناسب در سطح ملی و فراملی برای ایفای نقش در حوزه زن و خانواده و بیشتر ایفای نقش ستادی، عملاً در رفع چالش‌ها و مسائل این حوزه کارنامه چندانی نمی‌تواند داشته باشد. چالش‌ها و مسائل حوزه جوانان نیز به واسطه تمرکز اصلی منابع در حوزه ورزش و علی رغم فعالیت‌های معاونت امور جوانان، روز به روز تشدید شده است.
اگرچه برگزاری جلسه در سطح شوراها و ستادهای عالی، رافع حل مسائل یک حوزه نیست، ولی یکی از شاخص‌های نشان‌دهنده میزان اهتمام مدیران و تمرکز و توجه آنها به راهبری و حل مسائل است. به‌طور مثال در حوزه کودکان و نوجوانان بازنگری برنامه‌ها و محتواهای علمی آموزشی و روش‌های تربیتی برای تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان، توسعه فضاهای فرهنگی و اجتماعی خاص کودکان و نوجوانان، برنامهریزی برای مساله کودک آزاری، کودکان کار و ... همچنین در حوزه جوانان باید به مسائلی از جمله فراهم کردن زمینه‌های مشارکت جوانان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مدیریتی کشور، تقویت امید، نشاط و شادابی جوانان، توسعه واحدهای مشاوره‌ای و مهم‌تر از همه آنها اشتغال برای جوانان، تسهیل امر ازدواج و تشکیل خانواده و برنامهریزی برای تحقق ازدواج بهنگام و... توجه کرد.
در حوزه زنان نیازمند بازنگری و اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با حقوق زنان و برنامهریزی برای حضور اجتماعی مطلوب زنان در حوزه های مختلف اجتماعی و مدیریتی و توسعه مشارکت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زنان هستیم. خانواده نیز رکن مهم دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با خانواده و تمرکز بر تقویت رویکرد خانواده‌محوری در سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی و حمایت از تولید و عرضه محصولات فرهنگی، هنری، تبلیغی و آموزشی خانواده محور، اصلاح نگرش‌ها و رفتارها و آموزش و افزایش مهارت‌ها و ثبات خانواده از جمله این موارد است.
افزایش جمعیت مهم‌ترین موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بازنگری کلیه سیاست‌ها، برنامه‌ها و قوانین و مقررات تنظیم خانواده، اصلاح نگرش‌ها نسبت به فرزندآوری و رصد مستمر تحولات جمعیتی، تدوین برنامه‌های عملیاتی هدفمند برای ارتقای باروری و وضع قوانین و مقررات حمایتی و تشویقی فرزندآوری، سیاست‌گذاری توزیع و بازتوزیع جمعیت و اعمال آن در طرح‌ها و برنامه‌های توسعه ملی و منطقه‌ای.
