کارنامه رسوایی‌های فیس‌بوک
فیس‌بوک و مارک زاکربرگ موسس این شرکت در طول سال‌های فعالیت خود، رسوایی‌ها و تخلفات قانونی بسیاری را در حوزه‌های مختلف تجربه کرده‌اند و اکنون برای احیای اعتبار خود تلاش می‌کنند. حدود ۱۷ سال از آغاز به کار فیس‌بوک، به عنوان یک رسانه اجتماعی انقلابی در عرصه فناوری می‌گذرد. مارک زاکربرگ، توسعه شبکه اجتماعی خود را از دانشگاه هاروارد آغاز کرد و پس از یک سال، این وبسایت به یک پلتفرم جهانی بدل شد و تعداد کاربرانش در عرض کمتر از ۷ سال، در سپتامبر ۲۰۱۲، از مرز ۱ میلیارد نفر گذشت. فیس‌بوک امروز به یک غول فناوری تبدیل شده است که مجموع کاربرانش از ۲ میلیارد نفر گذشته و پلتفرم‌های زیر مجموعه بزرگی چون اینستاگرام و واتس‌اپ را در اختیار دارد. رشد شتابان رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌هایی چون فیس‌بوک در سال‌های اخیر، سبب افزایش شدید روند ذخیره‌سازی اطلاعات و تحلیل کلان داده‌ها شده است. از همین روی، حجم عظیمی از داده، به عنوان یکی از ابزار اصلی انحصار قدرت عصر حاضر در اختیار موسسان و مدیران شرکت‌های فناوری قرار گرفت. قدرت‌گیری پلتفرم‌های آنلاین، شرکت‌های فناوری را آماج بسیاری از انتقادات، مانند نقض حریم شخصی کاربران، جمع‌آوری اطلاعات، آنالیز و فروش کلان داده‌ها و عملیات تأثیر بر مخاطبان، قرار داده است. فیس‌بوک در طول سال‌های فعالیت خود به عنوان یک پلتفرم اجتماعی موفق، رسوایی‌ها و پرونده‌هایی از تخلفات قانونی بسیاری را تجربه کرده و هم‌اکنون شکایت از این پلتفرم از سوی دولت‌ها و حتی کارکنان این شرکت فناوری بیش از پیش شده است.
آزمایش روانی بر روی احساسات کاربران
فیس‌بوک در سال ۲۰۱۲ بدون اطلاع کاربران یک آزمایش روانشناختی را بر بستر پلتفرم آنلاین خود کلید زد. این شرکت ۷۰۰ هزار نفر از کاربران این رسانه اجتماعی را برگزید تا به مدت یک هفته در مورد تأثیر محتوای مثبت و منفی اخبار بر احساسات افراد، تحقیق کند. نتایج این آزمایش، سر انجام در سال ۲۰۱۴، با عنوان «شواهد تجربی سرایت عاطفی در مقیاس گسترده از طریق شبکه‌های اجتماعی» منتشر شد. هنگامی که کاربران از وجود چنین آزمایشی مطلع شدند، زاکربرگ و شرکت فیس‌بوک مورد انتقاد شدید قرار گرفتند و همین امر سبب شد که شریل سندبرگ، از مدیران ارشد این شرکت از نحوه ارتباط فیس‌بوک با این پژوهش، عذرخواهی کند.
۲۰۱۸ سال رسوایی‌های پی در پی از کمبریج آنالیتیکا
کریستوفر وایلی، یکی از کارمندان سابق موسسه داده‌کاوی و تحلیل داده کمبریج آنالیتیکا، در سال ۲۰۱۸، اقدام به افشای دسترسی غیرقانونی شرکت یادشده به داده‌های کاربران فیس‌بوک کرد. نیویورک تایمز و گاردین نخستین رسانه‌هایی بودند که این خبر را منتشر کردند. بر اساس گزارش‌های منتشرشده در مورد این واقعه، این سوءاستفاده از داده‌ها در مقیاس ۸۷ میلیون کاربر فیس‌بوک، صورت پذیرفته است. نیویورک تایمز در گزارش خود، کمبریج آنالیتیکا را موسسه‌ای با ابزارهایی برای شناسایی شخصیت رأی‌دهندگان و تأثیر بر رفتار آنها از همین طریق، معرفی کرد. کمبریج آنالیتیکا داده‌های مورد نیاز خود را از طریق ارایه یک پرسشنامه تست روانشناسی به کاربران فیس‌بوک به دست می‌آورد و اطلاعات به دست آمده از تست‌های روانشناسی را در کمپین‌های انتخاباتی به کار می‌گرفت.
