ارابه‌های مرگ

تعادل | فرشته فریادرس| 

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، سطح کیفی خودروهای داخلی از سال ۹۷ به بعد با افت محسوسی مواجه شده‌اند. برخی معتقدند که باید دلیل آن را در تحریم صنعت خودروسازی کشور جست‌وجو کرد. برخی هم می‌گویند تداوم سیاست‌گذاری اشتباه در طول این سال‌ها از سوی متولیان صنعتی موجب رشد شدید هزینه‌های تولید و افت کیفیت شده است. با این حال کیفیت خودرو مساله‌ای نیست که بتوان از آن به سادگی عبور کرد؛ چراکه می‌توانند فاجعه بیافرینند. به‌طوری که رییس پلیس راهور با اشاره به تصادف زنجیره‌ای اخیر بهبهان و با بیان اینکه هیچکدام از ایربگ‌های خودروها باز نشده بود، این پرسش را مطرح کرد که چرا خودروسازان ارابه مرگ تولید می‌کنند؟ تولید خودروهای بی‌کیفیت داخلی صدای نمایندگان مجلس را هم درآورده؛ به‌طوری که خواهان استیضاح وزیر صمت در این زمینه هستند. آنها می‌گویند با بسته شدن دروازه واردات و بی‌رقیب بودن خودروسازان، بازار خودرو انحصاری شده و هر محصولی و با هر کیفیتی که تولید می‌شود، مردم ناگزیر به خرید هستند. به گفته آنها، این رویه باید اصلاح شود. 

    ایربگ‌هایی که باز نشد! 

رییس پلیس راهور روز گذشته در آماری اعلام کرد، ۳۲ درصد از فوتی‌های تصادفات سرنشینان وسایل و ۲۵ درصد رانندگان هستند، همچنین موتورسیکلت سواران ۲۴ درصد و عابرین پیاده سهم ۱۹ درصدی دارند. سردار سید کمال هادیانفر افزوده که در بعضی از روزها تا ۶۰ نفر فوتی در تصادفات داریم و بین ۲۰ تا ۲۵ نفر مجروح داریم؛ علیرغم اینکه در سال ۹۸ کاهش چشمگیر فوتی‌های تصادفات را داشتیم اما امسال با رشد ۱۲ درصدی ترددها ۱۱ هزار و ۱۴۷ نفر جان باخته و ۲۶۱ هزار نفر مجروح و معلول داشته‌ایم و تعداد جان باختگان متأسفانه رشد داشته است. هادیانفر گفته است: ما در ۶ دوره ناوگان را بازسازی و نوسازی کرده‌ایم. همچنین به ازای هر جان باخته در تصادفات ۵.۴ میلیارد تومان خسارت به کشور وارد می‌شود. رییس پلیس راهور گفت: عدم توجه به جلو سهم ۳۲ درصدی در تصادفات را دارد که مهم‌ترین عامل تصادفات است، اگر دید محدود بود راننده باید در یک حریم امن توقف کند تا دیدش کامل شود، وقتی با سرعت ۷۰ تا ۸۰ کیلومتر وارد مه می‌شوند نتیجه آن تصادف می‌شود. بنابه اظهارات او، در تصادف زنجیره‌ای بهبهان هیچکدام از ایربگ‌های خودروها باز نشده بود، چرا خودروسازان ارابه مرگ تولید می‌کنند؟ اینکه همیشه بگوییم راننده مقصر است قبول اما نقش سازمان‌های دیگر چه می‌شود؟ به گفته هادیانفر ناوگان عمومی ۲ هزار و ۱۰۰ کشته داده است که بیشترین کشته‌ها مربوط به کامیون‌ها، تریلی‌ها و اتوبوس‌ها است. چرا باید کامیون‌ها از جاده‌های فرعی تردد کنند و به دور از چشم پلیس باشند و در نهایت شاهد حادثه دلخراش سنندج باشیم. از آن‌سو، مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد صنایع فلزی هم واکنش به اظهارات رییس پلیس راهنمایی و رانندگی مبنی بر اینکه در حادثه تصادف بهبهان ایربگ هیچ خودرویی بازنشده، اظهار کرده که تمام خودروهای تولیدی از سال 1389 مشمول استانداردهای اجباری هستند و باید آزمون‌های لازم را انجام دهند. پیمان پیرایش به خبرگزاری «تسنیم» گفته بود: باید در این موضوع نخست بررسی شود؛ آیا ایربگ‌های سمت سرنشین قفل بوده است یا خیر (!)، در ضمن اگر پلیس گزارش تخلف خودروساز را به ما ارایه کند، از مراجع قضایی پیگیری می‌کنیم. او این راهم گفته بود که باید دید خودروهای حادثه‌دیده قبل از سال 89 تولید شده‌اند یا خیر، زیرا نصب ایربگ از سال 92 اجباری شده و از سال 89 استانداردهای اجباری برای شماره‌گذاری خودرو مورد تصویب قرار گرفته است. 

