وام «جعاله» یا «جعلی»؟

گروه راه و شهرسازی|

آنگونه که مسوولان وزارت راه و شهرسازی در مرداد 1400 اعلام کردند، «از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکن مهر، فقط تکمیل ۳۰ تا ۴۰ هزار واحد آن باقی مانده است که تا اواخر شهریور یا مهر سال جاری، به پایان می‌رسد» اما از آنجا که «هزار وعده خوبان یکی وفا نکند» تاکنون واحدهای باقیمانده از طرح مسکن مهر که از قضا اغلب این واحدها در شهر جدید پردیس واقع شده‌اند، نه تکمیل شده و نه به مالکان آنها واگذار شده است. مالکانی که دست کم 9 سال پیش با آورده‌ای حدود 30 میلیون تومان در طرح مسکن مهر ثبت نام کردند، اما هنوز در کوچه پس کوچه‌های اجاره نشینی، گذران زندگی می‌کنند. نکته جالب اما اینجا است که طی ماه‌های اخیر، افرادی که موفق شده‌اند واحدهای خود را از شرکت عمران پردیس تحویل بگیرند، برای تکمیل تجهیزات واحد مسکونی خود (تهیه و نصب کابینت آشپزخانه، لکه‌گیری و رنگ کاری، نصب گچ بری، تهیه و نصب شیرآلات و ...)، به اجبار بین 50 تا 100 میلیون تومان (حدود دو تا سه برابر آورده اولیه)، بسته به توان مالی و سلیقه خود هزینه کرده‌اند. در این شرایط که متقاضیان مسکن مهر به‌شدت نیازمند دریافت «کمک یا وام» هستند تا بتوانند واحدهای خود را تکمیل کنند و زندگی تازه‌ای را خارج از دایره مستاجری برای خود و فرزندانشان رقم بزنند، طی هفته‌های گذشته، شعبه پردیس یکی از بانک‌ها با ارسال پیامک به متقاضیان مسکن مهر که هم اینک به جای پرداخت اقساط وام 10 میلیون تومانی مصوب در سال 90 در حال پرداخت اقساط یک وام 80 میلیون تومانی با سود 18 درصد هستند، آنها را تشویق به دریافت وام «جعاله» کرده است. در این پیامک آمده است: «مالک محترم مسکن مهر، با سلام، با توجه به مساعدت شرکت عمران شهر جدید پردیس و بانک ...، مدیریت شعبه منطقه شرق تهران، امکان پرداخت تسهیلات جعاله به مبلغ 800 میلیون ریال از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات، بر روی واحد جنابعالی میسر گردید. لذا در صورت تمایل، به منظور انجام امور مربوطه به شعبه شهر جدید پردیس، کد 1995 مراجعه فرمایید.»

    شرایط سختگیرانه وام جعاله

دیروز صبح خبرنگار «تعادل» برای بررسی این مساله بارها و بارها با شماره تلفن گویای شعبه بانک ... شهر جدید پردیس تماس گرفت، اما هیچ کس پاسخگوی تماس‌های مکرر او نبود، به گونه‌ای که این تصور ایجاد شد که تلفن گویا، انگار همچون یک ابزار تزیینی و با هدف ارایه آمار وجود تجهیزات مدرن ارتباطی به مقام‌های بالا دست تعبیه شده و هیچ کارکرد دیگری ندارد. پس از ناکامی در برقراری تماس‌های مکرر، خبرنگار «تعادل» راهی جاده تهران- بومهن شد و به شعبه بانک پردیس مراجعه کرد. به هنگام ورود، کارمند اطلاعات شعبه، همه مراجعه‌کنندگان و متقاضیان دریافت وام جعاله را به کاغذ «آ 5» چسبیده پشت شیشه در کیوسک اطلاعات حواله می‌داد. کاغذی که شرایط و مدارک مورد نیاز وام تعمیرات 80 میلیون تومانی (جعاله مسکن مهر) را چنین گزارش کرده بود: «1-خرید 160 سهم از اوراق حق تقدم تسهیلات از بورس2-ارایه ضامن معتبر رسمی دولتی دارای گواهی کسر از حقوق3- ارایه سند پنج برگی (واحد باید دارای کارت قسط باشد) 4-تسهیلات‌گیرنده و ضامنین فاقد هر گونه اقساط معوق و چک برگشتی در سامانه بانک مرکزی باشند.5-تسهیلات‌گیرنده دارای کارت پایان خدمت یا معافیت دایم از خدمت باشد.6- ارایه مدارک شناسایی تسهیلات‌گیرنده و ضامنین.7-ارایه سفته به ارزش 1.600.000.000 ریال 8- مبلغ اقساط ماهانه 20.400.000 ریال، 60 ماهه» اما همانطور که مشاهده می‌شود، شرایط دستیابی به این وام بسیار سخت و در مواردی ناشدنی است و البته در صورت گذر از هفتخوان رستم وام جعاله، هزینه‌های مالی دسترسی به این وام بسیار بالا است به‌طوری که حدود 53 میلیون تومان از این وام (بیش از 16 میلیون تومان هزینه خرید اوراق و حدود 37 میلیون تومان سود)، از جیب متقاضی پر می‌کشد و در نهایت برای او 27 میلیون تومان باقی می‌ماند!