سوءاستفاده مجدد از اطلاعات و لغو قرارداد با شرکت‌های فناوری
نیویورک تایمز، مدت بسیار کوتاهی پس از افشای ماجرای همکاری فیس‌بوک با موسسه کمبریج آنالیتیکا و عذرخواهی رسمی مارک زاکربرگ، بابت رسوایی یادشده، طی گزارشی افشا کرد که اطلاعات شخصی کاربران فیس‌بوک در سراسر جهان، در طول سالیان متمادی، در اختیار حدود ۶۰ شرکت فناوری قرار گرفته است که در میان آنها می‌توان به فعالان حوزه تکنولوژی، مانند تولیدکنندگان تلفن همراه چون هوآوی، اوپو، تی‌سی‌ال و شرکت تولیدکننده قطعات رایانه‌ای لنوو نیز اشاره کرد. زاکربرگ در حالی که آماج حملات منتقدان قرار گرفته بود، در آن مقطع زمانی، اتهام دادن اطلاعات شخصی کاربران به این شرکت‌ها را رد کرد و ضمن تأیید وجود همکاری با شرکت‌های چینی یادشده، اعلام کرد که تبادل و دسترسی به داده‌های کاربران طی توافقی مدون با شرکت‌های فناوری انجام شده است تا فیس‌بوک بتواند خدمات خود را با تلفن‌های همراه هوشمند این شرکت‌ها منطبق کند. این پرونده نیز مانند ماجرای کمبریج آنالیتیکا، فشار بسیار شدیدی را بر فیس‌بوک و مدیرانش وارد ساخت و در نهایت، سبب لغو نیمی از قراردادهای مشابه میان فیس‌بوک و شرکت‌های فناوری شد.
انتشار عمومی پست‌های خصوصی کاربران
اندکی پس از پایان جنجال‌های موجود، خبر جدیدی در مورد یک اشکال در تنظیمات بخش حریم خصوصی فیس‌بوک، منتشر شد. ارین ایگان، از مدیران ارشد حوزه حریم خصوصی فیس‌بوک، ضمن اعتراف به وجود یک مشکل در سیستم این رسانه اجتماعی، از کاربران عذرخواهی و اعلام کرد که مشکل پس از ۹ روز، برطرف شده است. ماجرا از این قرار بود که پیام‌های خصوصی نزدیک به ۱۴ میلیون کاربر فیس‌بوک، به‌طور موقت و بدون مجوز آنها، از تاریخ ۱۸ تا ۲۷ ماه می‌سال ۲۰۱۸، برای عموم، قابل مشاهده شد.
خروج پدیدآورندگان اینستاگرام از شرکت فیس‌بوک
نیویورک تایمز در سپتامبر سال ۲۰۱۸، طی گزارشی اعلام کرد که مایک کریگر و کوین سیستروم، بنیاگذاران اینستاگرام، شرکت فیس‌بوک را ترک کرده‌اند. گرچه دلیل بدوی این اتفاق، اختلاف نظر میان کریگر و سیستروم با تیم مدیریت فیس‌بوک و تحولات این شرکت، اعلام شد، اما نشریه یاد شده، در گزارشی مدعی شد که علت اصلی این خروج، نارضایتی آنها از میزان کنترل و اعمال نفوذ زاکربرگ در فعالیت اپلیکیشن اینستاگرام بوده است. این ادعا و گمانه زنی‌ها در مورد اعمال نفوذ زاکربرگ بر رسانه‌ای چون اینستاگرام، او و شرکت فیس‌بوک را در معرض انتقادات تندی قرار داد و سبب شد تا رسوایی دیگری در کارنامه فیس‌بوک و مارک زاکربرگ، ثبت شود.
