مدیریت برای ممانعت از خاموشی

وزیر نیرو درباره برنامه وزارت نیرو برای استفاده از آب‌های ژرف گفت: مطالعات و اکتشافات خوبی انجام شده و قرار است با رعایت ملاحظات زیست محیطی به اجرا برسد و این طرح اکنون در مرحله مطالعه قرار دارد.

به گزارش ایسنا، علی‌اکبر محرابیان دیروز در حاشیه نشست با مدیران آب و آبفا در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوال ایسنا درباره وضعیت تامین سوخت زمستانی گفت: وزارت نفت تمام تلاش خود را کرده و اقدامات خوبی انجام شده که تا امروز نه خاموشی و نه محدودیتی داشته‌ایم.

وی با بیان اینکه عدم خاموشی امکان‌پذیر است، مشروط بر اینکه مصارف صنعت و خانگی مدیریت شود، اظهار کرد: برای تامین سوخت زمستانی همکاری خوبی صورت گرفته البته نتیجه به میزان سرمای دی و بهمن ماه نیز برمی‌گردد. در هر حال برنامه‌ریزی ما به گونه‌ای است که بتوانیم مصرف برق و گاز را مدیریت کرده تا خاموشی نداشته باشیم.

  ۳۰۰ شهر دارای تنش آبی

محرابیان درباره شهرهای دارای تنش آبی نیز گفت: مجموع شهرهای دارای تنش ۳۰۰ شهر هستند و از این تعداد ۱۰۰ شهر تنش شدید آبی دارند که با اجرای پروژه‌های ویژه، اغلب این شهرها از تنش خارج خواهند شد.

وزیر نیرو با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با نخبگان درباره مساله آب که به زودی به مساله مهم‌تری در دنیا تبدیل خواهد شد، اظهار کرد: این بیانات به این معناست که باید به این بخش توجه ویژه داشته باشیم. اکنون مهم‌ترین انتظار مردم این است که در بخش شرب، کشاورزی و صنعت بتوانیم آب مطمئن و پایدار تامین کنیم. وی با بیان اینکه برای دستیابی به این موضوع، اقدامات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در دستورکار قرار داده‌ایم که در هر دو بخش با علم روز و استفاده از توان فرهیختگان بتوانیم مشکلات کشور را حل کنیم، افزود: لازمه حل مشکل آب این است که احکام بودجه تحقق یافته و منابع مالی مورد نیاز تامین شود.

او با بیان اینکه در این زمینه وفاق خوبی بین دولت و مجلس وجود دارد و امیدواریم مجلس کمک کند تا ظرف زمانی محدود، مشکلات آب کشور را حل کنیم، گفت: ما در نظر داریم پروژه‌های اثربخشی را که نیمه‌تمام و راکد مانده‌اند، فعال کنیم، این پروژه‌ها می‌توانند مشکلات زیادی را از بخش آب حل کنند.

وزیر نیرو با بیان اینکه در بخش آبرسانی روستایی برنامه جهشی برای تامین آب پایدار ۱۰ هزار روستا در دستور کار قرار گرفته که نخستین قرارداد آن برای تامین آب ۷۱۰۰ روستا با قرارگاه امام حسن(ع) به امضا رسید که در چارچوب این قرارداد ۲۱۰۰ کیلومتر خطوط انتقال اجرا خواهد شد، گفت: در بخش‌ شهری صدها خط انتقال، شبکه آب و فاضلاب، بازچرخانی و رفع تنش آبی، پروژه‌های خوبی پیش‌بینی کرده‌ایم.

محرابیان با بیان اینکه با حرکت جهشی و جهادی، ظرف زمان معینی با حمایت بودجه‌ای بتوانیم مشکلات را حل کنیم، تاکید کرد: نظارت بر پروژه‌ها نیز به لحاظ زمان‌بندی و همچنین منابع اعتباری در دستور کار است. بخشی از منابع مالی از بودجه ۱۴۰۱ و بخشی نیز از بودجه سال‌های آتی تامین می‌شود و انتظار می‌رود پروژه‌ها متناسب با اعتبارات، فعال شوند. وی درباره عدم توجه بخش کشاورزی به موضوع بهره‌وری اظهار کرد: امروز در دنیا با استفاده از فناوری‌های روز، میزان مصرف را کاهش داده و تولید و راندمان را افزایش می‌دهند. ما نیز در حوزه کشاورزی افزایش بهره‌وری را در دستور کار قرار داده‌ایم. وزیر نیرو با بیان اینکه در بودجه ۱۴۰۱ چند ماده پیش‌بینی شده که ازجمله آنها استفاده از فناوری‌های جدید در آبیاری‌های تحت فشار است، گفت به این ترتیب که باید حجم آب استفاده شده، کم شود؛ برای این کار باید عزم ملی داشته باشیم تا در مدت‌ زمان معین، همزمان با رشد فناوری، حجم آب کمتری مصرف کرده و راندمان را افزایش دهیم.

