حکمرانی پلتفرمی در چین و امریکا

علی‌رغم تفاوت‌های بزرگ در مدل و سیستم مدیریت سیاسی امریکا و چین، دو کشور در زمینه مدیریت و حکمرانی پلتفرمی با چالش‌‌‌ها و مسائل مشابهی دست‌و‌پنجه نرم‌‌ می‌کنند. به گزارش مهر، این روزها، پلتفرم‌های دیجیتال و داده‌هایی که همه روزه بر اثر فعالیت آنها تولید می‌شوند، در مرکز توجه فعالان اقتصادی، دولت‌ها، جامعه مدنی و حتی کاربران عادی قرار گرفته‌‌اند. ایالات متحده امریکا و چین با وجود خصومت، درگیری و رقابت شدید، یک خصوصیت مشترک بزرگ دارند. این دو کشور بزرگ‌ترین پلتفرم‌های فناوری جهان را ساخته و توسعه داده‌‌اند. آمازون، توئیتر، علی بابا، فیسبوک، وایبو، آلفابت، وی چت، اپل، بایدو و هوآوی، غول‌های بزرگ دنیای فناوری هستند که بی‌شک هیچ شرکتی در هیچ نقطه دیگری در جهان نمی‌تواند به رقابت با آنها بپردازد. این در حالی است که علی‌رغم تفاوت‌های بزرگ در مدل و سیستم مدیریت سیاسی واشنگتن و پکن، دو کشور در زمینه مدیریت و مهار پلتفرم‌ها با مسائل مشابهی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. حکمرانی پلتفرمی طیف گسترده‌ای از مسائل را شامل می‌شود. از جمله این مسائل می‌توان به موضوعاتی چون مدل تجاری، کنترل محتوا، سیاست‌های رقابتی، امنیت، حریم شخصی و نوآوری مالی و فناورانه، اشاره کرد. امروزه متخصصان در تلاش هستند که همه ابعاد یادشده را در مطالعات گنجانده و مورد بررسی عمیق قرار دهند. میلتون مولر، بنیانگذار پروژه حکمرانی اینترنت در دانشکده سیاست‌گذاری عمومی دانشگاه جورجیا و یکی از متخصصان برجسته حوزه مطالعات فضای مجازی، اخیراً در جریان کنفرانسی تخصصی با موضوع «مقایسه حکمرانی پلتفرمی چین و امریکا» در مورد مساله مواجهه با پلتفرم‌ها و تفاوت روش دو ابر قدرت بزرگ جهان در پیگیری این هدف، با کارشناسان مشهور این حوزه، به گفت‌وگو نشسته است. پروفسور ژو پیشی، کارشناس حوزه فناوری، در این مورد می‌گوید: «کنترل موفق بازارهای جهانی توسط پلتفرم‌های چینی، شرکت‌های فناوری این کشور را در موقعیتی حساس و تاریخی قرار داده است. پکن برای نخستین‌بار پس از سال‌های دهه ۷۰ میلادی، با توجه به شرایط موجود، به سمت ورود نیروهای بازار به اقتصاد این کشور حرکت کرده است.»

 وی در تکمیل تحلیل خود، به سیر تحول ورود بخش خصوصی به بازار دولتی و تحت کنترل چین پرداخت و در انتهای بحث خود، اعلام کرد که ۷ وزارتخانه و سازمان در امر تنظیم قوانین و چارچوب‌های پلتفرم‌های چینی، مشارکت دارند. میلتون مولر نیز، خود به تازگی طی یادداشتی با عنوان «تنظیم‌گری دسترسی به بازار توسط امریکا و چین: نئومرکانتلیسم در خدمات دیجیتال» مدعی شد که ظهور پلتفرم‌های بزرگ چینی بیش از آنکه نتیجه سیاست حمایتی دولت این کشور باشد، حاصل ورود کارآفرینان قدرتمند به این بازار رقابتی است. وی در ادامه نوشتار خود، تصریح کرده است که دو کشور محدودیت‌هایی را برای ورود پلتفرم‌های رقیب به کشور خود در نظر گرفته‌‌اند. نئومرکانتلیسم دیجیتال، نامی است که وی برای شرایط تجاری، ژئوپلیتیک و امنیتی، در رقابت فناورانه طرفین انتخاب کرده است. دکتر جوآن گری، استاد دانشگاه فناوری کویینزلند، با اشاره به تأثیرات مداخله چین و امریکا در بخش فناوری، بر شرایط جهان، اعلام کرد که هر دو کشور در این زمینه، داده‌های خود را پنهان کرده و در حال فریب یکدیگر هستند. وی در نهایت با پرسشی بنیادین بحث خود را به پایان رساند: «چگونه می‌توان در زمینه اقتصاد پلتفرمی، از هژمونی امریکا و چین، فراتر رفت و پیشی گرفت؟»