انتشار عمومی هزاران سند و ایمیل محرمانه فیس‌بوک
حدود یک سال پس از وقوع رسوایی‌های پی در پی طی سال ۲۰۱۸ میلادی در نوامبر ۲۰۱۹، هزاران صفحه از اسناد داخلی و محرمانه فیس‌بوک به صورت عمومی منتشر شد. این اسناد، حاوی اطلاعاتی در مورد چگونگی بهره‌برداری فیس‌بوک از داده‌های کاربران و نحوه برنامه‌ریزی مدیران این شرکت برای مواجهه با رقبا بود. وبگاه بیزینس اینسایدر، در همان بازه زمانی، در گزارشی تفصیلی، به ابعاد مختلف این واقعه، پرداخت. پایگاه خبری یاد شده، در گزارش خود مدعی شد که حجم اطلاعات افشا شده به بیش از ۴۰۰۰ صفحه می‌رسد و تصویری شفاف از پشت پرده فعالیت‌های بسیاری از شرکت‌های مستقر در «سیلیکون ولی»، ارایه می‌دهد.
اولتیماتوم عجیب به کاربران
پیامرسان واتس‌اپ به عنوان زیرمجموعه فیس‌بوک، در روزهای ابتدایی سال ۲۰۲۱، با پیامی عجیب، کاربران خود که تعدادشان بیش از ۲ میلیارد نفر است را در شوک فرو برد. پیامرسان یاد شده، اعلام کرد که کاربران برای امکان ادامه استفاده از این پلتفرم، باید با قوانین جدید اشتراک داده‌های این برنامه موافقت نمایند. بر اساس قانون جدید، مقرر شد که واتس اپ، اطلاعات شخصی کاربران خود را در اختیار فیس‌بوک، قرار دهد و هر یک از کاربران که با این امر موافق نیستند، نمی‌توانند استفاده از این برنامه را ادامه دهند. این امر، انتقادات شدیدی را علیه فیس‌بوک و پلتفرم‌های زیر مجموعه این شرکت، چون واتس‌اپ و اینستاگرام در پی داشت. نکته حائز اهمیت اینکه واتس اپ، از ابتدای آغاز فعالیت خود به عنوان زیر مجموعه فیس‌بوک، همواره مدعی تأمین بالاترین سطح امنیت و حفاظت از حریم شخصی کاربرانش بوده است. علاوه بر این، بسیاری از کارشناسان حوزه فضای مجازی نیز در واکنش به انتشار این خبر، مردم را به خروج از واتس‌اپ و استفاده از پیام‌رسان‌های جایگزین تشویق کردند.
انتشار عمومی اطلاعات ۵۳۳ میلیون کاربر فیس‌بوک
وبگاه بیزینس اینسایدر، در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۲۱، در گزارشی از سرقت و انتشار اطلاعات حدود ۵۳۳ میلیون کاربر فیس‌بوک از ۱۰۶ کشور جهان، در یک فروم هکری خبر داد. بر اساس اطلاعات منتشرشده در متن گزارش، این اطلاعات، مواردی چون، شماره تلفن، نام، موقعیت مکانی، آدرس ایمیل و دیگر اطلاعات شخصی کاربران را شامل می‌شود. متخصصان امنیتی، معتقدند که این قبیل اطلاعات، می‌تواند از سوی هکرها و به منظور جعل هویت و کلاهبرداری مورد استفاده قرار گیرد.
قطعی شش ساعته سرویس‌ها
در آخرین مورد از پرونده رسوایی‌های شرکت فیس‌بوک می‌توان به قطعی سراسری شبکه‌های اجتماعی زیرمجموعه این شرکت اشاره کرد. همه شبکه‌های اجتماعی زیرمجموعه این غول فناوری، روز دوشنبه، ۴ اکتبر برای ساعاتی در کل جهان با اختلال شدید و قطعی گسترده مواجه شد و مارک زاکربرگ را به عذرخواهی از کاربران فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌اپ واداشت. وبگاه رسمی فیس‌بوک، در واکنش به این اختلال بزرگ جهانی، ضمن عذرخواهی از کاربران خود در سراسر جهان اعلام کرد که تغییر تنظیمات در روترهای اصلی هماهنگ‌کننده میان مراکز داده این شرکت، باعث بروز این اختلال گسترده شده است.