محرابیان درباره واردات آب اظهار کرد: رییس‌جمهوری در اجلاس عشق‌آباد موضوع همکاری کشورهای منطقه در بخش آب را مورد توجه قرار داد. در این مدت، تاکنون جلسات متعددی با مسوولان کشورهای ترکمنستان، افغانستان، ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان برگزار کردیم که اگر توافق و دستاوردی داشته باشد، اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.

وی درباره طرح غدیر و پروژه آبرسانی به شهرهای استان خوزستان نیز گفت: در مرحله اول این طرح بنا بر این بود که ۱۰ مترمکعب بر ثانیه، تامین آب از چرخه داشته باشیم که اجرا شده اما این میزان آب کفایت ۶۰ درصد استان خوزستان را نخواهد داشت. وزیر نیرو افزود: موضوع دیگر اینکه کیفیت آب مناسب نیست، بنابراین طرح جایگزینی تعریف شده که با اجرای آن، میزان آب دو برابر شده و به ۲۰ متر مکعب بر ثانیه افزایش خواهد یافت و کیفیت نیز ارتقا خواهد یافت. این آب قرار است از مخزن سد دز تامین شود و در مسیر خود، مصرف آب شرب شهرها را حل کند. این پروژه در بهار ۱۴۰۱ به بهره‌برداری خواهد رسید.

  لزوم توجه به اقتصاد آب

وزیر نیرو در نشست با مدیران آب و آبفا با بیان اینکه تاکنون رعایت اقتصاد آب یک موضوع فراموش شده بوده است، اظهار کرد: امروز باید در صدر مسائل قرار بگیرد. البته این به معنای افزایش قیمت آب نیست، به این معناست که اگر آبی در اختیار صنعت کشاورزی قرار می‌گیرد باید متناسب با آن، افزایش بهره‌وری داشته باشیم.

وی افزود: تا کی قرار است سازه احداث و آب را مهار و تحویل دهیم؟ نقطه پایان کجاست؟ بنابراین باید با تعریف صحیح اقتصاد آب، شاهد تعادل در عرضه و تقاضا باشیم.

وی با بیان اینکه مثلا موضوع بازار آب در این رابطه مطرح است، به این ترتیب که اگر کسی میزانی آب دارد اما مکان کشاورزی ندارد، می‌تواند آب را به روش‌های قانونی در اختیار کشاورزی قرار دهد که بهره‌وری و اشتغال بیشتری ایجاد می‌کند، گفت: در حوزه صنعت نیز به همین شکل می‌توان عمل کرد، یعنی اگر بابت یک تن فولاد سه متر مکعب آب مصرف می‌کنیم، این میزان را باید به نیم متر مکعب کاهش دهیم.

وزیر نیرو ادامه داد: باید سامانه بازچرخانی داشته باشیم و ۸۵ درصد آب بازیافت شود. همان‌گونه که برای تکنولوژی تولید سرمایه‌گذاری می‌شود، برای آب و بازچرخانی آن نیز هزینه شود. به عبارت دیگر میزان تخصیص آب باید بر اساس آخرین تکنولوژی باشد.

محرابیان با بیان اینکه در حال حاضر بخش صنعت ۲.۷ میلیارد متر مکعب آب دریافت می‌کند و میلیون‌ها اشتغال و هزاران میلیارد ارزش افزوده ایجاد می‌کند، تاکید کرد: به این ترتیب که ۳۸ درصد ارزش افزوده در این بخش است. هرچند باید این میزان آب با استفاده از تکنولوژی روز به یک‌دوم کاهش یابد اما در بخش کشاورزی ۸۸ تا ۹۰ درصد کل آب قابل مدیریت را مصرف می‌کند. در بخشی از کشاورزی، کل اشتغال ۳۵ هزار نفر است اما ۴ میلیارد متر مکعب آب تحویل می‌گیرد؛ این به این معناست که اقتصاد گم شده است. وی با بیان اینکه آب سرمایه ملی است، باید اشتغال ایجاد کرده و رضایت مردم در نظر گرفته شود، اظهار کرد: ضمن اینکه باید به فکر استقلال کشور هم باشیم. وزیر نیرو با اشاره با بیانات مقام معظم رهبری مبنی درباره مساله آب و اینکه در آینده نزدیک به مساله مهم‌تری تبدیل خواهد شد، اظهار کرد: این فرمایش ایشان که آب در صدر موضوعات قرار گرفته، تکلیفی بر دوش ما است که قدر موقعیت کنونی را بشناسیم. محرابیان با بیان اینکه برای حل مساله آب در کشور دو راهکار نرم‌افزاری و توسعه فناوری و همچنین اجرایی و سازه‌ای داریم، اظهار کرد: در موضوع نرم‌افزاری اولین موضوع درک شرایط موجود است، ما اکنون با شرایط کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنیم. متوسط بارش کشور یک سوم جهان هستیم و به صورت ادواری همواره شاهد کاهش نزولات جوی هستیم. در مقایسه سرانه سهم آب ۵۰ سال قبل و امروز شاهدیم که ۵۰ سال قبل سالانه ۶۵۰۰ متر مکعب بود و در حال حاضر این میزان به ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ متر مکعب رسیده است، یعنی شرایطی است که باید بتوانیم با کم آبی کنار بیاییم. وی با اشاره به موضوع افزایش بهره‌وری اظهار کرد: افزایش بهره‌وری، راهکاری است که این امکان را می‌دهد با منابع کم آب، مصارف بیشتر، مدیریت بهتر و بهره‌وری بالاتری داشته باشیم. وزیر نیرو با بیان اینکه ما در حوزه کشاورزی با توجه به افزایش مصرف آب باید پتانسیل بهره‌وری را بالا ببریم، گفت: با درصد کمی صرفه‌جویی در این بخش، مشکلات بزرگی را حل خواهیم کرد. بنابراین افزایش بهره‌وری در کشاورزی نقش کلیدی دارد.

