یادداشت مهم مدیرعامل بانک ملی ایران در خصوص انتشار صورت‌های مالی

محمدرضا حسین‌زاده|در یکی از روزهای سال اول مسوولیتم، در دفترم میزبان معاون نظارت بانک مرکزی یکی از کشورهای بسیار معتبر اروپایی بودم و در خصوص همکاری‌های دوجانبه، بسط و گسترش آن به تبادل نظر می‌پرداختیم. وی در سخنان خود مطلبی عنوان کرد که برایم هم جالب بود و هم افتخارانگیز. گفت: «حتما می‌دانید که شمار زیادی از بانک‌های کشورتان تقاضای اخذ مجوز از ما برای تاسیس شعبه یا حداقل دفتر نمایندگی در کشورمان را نموده‌اند و ما نپذیرفتیم و رد کردیم.» پاسخ دادم: بله در جریان هستم. ادامه دادند؛ اما برای شما پیشنهادی داریم؛ و اگر تمایل داشتید به شما (بانک ملی ایران) مجوز تاسیس یک بانک تحت لیسانس بانک مرکزی اتحادیه اروپا بدهیم. بر این اساس هم در کشور ما و هم در اتحادیه اروپا می‌توانید شعب مختلفی دایر نموده و فعالیت کنید. در پاسخ، از حسن نظر و اعتمادشان به بانک ملی ایران تشکر کردم و نکته‌ای را یادآور شدم. گفتم: حتما می‌دانید بانک ملی ایران یک بانک دولتی است و تکالیف پرشمار دولت را در کشور اجرا می‌کند؛ در اکثر نقاط کشور هیچ بانکی به سبب عدم توجیه اقتصادی حاضر به دایر کردن شعبه نیست؛ اما بانک ملی ایران ناچار است برای خدمت‌رسانی رایگان به مردم، در هر جایی که نیاز است شعبه دایر نماید. در این شعب بیش از ده هزار نفر مشغول خدمت هستند و هم‌اکنون بیش از 1800 شعبه بانک ملی ایران در نقاط مختلف هستند که با توجه به الزام دایر بودن، شعب زیانده می‌باشند. از سوی دیگر برای توسعه متوازن کشور و الزام دولت در برخی مناطق محروم که هیچ بانکی حاضر نیست سرمایه‌گذاری نماید؛ بانک ملی ایران الزام دارد که علاوه بر سرمایه‌گذاری، تسهیلات طویل‌المدت پرداخت کند یا در زیرساخت‌های کشور نظیر ساخت بزرگراه‌ها، راه‌آهن، آبرسانی، کشاورزی و... مشارکت جدی نماید که برگشت آنها سالیان درازی طول می‌کشد.  همچنین این بانک در حوادث قهری مثل زلزله، سیل، خشکسالی و... تسهیلات کم‌بهره و طولانی‌مدت پرداخت می‌نماید و این عوامل، زیان‌ده شدن بانک را در صورت‌های مالی نشان می‌دهد. بنابراین و برفرض مطابق پیشنهادتان، درخواست تاسیس بانک را دادیم حتما اقدام به تشکیل پرونده و اخذ صورت‌های مالی بانک ملی را خواهید نمود، آیا با وجود زیان‌ده بودن بانک ملی ایران، باز شما مجوز تاسیس بانک را به ما خواهید داد؟!