    صدای نمایندگان هم درآمد

البته انتقاد به کیفیت خودروهای داخلی به همین مورد ختم نمی‌شود. به‌طوری که پیش از این هم حجت‌الاسلام جعفر منتظری هم در خصوص وضعیت بازار خودرو گفته بود: ما مشکلاتی اساسی در این بخش داریم آن هم به دلیل نیاز مردم به خودرو و کمبودهایی است که وجود دارد و خودرو‌سازان هر وسیله‌ای در اختیار مردم می‌گذارند مردم مجبور به پذیرش هستند. اما کیفیت پایین خودرو‌های داخلی صدای برخی از نمایندگان را هم را درآورده است. به‌طوری که سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس با انتقاد از کیفیت خودروهای تولیدی، طی روزهای گذشته گفته بود: «در این زمینه دیگر ما نمی‌توانیم با دولت و خودروسازان جنگ کنیم، بنده یک پژو پارس به قیمت ۳۳۵ میلیون تومان خریده‌ام یک هفته سوار شده‌ام دو هفته خراب بوده و در تعمیرگاه بوده و با ۱۴ مورد نقص فنی این خودرو به شرکت بازگشت داده شده تا ایرادات را برطرف کنند.» روح‌الله عباسپور با بیان اینکه بنده نماینده مجلس بوده‌ام و توانسته‌ام فریاد بزنم، مردم چگونه می‌خواهند این موضوعات را فریاد بزنند، عنوان کرده که متاسفانه کیفیت خودروهای تولید داخل خوب نیست و در بحث قیمت هم فروشنده و هم خریدار ناراضی هستند و ضرورت دارد دولت در این زمینه اقدامات جدی داشته باشد. 

نماینده بوئین زهرا در مجلس با اعلام اینکه در نشستی که اعضای کمیسیون صنایع با آقای مخبر معاون اول رییس‌جمهور داشتیم دغدغه‌های که در زمینه تولید خودرو وجود دارد را به وی اعلام کردیم، گفته بود: به اعتقاد بنده برای تنظیم بازار خودرو باید واردات خودرو به صورت کنترل شده انجام گیرد تا دست سوداگران از این بازار قطع و خودروسازان نیز حیات خود را در معرض تهدید ببیند تا اینکه برای ادامه فعالیت و رقابت، کیفیت محصولات خود را بالاتر ببرند و قیمت‌ها را تعدیل کنند. مجتبی یوسفی نماینده اهواز در مجلس هم با انتقاد از افزایش قیمت و کیفیت پایین خودرو نیز در اظهاراتی مشابه بیان کرده: در شرایطی که تولیدکننده می‌تواند بدون توجه به ضرورت تناسب عرضه و تقاضا و ارتقای کیفیت و در غیاب رقیب، محصولات خود را با هر کیفیت و قیمتی تولید کرده و به فروش رساند، هیچ تلاشی برای بهبود کیفیت و استانداردسازی قیمت‌ها انجام نخواهد داد.  او در توضیح دلایل افزایش قیمت خودرو، عنوان کرده: نبود مدیریت کارآمد، هزینه‌های سنگین تولید، عدم حرکت به سمت بهره وری، عدم سرمایه‌گذاری برای رسیدن به تولیدات متناسب با تکنولوژی نوین از جمله ضعف‌های شرکت‌های خودروسازی است که همین موارد نیز منجر به بالا رفتن قیمت محصولات تولیدی می‌شود. نماینده اهواز در مجلس با بیان اینکه خودروسازان باید پاسخ دهند بابت کدام کیفیت و خدمات شاهد افزایش قیمت خودرو هستیم، گفته است: متاسفانه این شرکت‌ها به مشتری‌مداری و جلب رضایت مردم بی‌توجه هستند. یوسفی همچنین بیان کرده: تولیدکننده در بازار انحصاری، خودرو را با قیمت و کیفیت سلیقه‌ای تولید و در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهد بنابراین حمایت از تولید خودرو باید هدفمند باشد. او با تاکید بر اینکه حمایت از تولید ملی در دستور کار مجلس قرار دارد، افزود: ما از تولیدات داخلی و کارگران حمایت می‌کنیم؛ اما از انحصاری که باعث شده تا کیفیت خودرو داخلی کاهش و قیمت افزایش یابد، گلایه‌مند هستیم.  در همین حال، در جلسه علنی چند روز گذشته مجلس، درخواست جمعی از نمایندگان برای سوال از وزیر صمت درباره سطح کیفی خودروهای داخلی اعلام وصول شد. بر این اساس، نمایندگان قصد دارند بابت سطح کیفی پایین خودروهای داخلی، وزیر صمت را به بهارستان بکشانند و او را مورد سوال قرار دهند. البته سوال از فاطمی‌امین در حالی است که تا همین چندی پیش صحبت از استیضاح او بود. هرچند هنوز هم به گفته برخی نمایندگان پرونده استیضاح باز است. البته مجلسی‌ها درحالی می‌خواهند از وزیر صمت در مورد کیفیت پایین خودروهای داخلی سوال کنند که اگر منصفانه به مساله نگاه کنیم، این موضوع به وزیری که تازه روی کارآمده، خیلی ارتباطی پیدا نمی‌کند و این خودروسازان هستند که باید پاسخگوی وضعیت موجود باشند؛ چراکه بحث کیفی‌سازی خودروهای داخلی خیلی وقت است که مطرح می‌شود، اما هربار هم به بهانه‌یی کنار گذاشته می‌شود و به صورت جد به آن پرداخته نمی‌شود. 

