ملاحظاتی که باید در تعیین نرخ تسعیر ارز لحاظ شود

کامران ندری

تصمیم‌گیران باید با ملاحظه و از جنبه نظارتی نسبت به اصلاح نرخ تسعیر ارز سیاست‌گذاری کنند تا دچار ریسک موجود در این مساله نشوند و شاهد کاهش ارزش دارایی‌های ارزی بانک‌ها نباشیم.در کمیته مشترک بازار سرمایه با بانک مرکزی یکی از مباحث اصلی بحث نرخ تسعیر ارز بانک‌هاست.سیاست‌گذار باید برای اصلاح نرخ تسعیر ارز با ملاحظه و محتاطانه تصمیم‌گیری کند، این موضوع ریسک خطرناکی دارد و آن هم متضرر شدن بانک‌ها در صورت کاهش نرخ ارز در آینده است.بانک‌ها در پایان سال باید درآمد و سود خود را محاسبه کنند و بخشی از دارایی‌های‌شان در تراز نامه نیز ارز است؛ بنابراین سوالی مطرح می‌شود این است که با چه نرخی این ارز را در ترازنامه خود قیمت‌گذاری کنند که این همان تسعیر نرخ ارز است. این موضوع اگر چه تا حدی می‌تواند به سود بانک‌ها و حتی بازار سرمایه باشد اما یک ریسکی دارد که نباید از آن غافل ماند. در حال حاضر اگر نرخ کنونی را برای ارز در نظر بگیرند و ارزش دارایی‌های آن را براساس این نرخ محاسبه کنند، ممکن است در آینده با توجه به تغییرات نرخ ارز، زیان قابل ملاحظه‌ای در ترازنامه بانک‌ها رخ دهد. به عنوان نمونه ارزش دارایی‌های بانک را براساس نرخ ارز کنونی که حدود ۲۹ هزار تومان است، ارزش‌گذاری می‌کنند اما ممکن است پس از مذاکرات ناگهان نرخ ارز کاهش یابد. در این صورت مشکلاتی برای بانک‌ها ایجاد خواهد کرد چرا که ارزش دارایی‌ها بیش از حد محاسبه شده و مابه‌التفاوت ارزش دارایی‌ها با بدهی‌ها را ممکن است به عنوان سود محاسبه کنند. در گذشته روال کار بانک مرکزی این بوده است که این نرخ را خیلی بالا هم در نظر نمی‌گرفت و این در حالی است که اگر نرخ بالاتری در نظر بگیرند، ارزش دارایی‌ها بالا می‌رود و به دنبال آن قیمت سهام آنها نیز افزایش می‌یابد.در عین حال ریسکی هم وجود دارد و آن اینکه ممکن است نرخ ارز در آینده کاهش یابد که محتمل هم خواهد بود چرا که در شرایط مذاکرات برجامی قرار داریم.شیوه‌ای که بانک مرکزی در سال‌های قبل به کار می‌گرفت شیوه محافظه‌کارانه‌ای بوده که از نگاه بنده مشکلی نداشته است. بانک‌ها تمایل دارند که براساس نرخ امروز دارایی‌های ارزی‌شان محاسبه شود که باعث می‌شود ارزش دارایی‌های‌شان بالا برود و با رشد ارزش سهام مواجه شوند اما در مقابل به ریسک آن توجهی نمی‌کنند. در این شرایط، این بانک مرکزی است که باید با ملاحظاتی که در نظر می‌گیرد ببیند چه سیاستی برای کل نظام بانکی صلاح است. اگر جنبه‌های احتیاطی موضوع لحاظ نشود ریسک بالایی دارد. درواقع اگر زمانی نرخ ارز کاهش پیدا کند آن بانک‌هایی که دارایی ارزی دارند ممکن است در آینده متضرر شوند و ارزش سهام آنها به‌شدت کاهش می‌یابد. سال گذشته به دلیل اینکه پیش‌بینی بانک‌ها مبنی بر افزایش قیمت ارز بود و احتمال کاهش ارز را بالا نمی‌دادند، به بانک مرکزی معترض بودند که چرا نرخ تسعیر را پایین در نظر گرفته است اما امسال شرایط حساس‌تر است و ممکن است مذاکرات برجام به نتیجه برسد و شاهد کاهش قیمت ارز باشیم.