پرریسک‌ترین استان‌های کشور از نظر فرونشست زمین
علی بیت الهی، رییس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی با تشریح شرایط کرمان در فرونشست زمین از یک سو و نقش حیاتی این استان دارنده 17 درصد از باغات کشور از سوی دیگر، نسبت به امنیت غذایی کشور تحت تاثیر فرونشست زمین در کرمان هشدار داد. او همچنین کرمان، اصفهان، خراسان رضوی و تهران را در زمره پرریسک‌ترین استان‌های کشور از نظر فرونشست زمین معرفی کرد. به گزارش ایرنا، بیت‌الهی با تشریح همه ابعاد مهم فرونشست و تاثیرات آن تاکید کرد: فرونشست زمین ارتباط مستقیمی با زلزله دارد و متاسفانه گسل‌های اصلی کشور عمدتا در استان کرمان قرار دارند. بیت‌الهی توضیح داد: بحث فرونشست زمین در کشور پدیده ویژه و مهمی است به‌طوری که در کل دنیا رکورددار نرخ فرونشست هستیم و تمامی دشت‌های سطح کشور به جز استان گیلان با این پدیده دست به گریبانند. وی افزود: به علت افت سطح ایستایی و مصرف بی‌رویه آب، فرونشست زمین که اثراتش را در سطح زمین می‌گذارد رخ می‌دهد. بیت‌الهی اظهارداشت: مهم‌ترین اثر فرونشست از بین رفتن دشت‌ها و آبرفت‌های ماست که خواص آبدیدگی خود را از دست می‌دهند؛ همچنین در سطح زمین شکاف‌ها و شکستگی‌هایی اتفاق می‌افتد که مردم عموما آنها را می‌بینند اما چیزی که در زیرزمین رخ می‌دهد از بین رفتن لایه آبرفتی زمین است. رییس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی ادامه داد: شکاف‌های متعدد در ساختمان‌ها و در سطح زمین، فروریزش دکل‌ها و شریان‌های حیاتی و اثراتی که می‌تواند در سطح زمین بگذارد، همچنین آسیب‌ها و حوادث بحران زایی که مشاهده می‌شود و کشاورزی ما را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد از دیگر پیامدهای این پدیده است.
60 درصد زمین ایران خشک است
وی با بیان اینکه با توجه به اقلیم خاص کشور بیش از ۶۰ درصد این سرزمین به‌شدت خشک است اظهارداشت: همچنین مصرف بی‌رویه آب در تمامی حوزه‌های آبخیز کشور و مهم‌تر اینکه در کلان‌شهرها که بیشترین کسری مخزن هم از آنجاست باعث شده اغلب دشت‌های ما ممنوعه یا بحرانی و با نرخ فرونشست مواجه باشند به‌طوری‌که از اواسط دهه ۵۰ تاکنون ۱۳۵ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی ما کسر شده است.
شوری آب و اثر شگرف بر کشاورزی
بیت الهی تاکید کرد: جانمایی مراکز صنعتی آب‌بر در مناطق خشک و موارد اینچنینی باعث شده این پدیده تشدید شود؛ همچنین شوری آب از متوسط ۲ هزار میکرومثبت سانتی‌متر به 4 هزار و ۵۰۰ میکرومثبت سانتی‌متر افزایش پیدا کرده که اثر شگرفی بر کشاورزی می‌گذارد. به گفته وی، برای هر هکتار ۱۵ تن فرسایش خاک داریم و چاه‌های غیرمجاز، مصرف بی‌رویه، روش‌های آبیاری غیرصحیح و فشار روز افزون بر سرزمین خشکی مانند استان کرمان که تامین آب شرب آن ۱۰۰ درصد وابسته به آب‌های زیرزمینی است باعث شده این مساله در صدر مسائل کشور قرار گیرد.
کرمان جزو پرریسک‌ترین استان‌های کشور
بیت‌الهی با بیان اینکه کرمان جزو ریسک‌پذیرترین استان‌های کشور در این زمینه قرار دارد، بیان کرد: طبق برآوردها حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکونی فاقد اسکلت در زون‌های فرونشستی قرار دارد و کرمان همراه با اصفهان، خراسان رضوی و تهران جزو پرریسک‌ترین هستند. وی تاکید کرد: استان کرمان جزو پنج شهر اول ایران قرار دارد که حریم گسل‌های آن ابلاغ شده و جزو شهرهای نادری است که مرکز تحقیقات دفتر منطقه‌ای دراین استان باز کرده؛ همچنین در این زمینه تفاهم نامه‌ای با استاندار بسته شده که امیدواریم با همکاری نهادهای استانی نتیجه‌بخش‌تر باشد. به گفته بیت‌الهی، ۱۷ درصد باغ‌های کشور در استان کرمان قرار دارد که وضعیت بارندگی از خیلی کم تا متوسط و وضعیت مرفولوژی (ریخت‌شناسی) از ارتفاع ۳۰۰ متر تا 4 هزار متر در این استان در نوسان است. این مسوول وزارت راه و شهرسازی تاکید کرد: خطوط ریلی و زیرساخت‌های متعددی در این استان قرار دارد، همچنین وجود محصولات کشاورزی این استان را جزو استان‌های اول تا سوم کشور قرار داده و نبض حیاتی کشور است به‌طوری که اگر تمهیداتی برای فرونشست اندیشیده نشود امنیت غذایی کشور به خطر می‌افتد. به گفته وی، حدود ۱۷۸ شهر و روستای استان کرمان مساله آب دارند که تامین آن بسیار سخت و این مشکل بسیار جدی است.
اولین مورد برداشت فرونشست در رفسنجان
رییس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی اظهارداشت: افت سطح ایستایی در دشت‌های مختلف کرمان به‌طور متوسط طی ۴۰ سال اخیر حدود ۳۵ متر است که تصویر آن در فرونشست‌های زمین که از دشت زرند تا کرمان گسترش یافته منعکس شده است. وی گفت: در رفسنجان کسری آب و فرونشست‌های ناشی از آن مشاهده می‌شود که اولین مورد برداشت فرونشست است.
بیت‌الهی عنوان کرد: با توجه به اینکه درصد چاه‌های غیرمجاز همچنین دبی استحصالی از این چاه‌ها در استان کرمان زیاد است طبق برآورد جهانی در یک سرزمین نرمال از هر هکتار پسته ۱۲ تن پسته برداشت می‌شود که در استان کرمان این میزان حدود یک تن است.
استاندارد پایین کرمان در کیفیت ساختمان‌ها
وی خاطرنشان کرد: استان کرمان از نظر کیفیت مصالح ساختمان‌ها نیز نسبت به متوسط کشوری وضع خوبی ندارد؛ یعنی درصد ساختمان‌های اسکلت‌دار به فاقد اسکلت پایین‌تر از حد استاندارد است زیرا استاندارد کشوری ما ۱.۳۵ صدم است در استان کرمان ۹۴ صدم است.
