خبری از باد و باران نیست؛ در خانه بمانید

گروه راه و شهرسازی |

آنگونه که کارشناسان هواشناسی اعلام کرده‌اند، تا ابتدای زمستان سال جاری، از تغییرات جوی «متعادل کننده» هوای آلوده کلانشهرها و شهرهای صنعتی خبری نخواهد بود. در عوض، از نخستین روز دیماه شاهد افزایش بارش‌ها در کشور خواهیم بود به گونه‌ای که فصل پاییز از فصل زمستان را متمایز خواهد کرد. به این ترتیب، در روزهای آخر آذرماه که تا نیمه هفته آینده تداوم خواهد داشت، مسوولان باید از «تکیه برباد و باران» پرهیز کرده و تدابیر عاجل و فوری برای کاهش پیامدهای آلودگی هوا در کلانشهرها و به ویژه پایتخت در نظر بگیرند. امروز پنجمین روز متوالی خواهد بود که هوای پایتخت آلوده است به گونه‌ای که نه تنها برای کودکان و سالمندان و بیماران که برای همه گروه‌های سنی خطرناک تشخیص داده شده است. فراتر از شاخص‌های مربوط به آلایندگی هوا، طی روزهای اخیر، «مه دود» دست‌کم تا ارتفاع 500 متری از سطح شهر تهران را پوشانده است، به گونه‌ای که از فراز کوه‌های شمالی مشرف به تهران، حتی برج میلاد با بیش از 430 متر ارتفاع زیر «مه دود» مدفون شده و دیده نمی‌شود. در این حال، دیروز صادق ضیاییان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی با اشاره به آلودگی هوای شهرهای صنعتی گفت: از روز شنبه در صورت کنترل نشدن منابع آلاینده، افزایش شاخص کیفیت هوا تا حد ناسالم برای گروه‌های حساس و در مناطق صنعتی افزایش شاخص کیفیت هوا در حد ناسالم برای همه گروه‌ها پیش‌بینی می‌شود.   ضیاییان در گفت‌وگو با فارس، بیان کرد: از روز شنبه تا روزهای پایانی هفته پیش رو در شهرهای صنعتی و پرجمعیت افزایش غلظت آلاینده‌های جوی و آلودگی هوا خواهیم داشت.روزهای شنبه و یکشنبه پیشِ رو سکون نسبی جو و افزایش نسبی غلظت آلاینده‌های جوی در تهران و اراک نمود بیشتری دارد و در صورت کنترل نشدن منابع آلاینده، احتمال افزایش شاخص کیفیت هوا تا حد‌ ناسالم برای گروه‌های حساس وجود دارد و در مناطق صنعتی و پرتردد احتمال افزایش شاخص کیفیت هوا در حد ناسالم برای همه گروه‌ها پیش‌بینی می‌شود. ضیاییان تأکید کرد: پرهیز از هر گونه رفت و آمد غیرضروری خصوصا برای سالمندان و افراد با سابقه بیماری و کودکان توصیه می‌شود و مدیریت نحوه استفاده سوخت فسیلی نیز باید در دستورکار قرار گیرد.

