تشدید پیامدهای زمین‌لرزه با «زلزله خاموش»
یک پژوهشگر سوانح طبیعی گفت: اگر قبلا نگران ریزش ساختمان‌ها در زمین‌لرزه‌های ۶ ریشتر و بیشتر بودیم، اکنون ترک‌های ایجاد شده از محل فرونشست زمین روی ساختمان‌های روستایی و شهری باعث شده تا نگران بروز زلزله‌هایی با شدت ۴ ریشتر باشیم؛ محمدجواد بلورچی همچنین بیان کرد که رفسنجان، قطب پسته ایران به دلیل فرونشست سالانه ۳۰ سانتی‌متری به کانون تولید زغال پسته تبدیل شده است.
به گزارش ایسنا، چالش فرونشست زمین، بیخ گوش شهرها و روستاهای کشور قرار دارد و نمونه‌هایی از تاثیر فرونشست بر واحدهای مسکونی در مناطق خشک و نیمه خشک همچون اصفهان دیده می‌شود؛ هرچند پس از انتشار اخباری مبنی بر تخلیه شهرک نیروی هوایی اصفهان به دلیل فرونشست، این موضوع تکذیب و اعلام شد که ترک‌های عمیق خانه‌های این شهرک به دلیل بازسازی نشدن ساختمان‌های آن و قدمت حدود ۵۰ ساله این منازل بوده است. با این حال نمی‌توان، چالش مخاطراتی همچون زلزله، سیل و فرونشست را تکذیب کرد. در عین حال، کارشناسان هشدارهایی نسبت به خطر تاثیر سوانح طبیعی بر ساختمان‌های مسکونی روستایی می‌دهند تا جایی که محمدجواد بلورچی، پژوهشگر مخاطرات طبیعی گفته است: اگر قبلا نگران ریزش ساختمان‌ها در زمین‌لرزه‌هایی با شدت ۶ ریشتر و بیشتر بودیم، اکنون ترک‌های ایجاد شده از محل فرونشست زمین روی ابنیه روستایی و شهری باعث شده تا نگران بروز زلزله‌هایی با شدت ۴ ریشتر باشیم تا ساختمان‌ها فرو نریزند.
تبدیل قطب پسته ایران به کانون زغال پسته
او در سومین گردهمایی معاونان عمرانی استانداری‌های سراسر کشور گفت: رفسنجان در استان کرمان که روزی قطب تولید پسته ایران بود اکنون به دلیل فرونشست ۳۰ سانتی‌متری زمین در سال به کانون تولید زغال پسته تبدیل شده است. دشت قزوین نیز هم اینک سالانه حداقل ۲۵ سانتی‌متر نشست می‌کند و همه این موارد به دلیل برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی برای مصارف کشاورزی و صنعتی است.
در این گردهمایی همچنین امیرحسین گرکانی، رییس پژوهشکده سوانح طبیعی وابسته به بنیاد مسکن با اشاره به ضرورت برنامه‌ریزی استان‌ها برای کاهش مخاطرات و سوانح طبیعی و ارتقای ایمنی ساخت ساز واحدهای مسکونی گفت: ایران از نظر مخاطرات و سوانح طبیعی جزو ۱۰ کشور اول دنیاست و از ۴۴ سوانح مهم شناخته شده تاکنون ۳۳ مورد در ایران تجربه شده‌اند.
45 درصد ایران در معرض خشکسالی
وی گفت: بیشترین خسارات ثبت شده در ایران مربوط به سیل، زلزله و توفان است و تغییرات جدید اقلیمی نیز باعث شده تا خطر خشکسالی حیات روستاهای ایران را تهدید کند. اکنون ۴۵ درصد از پهنه ایران در معرض خشکسالی حاد قرار گرفته که عمده مناطق درگیر با خشکسالی دارای جمعیت روستایی هستند.
به گفته وی، در راستای تدوین سند کاهش مخاطرات طبیعی، از این پس تمامی طرح‌های عمرانی کشور باید پیوست کاهش خطر و سوانح طبیعی داشته باشند. یعنی برنامه‌های عمرانی باید حتما به مقاومت دربرابر سوانح طبیعی توجه داشته و ضریب ایمنی بالایی در برابر مخاطرات پیرامون داشته باشند.
گرکانی ادامه داد: در قالب این سند، تمامی اموال منقول و غیر منقول دستگاه‌های اجرایی کشور باید بیمه شوند. از سوی دیگر به زودی برنامه ویژه‌ای برای ورود، حمل، نگهداری و امحای مواد خطرناک از سوی هیات دولت مورد بررسی قرار می‌گیرد تا ضریب مقاومت مناطق شهری و روستایی در برابر مخاطرات انسان ساز افزایش یابد. رییس پژوهشکده سوانح طبیعی کشور تصریح کرد: تاکنون ۵۶ نوع مخاطره انسان ساز در ایران شناسایی شده است که باید برای مقاومت در برابر آنها برنامه‌ریزی کنیم.
۹۷ درصد ایران دارای گسل‌های خطرناک است
همچنین محمدجواد بلورچی در این گردهمایی با اشاره به انواع سوانح طبیعی در ایران گفت: هم‌اینک ۹۷ درصد از پهنه ایران دارای گسل‌های خطرناک و مستعد بروز زلزله است. همچنین تقریبا تمامی ایران با خطر بروز سیلاب قرار دارد ولی جدیدترین خطر زیست محیطی که حیات کانونهای جمعیتی در ایران را تهدید می‌کند، خطر فرونشست زمین است.
بلورچی ادامه داد: بالغ بر ۴۲۰ دشت ایران دچار فرونشست حاد شده‌اند که اغلب آنها در کنار تأسیسات شهری و برون شهری هستند. این پژوهشگر مخاطرات طبیعی گفت: بیش از ۶۰ دریاچه و تالاب ایران در سال‌های اخیر یا خشک شده‌اند یا در معرض خشکسالی قرار دارند. از سوی دیگر سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی باعث بروز پدیده بسیار خطرناک خودسوزی زمین در برخی مناطق فلات مرکزی ایران شده است. بلورچی با بیان اینکه بروز ۴ میلی‌متر فرونشست زمین در دنیا یک بحران طبیعی محسوب می‌شود افزود: تهران سالانه ۱۷ تا ۳۶ سانتی‌متر نشست می‌کند. در مشهد نیز شدت فرونشست زمین به ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر در سال رسیده و فرونشست زمین در اطراف نیشابور باعث ایجاد ترک‌های عمیقی به طول ۴۰ کیلومتر روی سطح زمین شده است.
وی خواستار توجه استانداری‌ها به ممانعت از برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی و هماهنگی تمامی دستگاه‌های اجرایی برای ایمن‌سازی واحدهای مسکونی روستایی و شهری شد.
