وضعیت آب در کشور بحرانی است

مریم شاهسمندی

خشکسالی دیگر بیشتر از هر زمانی چهره خود را در کشور به معرض نمایش گذاشته است، از پر آب‌ترین رودهای کشور مانند کارون تا زاینده‌رود که یکی رو به خشکی است و دیگری به‌طور کامل خشک شده است، تا تالاب‌هایی که همگی به زمین‌های ترک خورده و تشنه تبدیل شده‌اند. این در حالی است که مساله کمبود آب به مشکلی جدی برای تمامی شهرها و استان‌های کشور تبدیل شده است. کلان‌شهر تهران هم از قاعده خشکسالی مستثنی نیست اما در این بین منتشر شدن برخی اخبار و تکذیب کردن آن نه‌تنها نمی‌تواند دردی از مردم دوا کند که باعث سردرگمی آنها نیز می‌شود. چند روز قبل یکی از مقامات مسوول اعلام کرد که تهران تنها برای 90 روز ذخیره آبی دارد و اگر باران نبارد و این ذخیره آبی تمام شود پایتخت‌نشینان با مشکلات فراوانی در این زمینه مواجه می‌شوند. اما تنها 24 ساعت بعد از این اظهارنظر مسوول دیگری اعلام کرد که تهران از نظر ذخایر آبی مشکلی ندارد و شهروندان نگران نباشند!

در اینکه هر دو این اظهارنظرها شتابزده و غیر کارشناسی هستند هیچ شکی نیست. اینکه ذخیره آبی تهران تنها برای 90 روز باشد و بعد از آن دیگر آبی نداشته باشیم، نمی‌تواند از نظر علمی ممکن باشد، اما این حرف هم که ما از نظر ذخایر آبی مشکلی نداریم خود می‌تواند به افزایش مصرف دامن زده و مشکلات تازه‌ای را به وجود بیاورد. 

نکته حایز اهمیت اما این است که مصرف آب شهری تنها 2 درصد از کل ذخایر آبی را به خود اختصاص می‌دهد، آنچه باعث هدر رفت و خشکسالی در کشور شده است، مصرف آب در شهرهای بزرگ و کوچک نیست، بی‌توجهی و بی‌تدبیری مسوولان در زمینه استفاده از آب‌های زیرزمینی و منابع آبی برای کشاورزی و صنعت است که چنین وضعیت تلخ و اسفناکی را به وجود آورده است. اینکه سال‌های سال است در اکثر کشورهای دنیا کشاورزی به روش مکانیزه انجام می‌شود و سال‌های متمادی است که کارشناسان محیط زیست ادامه روند کشاورزی به روش سنتی در کشور را عامل بزرگ خشکسالی می‌دانستند بارها و بارها در این باره هشدار داده بودند. اینکه کشت برخی محصولات در شهرهایی که از نظر آبی با بحران مواجه هستند و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیر زمینی که حالا نه تنها خشکسالی که زلزله خاموش را هم به دنبال دارد و هر روز شاهد فرونشست زمین در نقاط مختلف کشور هستیم. بی‌برنامگی در زمینه کشاورزی و صنعت باعث شده که حالا مساله حق‌آبه زمین‌های زراعی به یکی مشکلات عدیده تبدیل شود. با این وضعیت بهتر است به مردم امید واهی در مورد تامین ذخایر آبی ندهیم. باید هر طور که هست واقعیت را برای مردم نمایان کنیم، حالا کوچک‌ترین بی‌برنامگی در مورد مصرف آب می‌تواند به وضعیت بی‌آبی فعلی و خشکسالی که هر روز بیشتر از روز قبل نمایان می‌شود، دامن بزند. اما مردم باید بدانند که خشک شدن رودها، بی‌آب شدن تالاب‌ها و... محصول استفاده آنها از آب لوله‌کشی در شهرها نیست، محصول بی‌تدبیری افرادی است که اجازه استفاده از چاه‌های مختلف را برای برداشت و رها‌سازی در زمین‌های کشاورزی داده‌اند. اجازه استفاده از آب تصفیه شده را برای صنایع داده‌اند. به زبان ساده‌تر، حالا کسانی باید تاوان این بی‌تدبیری را پس بدهند که هیچ نقشی در به وجود آمدن این بحران آبی نداشته‌اند. اما اگر همین الان هم به فکر صرفه‌جویی و درست مصرف کردن نباشیم ممکن است خیلی زودتر از آنچه که فکرش را بکنیم اسیر بحران خشکسالی شده و به روزهایی که آب در آن جیره‌بندی خواهد شد برسیم. مردم باید بدانند وضعیت آب در کشور بحرانی است، با این وضعیت بارش‌ها نمی‌توان به سال پر آبی امید داشت و حالا باید دلسوزانه‌تر از قبل به فکر صرفه‌جویی در مصرف آب باشیم.