    معنای صفر شدن بودجه حمل و نقل 

بر اساس این گزارش، دلایل متعددی از سوی کارشناسان برای آلودگی هوای تهران اقامه می‌شود که طی سال‌های اخیر، «مازوت سوزی» نیروگاه‌های برق مستقر در استان تهران به عنوان عامل اصلی مورد توجه واقع شده است. البته طی ماه‌های اخیر، مازوت سوزی به عنوان عامل تولید «دی اکسید گوگرد» در نیروگاه‌ها منع شده است. در عین حال، برخی از کارشناسان انگشت اتهام را به سوی گازوییل‌های فاقد استاندارد یورو 4 که در نیروگاه‌های برق، سوخت می‌شوند، می‌گیرند و می‌گویند که گازوییل‌های بی کیفیتی که در ماه‌های سرد سال و با افت فشار «گاز» در نیروگاه‌های استفاده می‌شود، می‌تواند به اندازه «مازوت» تولید «دی اکسید گوگرد» داشته باشد. در این حال، سیستم حمل و نقل عمومی که هم فرسوده و هم تکافوی جابه‌جایی میلیون‌ها مسافر شهری را نمی‌کند، مقصر شماره دو شناخته می‌شود. مساله‌ای که این روزها به واسطه حذف مواد و تبصره‌های مربوطه در بودجه سال 1401 کشور داغ شده است. در همین زمینه یکی از اعضای دوره پنجم شورای شهر تهران گفته، تامین مالی پروژه‌های مربوط به مساله آلودگی هوا نیز باید با اولویت انجام شود و این یعنی ما به ریه‌های مردم اهمیت می‌دهیم اما وقتی بودجه آن را صفر می‌کنیم یعنی سلامت و تنفس مردم تهران مهم‌ترین دغدغه نیست. سید آرش حسینی میلانی، عضو دوره پنجم شورای شهر تهران درباره حذف ردیف‌های اعتباری شهرداری‌ها از بودجه سال آینده دولت و عواقب آن برای شهرها به ویژه در حوزه حمل و نقل و آلودگی هوا اظهار کرد: پاشنه آشیل برنامه کنترل آلودگی هوا تامین منابع مالی برای آن است. متاسفانه سال به سال وضعیت در این زمینه بدتر می‌شود و عملا شرایط مالی کشور نیز به گونه‌ای است که تخصیص اعتبار و رقابت‌هایی که در بین کلانشهرها در مصارف بودجه‌ای وجود دارد باعث می‌شود پیگیری اعتبار حوزه حمل ونقل در بودجه دولت، توجیه نمایندگان مجلس و پیگیری مطالبات از دولت حساس‌تر شود. 

او در گفت‌وگو با ایلنا ادامه داد: در سال جاری به دلیل کاهش بارش‌ها و افت تهویه طبیعی پیش بینی می‌شد به دلیل وضعیت ترافیکی و کمبودهای قبلی وضعیت آلودگی بدتری را تجربه کنیم. اما امید این بود دولت نظر ویژه‌ای به این موضوع داشته باشد که متاسفانه شاهد هستیم ردیف مربوطه از بودجه به بهانه اینکه دریافتی شهرداری‌ها از ارزش افزوده یک درصد اضافه شده، حذف شده است.  میلانی با اشاره به اینکه در بودجه سال جاری رقم حدود هزار میلیاردی برای حمل و نقل استان تهران اختصاص یافته بود، اظهار کرد: در بودجه ۱۴۰۰ جدای از اینکه چه میزان آن تخصیص یافته، اعتبار هزار میلیاردی برای حوزه حمل ونقل تهران و شهرهای اطراف در نظر گرفته شده بود. حذف این بند در بودجه ۱۴۰۱ با این پیش فرض است که تامین آن از محل افزایش یک درصد ارزش افزوده خواهد بود اما واقعیت این است که مصارف شهرداری تهران آنقدر بالا است که این پول عملا صرف انواع و اقسام نیازهای فوری و واجب شهرداری‌ها می‌شود و این یک جفا به تهران و سایر کلانشهرها است.  او با بیان اینکه نقدینگی تامین شده ناشی از ارزش افزوده مهم است گفت: با توجه به اینکه رقم مالیات بر ارزش افزوده از طریق سازمان امور مالیاتی تامین می‌شود و وصول آن به صورت نقد است، در نتیجه دریافت نقد آن برای زمان بندی تامین مالی شهرداری‌ها بسیار مهم است. اما اینکه ردیف اعتباری را حذف و جبران آن را به ارزش افزوده گره بزنیم چالش جدی در بخش حمل و نقل ایجاد می‌شود.  میلانی با اشاره به دستور رییس‌جمهور برای افزایش تخصیص اعتبار استانی گفت: البته قرار است اختیاراتی را به استانداران بدهند و بودجه استانی را تقویت کنند. آقای رییس‌جمهور دستوری را در زمینه آلودگی هوا به استاندارها دادند و تاکید کردند تامین منابع مالی در قالب بودجه استانی دیده شود اما نکته این است که ۵۰ درصد مالیات استانی کشور از استان تهران است اما میزانی که به استان تهران تخصیص داده می‌شود کمتر از سه درصد است. 