    هفتخوان رستم وام جعاله 

بررسی‌های «تعادل» حاکی از این است که دستیابی به وام جعاله بسیاری پر هزینه است به گونه‌ای که بسیاری از متقاضیان نیازمند و مستاصل وام، در بدو ورود به شعبه بانک... پردیس، عطای این وام را به لقایش می‌بخشند و می‌روند. با توجه به جهش قیمت اوراق تسه طی آبان و آذرماه سال جاری، هم اینک تامین 160 سهم «تسه» به قیمت هر کدام حدود 102 هزار تومان، بیش از 16 میلیون تومان آب می‌خورد. البته، در 23 آذر سال جاری، این بانک به مناسبت سالگرد تاسیس خود اعلام کرد تا 25 دی‌ماه سال جاری، دریافت وام از محل اوراق ممتازه تا 50 درصد مشمول معافیت می‌شود. به عبارتی، دستیابی به امتیاز دریافت وام 80 میلیون تومانی تا 25 دی‌ماه، به قیمت این روزهای «تسه» در بازار بورس، به جای 16 میلیون تومان، بیش از 8 میلیون تومان خواهد شد. اما از آنجا که فرآیند دریافت وام دست کم یک ماه طول می‌کشد، به‌طور قطع این تخفیف شامل همه متقاضیان نخواهد شد. ضمن اینکه مسوول وام شعبه پردیس به یکی از مراجعه‌کنندگان، در تشریح فرآیند خرید اوراق، وعده 8 میلیون نقد و 8 میلیون اقساط را داده است. در عین حال، هزینه تخفیف‌دار خرید امتیاز وام جعاله هم 8 میلیون و 300 هزار تومان می‌شود (بیش از 10 درصد مبلغ کل وام) که خود هزینه بسیار سنگینی برای دستیابی به تسهیلات جعاله به شمار می‌رود. افزون بر این، اقساط این وام حدود 2.1 میلیون تومان است که با احتساب اقساط وام اصلی مسکن مهر (700 هزار تومان درماه) به 2.8 میلیون در ماه می‌رسد که برای خانوارهای آسیب پذیر متقاضی مسکن مهر بسیار زیاد تلقی می‌شود. داستان ضامن «معتبر رسمی دولتی» هم که بسیار قدیمی و آزار‌دهنده است. این در حالی است که در سایت اصلی این بانک، موارد بسیار متعددی برای گذاشتن وثیقه و ضمانت به متقاضیان وام جعاله معرفی شده است، اما در هیچ یک از این موارد به «ضامن معتبر رسمی دولتی» اشاره نشده و جالب این است که شعبه پردیس بانک مورد نظر، ترکیبی از این وثایق و ضمانت‌ها را افزون بر «ضامن معتبر رسمی دولتی» طلب می‌کند که بر اساس مندرجات سایت بانک مورد اشاره غیرقانونی است.

    سند 5  برگی ارزش ندارد

خبرنگار «تعادل» با مشاهده مغایرت‌های شرایط معرفی شده از سوی شعبه پردیس، سراغ رییس شعبه را می‌گیرد اما او را به مسوول اعطای وام هدایت و راهنمایی می‌کنند. وقتی به مسوول مربوطه یادآور می‌شود که داشتن دو ضامن اساسا در سایت بانک مطرح نشده است و سند ملک یا ارایه سفته کفایت می‌کند، مسوول مربوطه می‌گوید که این سند، شاید برای شرکت عمران پردیس ارزش داشته باشد، اما برای ما بی‌ارزش است. اما وقتی از او سئوال می‌شود، اگر سند 5 برگی برای شما بی‌ارزش است، چرا آن را در فهرست مدارک مورد نیاز اعلام کرده‌اید، پاسخ قانع‌کننده‌ای ندارد.

    جعاله یا جعلی؟

متقاضیان وام جعاله که با هزار امید و آرزو پا به شعبه بانک گذاشته‌اند، پس از خواندن سیاهه لازم برای دریافت وام، رنگ از رخسارشان می‌پرد و با هم درباره این شرایط سختگیرانه و در عین حال، «توهین آمیز» صحبت می‌کنند. آنها از اعطای وام‌های چند هزار میلیارد تومانی بدون ارایه حتی یک مدرک ساده همچون کپی شناسنامه متقاضی پرده نشین سخن به میان می‌آورند و آه می‌کشند از بی‌کسی و بی‌پناهی! پیرمردی با خود زمزمه می‌کند: وام «جعاله» یا وام «جعلی» و دروغین؟ اگر ما هم پارتی داشتیم، می‌توانستیم یک وام «واقعی» بگیریم. وامی با صفرهای بیشتر، بدون ضامن، بدون وثیقه و بدون خرید امتیاز وام از وام‌دهنده!