    نمره کیفی خودروها

با این حال، نگاهی به گزارش شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، در سال‌های تحریم حدفاصل 1397 تا 1399که طی ماه‌های گذشته منتشر شد، حاکی از این است که بیشترین نمره منفی خودروها همواره به بخش تزئینات داخلی و خارجی مربوط بوده است. این معیار در مورد خودروهای داخلی بیشتر صدق می‌کند، چه آنکه در مقایسه با مونتاژی‌ها، از تزئینات داخلی و خارجی کم کیفیت‌تر و کمتری برخوردارند. اما در مقابل تزئینات داخلی و خارجی، بخش ترمز خودروها معمولا کمترین نمره منفی را در سال‌های موردنظر به دست آورده، هرچند خالی از ایراد فنی نبوده است. طبق گزارش منتشره، در سال 97، سهم معیار «سیستم فنربندی، تعلیق و فرمان» از نمرات منفی خودروهای تولید داخل، 1.27 درصد بوده، با این حال در سال 98، این رقم به 1.52درصد افزایش یافته است. همچنین در سال 99 نیز معیار موردنظر 1.89 درصد در نمرات منفی خودروهای داخلی نقش داشته است. بنابراین سیستم فنربندی، تعلیق و فرمان خودروهای داخلی روندی نزولی را در کیفیت طی سال‌های تحریم به خود می‌بیند.   بنابر داده‌های این گزارش، «سیستم موتور و انتقال قدرت» هم با افت کیفی طی سال‌های 97 تا 99 مواجه شده، که سهم این معیار از نمره منفی کل خودروهای داخلی طی سال 97، 64/ 1 ‌درصد بوده اما در سال 98 به 1.93 درصد رسیده است. در سال 99 نیز سهم معیار سیستم موتور و انتقال قدرت از نمرات منفی به بالای 2درصد رسیده است. به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی این روند نزولی، حذف برخی محصولات مونتاژی از خطوط تولید خودروسازان به دلیل تحریم است، موضوعی که میانگین کل کیفیت موتور خودروها را پایین آورده است. اما با وجود آنکه «ترمز» یکی از بخش‌های فوق ایمنی خودرو به شمار می‌رود وطبعا باید دارای کمترین ایراد ممکن باشد، روند کیفی این معیار در خودروهای داخلی، نیز با افت مواجه شده است. طبق گزارش شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، سهم سیستم ترمز در نمرات منفی خودروها طی سال 9ماه نخست تحریم 1.32درصد بوده که در سال 98 به 1.35 درصد رسید.  در سال 99 نیز سهم این معیار در نمرات منفی خودروها به بالای 1.8درصد افزایش یافت. دیگر معیار کیفی که در دوران تحریم روندی رو به افت داشته، «تجهیزات الکتریکی» است که خودروهای داخلی در این معیار میانگین نمره منفی 2.22 درصدی را در سال 97 به دست آورده‌اند، اما در سال 98، این رقم به 2.43 درصد افزایش یافته است. همچنین در سال 99 نیز روند نزولی کیفیت تجهیزات الکتریکی افزایش یافته و به 2.61درصد رسیده است. براین اساس، به نظر می‌رسد در دوران تحریم و با توجه به اینکه هزینه تولید با شدت و سرعت بیشتری رشد کرده، کیفیت بیش از گذشته با افت مواجه شده است. با این حال، سال جاری که رو به پایان همچنان هم تحریم‌ها پابرجاست و هم هزینه‌های تولید رو به افزایش، دو فاکتوری که بر افت کیفی تولید اثرگذار است.