    مظلومیت تهران در جذب منابع بودجه

عضو دوره پنجم شورای شهر تهران افزود: تهران در مظلومیت عجیبی از نظر جذب بودجه ملی است و حداقل با حذف ردیف فعلی باید معادل آن را از طریق بودجه استانی جبران کنند. چرا که اگر در بودجه سال آینده کمک به تامین اتوبوس و مترو دیده نشود، عملا در فصل آلودگی ۱۴۰۱ کار موثری نمی‌توانیم انجام دهیم.  میلانی افزود: سابقه تخصیص قطره چکانی در حوزه حمل و نقل نیز به گونه‌ای است که ۲۵ سال طول می‌کشد تا یک خط مترو نهایی شود و این جدای از عقب افتادگی است که در مساله تامین واگن داریم.  او با اشاره به ارقامی که از سوی صندوق توسعه ملی برای تامین ۶۳۰ واگن مترو اختصاص داده شده بود گفت: سهم بخش حمل و نقل در پروژه‌هایی که از طرف صندوق توسعه ملی پشتیبانی شده در طول عمر آن کمتر از ۴ درصد بوده است در نتیجه برای جبران این غفلت لازم است در بودجه ۱۴۰۱، خرید واگن از محل صندوق توسعه ملی تامین شود چرا که بعد از چهار سال پیگیری و عبور از گردنه‌های مختلف بوروکراتیک عدم تامین پیش پرداخت این ۶۳۰ دستگاه واگن، جفا به سلامت مردم است. در بودجه ۱۴۰۰ این تصمیم قربانی اختلاف نظر دولت و مجلس شد و مجلس برداشت از صندوق را ۵۰ درصد کاهش داد و متاسفانه بودجه واگن‌های مترو هم مشمول این حذف شد. الان از نمایندگان مجلس به ویژه مجمع نمایندگان تهران انتظار می‌رود که این مساله را پیگیری کنند تا برای سال ۱۴۰۱ به تصویب برسد.  میلانی افزود: حتی سهم شهرداری‌ها از عوارض جریمه‌های رانندگی نیز از بودجه ۱۴۰۱ حذف شده است هرچند که میزان تخصیص آن به شهرداری‌ها رقم کمی بوده اما جزو منابع بودجه عمومی بوده است که به کمک شهرداری‌ها می‌آمد.  رییس کمیته محیط زیست شورای پنجم تاکید کرد: باید نسبت به مساله آلودگی آینده نگری داشته باشیم و به ویژه اینکه سرعت تکمیل پروژه‌های مترو کند است و عقب افتادگی

 موجود به دلیل تزریق نشدن بودجه به این بخش است.  او با تاکید بر اینکه پروژه‌های مقابله با آلودگی هوا باید بالاترین اولویت را داشته باشند گفت: معنی این جمله آن است که تامین مالی پروژه‌های مربوط به مساله آلودگی هوا نیز باید با اولویت انجام شود و این یعنی ما به ریه‌های مردم اهمیت می‌دهیم، اما وقتی بودجه آن را صفر می‌کنیم یعنی سلامت و تنفس مردم تهران مهم‌ترین دغدغه نیست. 

میلانی با بیان اینکه در بحران کرونا تاثیر سرمایه‌گذاری در واکسیناسیون و اثرات آن بر سلامت عمومی و تداوم فعالیت‌های اقتصادی کاملا روشن شده است گفت: کرونا و سیاست مبارزه با آن باید درس عبرتی برای سیاست‌گذاران باشد چرا که تامین حمل و نقل عمومی همانند واکسیناسیون است و شهر را در برابر آلودگی واکسینه می‌کند. البته عوامل دیگری نیز تاثیرگذار هستند که باید به آنها نیز توجه شود از جمله بهبود کیفیت سوخت، برقراری استانداردهای سختگیرانه‌تر با خودروسازها و جایگزینی خودروهای دیزل سنگین.