نزدیک شدن نرخ تسعیر ارز به نیمایی یک گام به جلو است

هادی حق‌شناس

 نزدیک شدن نرخ تسعیر ارز به ارز نیمایی نزدیک بودن به نرخ واقعی را نشان می‌دهد و این یک گام به جلو است.

بیش از هر چیز لازم است تا نرخ ارز به صورت واقعی عرضه شود زیرا هر اندازه که به این مساله نزدیک شویم، سود آن شامل حال تمام افراد کشور خواهد شد. نرخ واقعی ارز به بازار تولید و مصرف‌کننده، واردکننده و صادرکننده علامت درست می‌دهد زیرا در چنین حالتی طبیعتا حقوق گمرکی بر مبنای آن تعیین می‎شود. از سوی دیگر؛ یکی از دلایلی که حجم قاچاق کالا در اقتصاد کشور بالا است به دلیل همین غیرواقعی بودن قیمت دلار است که قاعدتا به دنبال آن تعرفه‌ها هم متناسب تعیین نمی‌شود. بارها این سوال مطرح شده که به کدام دلیل بنزین در ایران به برخی از کشورهای منطقه قاچاق می‌شود؟ دلیل آن مساله‌ای جز ارزان بودن قیمت بنزین در داخل و گران بودن آن در خارج از کشور نیست و حتی زمانی که کالایی در خارج ارزان باشد و در داخل گران، به داخل قاچاق می‌شود. مطالب بالا برای رسیدن به این نتیجه مطرح شد که یکی از دلایل مهم پدیده اصلی قاچاق واقعی نبودن قیمت‌ها است که منشأ آن چیزی جز غیر واقعی بودن قیمت دلار نیست. به عبارتی دیگر واقعی شدن قیمت دلار زمینه سوءاستفاده‌ها یا رانت‌ها را برخواهد چید. موضوع مهم دیگر این است که نرخ ارز به بنگاه‌های اقتصادی برای نوع کالاهایی که باید به تولید درآید یا نباید تولید شود، علامت می‌دهد. در اقتصاد ایران دارای نرخ ارز آزاد، نیمایی، ۴۲۰۰ تومانی و تسعیر هستیم و شاید یکی دو رقم دیگر هم وجود داشته باشد، در حالی که کمترین کشوری با این حجم از نرخ ارز روبرو است و همین موارد بستر ایجاد رانت را فراهم می‌آورد. هفته گذشته یک نفر را به این دلیل که حدود ۲۰۰ میلیون دلار پول گرفته بود از روسیه به ایران منتقل کردند زیرا کالایی که بنا بود به کشور آورد را وارد نکرده بود. البته باید به این نکته هم اشاره داشت که بخشی از این اتفاقات رسانه‌ای می‌شود و بخش دیگر آن رسانه‌ای نمی‌شود که نشان می‌دهد هرجایی که قیمت واقعی نبود یا چندنرخی حاکم بود به یک سیستم عریض و طویل برای نظارت نیاز است. برای روشن شدن موضوع مورد اشاره می‌توان به قیمت این روزهای مرغ اشاره کرد. دلیل تنوع و نوسان قیمت در دو سال گذشته در خصوص مرغ این است که در ظاهر دان مرغ با ارز ۴۲۰۰ تومان وارد می‌شود، اما در کنار آن به قیمت‌های دیگر هم این کار انجام می‎شود که همین مساله منجر به شکل نگرفتن قیمت‌ها به شکل واقعی خواهد شد. نزدیک بودن نرخ تسعیر ارز به ارز نیمایی حداقل نزدیک بودن به نرخ واقعی را نشان می‌دهد واین یک گام به جلو است زیرا یک نرخ از چند نرخی بودن ارز در بازار کاسته می‌شود.