      مدیریت محتوا؛ مدل چینی و امریکایی

دومین جلسه از همایش یاد شده، با موضوع «حکمرانی محتوا» و با حضور جوفانگ وانگ، از دانشگاه آکسفورد، ییک چان چین، از دانشگاه پکن و جینهه لیو و ینگ لی، از دانشگاه چینهوا، برگزار شد. جوفانگ وانگ در این نشست و با اشاره به مقاله خود، با عنوان «مطالعه تطبیقی اصول اساسی دولت‌ها در مدیریت پلتفرم» اصول اساسی حاکم بر امریکا و چین را به ترتیب، «آزادی بیان» و «مدیریت افکار عمومی» اعلام کرد و گفت: «اصل امریکایی می‌تواند منجر به درگیری یا همکاری پلتفرم با دولت شود. این در حالی است که مدل چینی، متضمن تحقق حکمرانی مشارکتی میان پلتفرم‌ها و دولت است.» ییک چان چین ضمن ارایه مقاله‌ای با عنوان «مطالعه تطبیقی حکمرانی انتشار اطلاعات غلط، در بستر رسانه‌های اجتماعی چین و امریکا»، به مقایسه انواع مختلف تنظیم گری، از جمله، خودتنظیمی، هم‌تنظیمی و مقررات بیرونی و اثرات آن در کنترل پدیده‌هایی چون دیپ‌فیک، اخبار جعلی و … پرداخت. جینهه لیو و ینگ لی نیز با ارایه مقاله‌ای تحت عنوان «مقایسه مکانیسم حکمرانی محتوا در چین و امریکا»، مدل چینی را «پدرسالاری تحت هدایت حزب» و مدل امریکایی را «فردگرایی مبتنی بر جامعه-بازار» ارزیابی کردند و همین تفاوت را مبنای دشواری ورود پلتفرم‌ها به کشور رقیب می‌دانند. 

      سیاست‌های رقابتی؛ دوره تشویق  شرکت‌های فناوری گذشت

در نشست سوم این سمینار، کارشناسان، به طرح دیدگاه‌های خود در مورد سیاست‌های رقابتی طرفین پرداختند. پروفسور هی چینگ، از دانشگاه پست و مخابرات پکن، پس از طرح مساله مقاله خود، با اشاره موردی به پرونده شرکت علی بابا، شمای کاملی از قوانین و سیاست‌های ضدانحصار در چین ارایه داد. دکتر سارا او، از موسسه سیاست‌گذاری فناوری، در قالب ارایه مقاله خود، به موضوع فعالیت‌های انحصاری پلتفرم‌های امریکایی و چالش‌های قانونگذاران با شرکت‌های بزرگ فناوری در ایالات متحده در زمینه مبارزه با انحصارگرایی پرداخت. وی در ادامه بحث خود، فعالیت در بسیاری از حوزه‌های ضدرقابتی را که پلتفرم‌ها به آنها متهم هستند، فهرست‌بندی کرد و مدارکی برای اثبات آنها ارایه داد. دکتر لیانروی جیا، از دانشگاه تورنتو و پروفسور دواین وینسک از دیگر حاضران این نشست بودند. آنها در طول ارایه خود، به مقایسه میزان «مالی‌سازی شرکت‌های فناوری چین و ایالات متحده» پرداختند و خاطرنشان کردند که بر خلاف تصور عموم مبنی بر انحصار مالکیت شرکت‌های فناوری از سوی دولت، سرمایه‌گذاران بسیاری از پلتفرم‌های چینی نهادهای بین‌المللی و سرمایه‌گذاران خارجی هستند. نینگ لی، دانشجوی دکتری دانشگاه جیائو تونگ شانگهای نیز بر مبنای مقاله خود با عنوان «تصمیم استراتژیک چین و امریکا برای مواجهه با رشد پلتفرم‌های دیجیتال»، استدلال کرد که پلتفرم‌های اینترنتی، مراحل رشد بی‌ضابطه و خودتنظیم‌گرانه را پشت سر گذاشته‌‌اند. در حال حاضر، رشد شرکت‌های یادشده، نظم و سامان یافته است و دولت‌ها ‌‌اندک‌‌اندک از فضای تشویق و نظارت منفعلانه، وارد فضای مقررات سختگیرانه‌تر و فعال‌تر شده‌‌اند. موضوعاتی چون حریم شخصی، امنیت سایبری و ارزهای دیجیتال نیز از دیگر محورهای این سمینار بودند. برگزاری چنین نشست‌هایی در فضای علمی و آکادمیک مبین افزایش آگاهی دولت‌ها و جامعه مدنی جهانی در مورد لزوم مواجهه موثر با رشد بی‌سابقه و بی‌قاعده شرکت‌های فناوری بزرگ و انحصارگر حاضر در این بازار است.