محرابیان با بیان اینکه در حال حاضر در بخش آب شرب هم سرانه مصرف بالا و هم هدررفت قابل توجهی داریم، گفت: البته در برخی نقاط کشور هدررفت کاهش یافته اما پتانسیل کاهش هدررفت در آب شهری بالاست. ابتدا اینکه عملیات تصفیه آب شهری بسیار گران تمام می‌شود و موضوع دیگر اینکه خطوط انتقال آب از نقطه‌ای به نقطه دیگر باید اجرایی شود. وی با بیان اینکه موضوع بعدی، رعایت عدالت، شفافیت و قانون در توزیع و تخصیص آب است. در حال حاضر تقاضا بیشتر از موجودی آب کشور است، بنابراین برای توزیع باید عدالت رعایت شود، گفت: عدم رعایت عدالت مسوولیت سنگینی دارد؛ فرض کنیم تخصیص به منطقه‌ای به ناحق اضافه یا کم شود که منجر به حق‌الناس خواهد شد. ضمن اینکه اگر میزانی آب به یک منطقه به ناحق تخصیص داده شود، دیگر امکان قطع آن را نداریم. بنابراین باید به ذی‌نفعان توجه شود که چه میزان آب و چگونه و در چه زمانی توزیع و مدیریت شود. وزیر نیرو با بیان اینکه ما بعضا در تخصیص‌ها توجه نمی‌کنیم که پساب نیز باید در اولویت قرار بگیرد، گفت: امروز منابع آب شیرین کم است. بنابراین اجرای طرح‌های فاضلاب و استفاده از پساب باید در اولویت تخصیص قرار گیرد. محرابیان با بیان اینکه ما در موضوع مدیریت استفاده از آب غیرمتعارف غفلت کردیم، گفت: می‌توانستیم از آب غیرمتعارف به صورت گسترده‌تری استفاده کنیم. هرچند آبی که از این مسیر تامین می‌شود ناچیز است اما مشکلات بزرگی را حل می‌کند. وی در خصوص آبهای ژرف گفت: آبهای ژرف در دنیا مطالعاتی صورت گرفته است؛ در ایران هم پروژه‌های خوبی تعریف شده که باید با لحاظ کردن مباحث زیست محیطی گسترش یابد. وزیر نیرو به موضوع دیپلماسی آب اشاره کرد وگفت: برای این منظور باید میزان تعاملات را افزایش دهیم. میزان آبی که از کشور خارج یا وارد می‌شود باید با مشارکت همسایگان مدیریت شود و در این راستا رعایت حقوق مردم یک الزام است. ضمن احترام و توجه به نظرات مقابل باید در طی استیفای حقوق ملت خودمان باشیم. وی با بیان اینکه در شورای عالی آب مصوب شد که کمیته‌ای با حضور وزارت خارجه، وزارت نیرو و محیط زیست تشکیل و مباحث فنی و حقوقی دیپلماسی مطالعه شود و در این راستا استان‌های مرزی باید فعال‌تر وارد شوند، اظهار کرد: اقداماتی با ترکمنستان، افغانستان، ترکیه و عراق تجربه کردیم و راه برای مذاکره باز است.

وزیر نیرو افزود: برای حل مباحث آب‌های مرزی از ظرفیت دیپلماسی کشور، بین‌المللی و وزارت خارجه استفاده خواهد شد. محرابیان با اشاره به موضوع آبرسانی نیز گفت: در این حوزه یک اقدام جهادی آغاز شده و ۱۰ هزار روستا در برنامه قرار گرفته است، تاکنون قرارداد آبرسانی پایدار به ۷۱۰۰ روستا منعقد شده و منابع و اعتبارات خوبی نیز در بودجه ۱۴۰۱ در نظر گرفته شده است.