ایشان در پاسخ نکاتی را بیان داشت که بر شگفتی‌ام افزود و گفت: ما همواره صورت‌های مالی بانک‌های مختلفی را در دنیا بررسی می‌کنیم. بانک‌های بزرگی همچون بانک ملی ایران که از طرف دولت‌هایشان ماموریت و تکالیف متعدد دارند، اکثریت زیان‌ده هستند؛ حتی چند روز پیش صورت‌های مالی یک بانک بزرگ ِ کشور همسایه‌مان در اروپا را بررسی می‌کردیم (نام بانک و اسم کشور را نیز گفت) متوجه شدیم که آن بانک هم زیان‌ده بود و زیان انباشته دارد. بنابراین صِرف ِ زیان‌ده بودن نمی‌تواند اشکالی ایجاد کند چرا که در صورت‌های مالی و در کنار عدد زیان، اعداد و ارقام مثبت دیگری نیز وجود دارند که اطمینان‌بخش است. ما متوجه هستیم که بانک ملی ایران یک بانک باسابقه و قدرتمند است، ذخیره‌گیری‌های فراوانی دارد، سرمایه و دارایی‌های هنگفت دارد که نشان از استحکام و بنیان مالی قوی آن می‌باشد و مهم‌تر از همه، محبوبیت و اعتماد عمومی را در داخل و خارج از کشور دارد و لذا این مواردی که گفتم برای صدور مجوز بانک مهم‌تر هستند. در ادامه مذاکره تخصصی‌مان، در خصوص ورشکستگی بانک‌های امریکا و برخی کشورها به بحث و تبادل‌نظر پرداختیم. وی نکته‌ای تخصصی را به درستی بیان کرد که کاملا با هم، هم عقیده بودیم؛ اینکه ورشکستگی صرفا برای بانک‌های خصوصی اتفاق می‌افتد و هرگز برای بانک‌های دولتی اتفاق نمی‌افتد و تا به حال هم سراغ نداشته‌ایم، زیرا سهامدار بانک‌های دولتی، دولت‌ها هستند و لذا اگر دولتی ورشکسته شد در آن صورت بانک دولتی هم ورشکسته می‌شود که چنین چیزی تقریبا محال است و تا به حال هم اتفاق نیفتاده و نخواهد افتاد.

بگذریم... انتشار صورت‌های مالی بانک‌ها اقدام مبارکی است و همگان از آن استقبال می‌کنند. در روزهای اخیر و پس از کش و قوس‌های زیاد، وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی شجاعت به خرج داده و دستور انتشار آن را دادند.

ابتدا صورت‌های مالی بانک ملی ایران و پس از چند روز صورت‌های مالی بانک‌های دیگر دولتی نیز انتشار یافت.

دیدگاه‌های مختلفی درباره صورت‌های مالی بانک مطرح شد. برخی تنها به ظاهر یک عدد (زیان) توجه کرده و نتایج دلخواه خود را به دست آوردند! اما اغلب کارشناسان متخصص، اقتصاددانان، فرهیختگان کشورمان و افرادی که در حوزه بانکداری تخصص دارند و با مسائل بانک‌های دولتی به ویژه بانک ملی ایران باخبرند؛ بسیار منصفانه تحلیل و اظهارنظر کردند.

حال که گرد و غبار ناشی از فضای رسانه‌ای فرو نشسته و کارشناسان، اقتصاددانان و مدیران نیز تا حد کافی، صورت‌های مالی بانک را با دقت مطالعه کرده‌اند؛ بنده به عنوان فردی که کار خودر ا به عنوان یک کارمند ساده در بانک ملی ایران آغاز نموده و گام به گام و با کسب مدارج و عناوین مختلف شغلی در بانک خدمت کرده و عهده‌دار مسوولیت‌های مختلف در بانک بوده‌ام و اکنون که در جایگاه مدیریت عامل بانک به مردم و کشورم خدمت می‌کنم به منظور حفظ کیان بانک ملی ایران که نهال آن با خون هموطنانم آبیاری شده و اکنون به درختی تنومند و پرثمر تبدیل شده است نکاتی را متذکر می‌شوم: 

تکالیف پرشماری که برعهده بانک ملی ایران گذاشته می‌شود و بخش اندکی از آن در سطرهای ابتدایی این نوشتار بیان گردید؛ خیلی بیشتر از موارد یاد شده بوده از جمله پرداخت هزاران میلیارد تومان برای آسیب‌دیدگان از کرونا که در اینجا مجال پرداختن به همه آنها نیست.

علاوه بر آن، اغلب تصمیمات و سیاست‌گذاری‌ها در خصوص بانک‌ها، به ویژه بانک‌های دولتی در بیرون از بانک‌ها اتخاذ می‌شود و مدیران و هیات‌مدیره بانک‌ها هیچ نقشی در آن ندارند. به‌طور مثال تعیین کارمزد خدمات بانکی که تقریبا در حد صفر است یاتعیین نرخ سود سپرده‌ها و وام‌ها . در سال 1396 نرخ ارز و سکه در کشور به‌شدت رو به افزایش گذاشته بود. بانک مرکزی کشورمان، برای کنترل نقدینگی و نرخ ارز و سکه، یک‌شبه نرخ سپرده‌های بلندمدت را پنج درصد افزایش داد! همه مدیران بانک‌ها که در آن تصمیم هیچ نقشی نداشتند معترض شدند. از آنجایی که حجم سپرده‌های بلندمدت بانک ملی در شبکه بانکی کشور بیشترین رقم و سهم را دارد لذا از این تصمیم بانک مرکزی که پیشترها و در سال 1390 نیز یک‌بار دیگر اتفاق افتاده بود، هزاران هزار میلیارد ریال دچار خسارت شد.

به بیان بهتر، بانک مرکزی با خسارت زدن به بانک‌ها به ویژه بانک ملی ایران و برای سامان دادن به بحران نرخ ارز در آن مقاطع، آن تصمیم را اتخاذ نمود!

سوال اینجاست که آیا کسی یا نهادی نسبت به جبران خسارت به بانک ملی ایران اقدام نمود؟ علی‌رغم پیگیری‌های پرشمار، پاسخ منفی است!

این فقط یک نمونه از خسارت‌های سیاست‌گذاری‌های برون‌سازمانی است!

همچنانکه در خبرها آمده بود، در سال 1399، دولت بدهی خود به سه بانک خصوصی صادرات، ملت و تجارت را تسویه نمود و موجبات بهبود صورت‌های مالی آن بانک‌ها را فراهم ساخت. امید است شرایطی فراهم شود تا دولت در سال جاری یا در سال‌های آتی نسبت به تسویه بدهی خود به بانک‌های دولتی نیز اقدام نماید.

در دفاتر بانک ملی ایران، بدهی دولت به پایان سال 1399 رقم قریب به 70 هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد.

هرچند که تصمیمات درون‌سازمانی کمترین تاثیر را در بهبود صورت‌های مالی بانک در مقایسه با تصمیمات برون سازمانی به ویژه تصمیمات خلق‌الساعه دارد، با این حال به دنبال انضباط مالی سختی که در سال‌های اخیر در بانک ملی به اجرا گذاشته شده است شاهد دستاوردهای خوبی بوده‌ایم که در جدول 1 ذیل به آن اشاره می‌کنم.

همچنین تقاضا دارد جدول 2 را هم ملاحظه فرمایید.

اکنون خوب است مخاطبان محترم، بار دیگر نگاهی به صورت‌های مالی بانک بیندازند و اعداد و ارقام آن را با آنچه گفته شد تحلیل و با آسیب‌شناسی مناسب، راهکارهای مناسب را ارایه کنند.

مانیفست بانک ملی ایران در روزی که اساسنامه‌اش تنظیم شد این جمله بود:  «بانک ملی ایران متعلق به ملت است و برای ملت ایران تاسیس می‌شود.»

 متاسفم که بیان کنم در روزهای اخیر، تعداد اندکی در فضای مجازی همگام با برخی رسانه‌های بیگانه و با اعداد‌سازی دروغین دست به دست هم دادند تا نگرانی‌های زیادی را برای مردم عزیزمان ایجاد نمایند.

البته برخی از این رفتارها ناشی از حقد و حسد از پیشرفت‌های بانک ملی ایران در عرصه نوآوری و مدرنیزاسیون می‌باشد که پیشقراول همه بانک‌ها شده است، اما خرسندم که به اطلاع هموطنان عزیزم برسانم، تیر این اندک افراد به سنگ خورد و جالب اینکه مردم با هوشمندی به سپرده‌گذاری بیشتری در بانک ملی ایران اقدام نمودند و رشد این منابع در روزهای اخیر و در مقایسه با هفته‌های قبل‌تر، بسیار عالی و درخور توجه می‌باشد.

بانک ملی ایران یک بار دیگر این اعتماد ستودنی مردم را پاس می‌دارد و اعلام می‌نماید با صلابت‌تر از قبل نسبت به حفظ منافع سپرده‌گذارانش اقدام خواهد نمود، همواره در توسعه، عمران و آبادانی کشور خواهد کوشید و در کنار مردم عزیز ایران، به ویژه اقشار محروم جامعه انجام وظیفه خواهد نمود.

 اعتماد می‌ماند...