جزییات حذف ارز 4200 به بررسی بیشتری نیاز دارد

علی صالح‌نیا

 اصل حذف ارز ۴۲۰۰، تصمیم درستی است و کمتر کسی هست که آثار مخرب دو نرخی بودن ارز در کشور را نداند و موافق حذف شدن آن نباشد اما بحث بیشتر بر سر نحوه و زمان اجرای این طرح است. در واقع شاید دولت و مجلس بر سر اصل اجرای این طرح توافق داشته باشند اما نحوه، زمان و جزییات اجرای آن بسیار بحث برانگیزتر از آن است که درباره آن اجماع وجود داشته باشد و قطعا نیازمند بررسی بیشتر است. از سال 1397 سیاست تخصیص ارز ترجیحی به کالاهای ضروری و مواد اولیه اتخاذ شده است که با یک بررسی ساده و مقایسه افزایش قیمت کالاهایی که این ارز را دریافت کرده‌اند با سایر کالاها می‌توان فهمید این سیاست چندان موفق نبوده و کارآمدی کافی برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها را نداشته است. اما این مساله به این معنی نیست که با حذف یک‌باره این سیاست، اتفاقی در قیمت‌ها نمی‌افتد. قطعا حذف ارز 4200 تومانی در میان مدت و بلندمدت منجر به آثار بسیار مثبتی خواهد شد که مهم‌ترین اثر آن ایجاد شفافیت، کاهش مداخله غیر ضروری دولت در بازار و اصلاح ناکارآمدی‌ها و عوارض تخصیص این ارز بر زنجیره‌های اقتصادی کشور است اما باید توجه داشت که عدم اجرای هوشمند چنین سیاستی می‌تواند منجر به فشار زیاد و شاید غیرقابل تحمل برای اقشاری از مردم شود. همچنین ممکن است تورم روانی ناشی از حذف ارز ترجیحی بخش زیادی از تولیدکنندگان را با مشکل جدی در تامین مواد اولیه مواجه کند که در این صورت ضربه جبران‌ناپذیری بر بسیاری از کسب و کارهای کوچک و متوسط وارد می‌شود و در نتیجه اشتغال هزاران نفر نیز به خطر می‌افتد. افزایش یارانه نقدی لزوما نمی‌تواند تصمیم موثری برای مقابله با آثار تورمی ناشی از این طرح باشد و باید بسته کاملی که شامل زمان‌بندی و فازبندی مناسب است، برای این کار آماده شود. معمولا انجام جراحی با درد و عوارضی همراه است و چالش‌هایی که برای حذف ارز ترجیحی مطرح می‌شوند از این جنس هستند و تک نرخی کردن ارز مانند یک جراحی ضروری اقتصادی است که نیاز به مقدمه‌ها و پیش نیاز‌هایی دارد. از جمله این پیش نیاز‌ها ایجاد ثبات نسبی در اقتصاد کشور و همچنین توجیه کامل مردم نسبت به ضرورت اجرای آن است. دیدیم که دولت دوازدهم، در آبان ماه سال 1398 با سوءمدیریت و اجرای ناکارآمد یک تصمیم درست (افزایش قیمت بنزین) هزینه‌های سنگین اجتماعی و امنیتی به کشور تحمیل کرد که در صورت اجرای بهتر این تصمیم، می‌شد از بروز این هزینه‌ها جلوگیری کرد. بدین‌ترتیب لازم است قبل از اجرای تصمیماتی که در درستی آن شکی نداریم، تمام جوانب اجرایی کار سنجیده شود. حذف مدیریت شده ارز 4200 تومانی قطعا در مدت کوتاهی می‌تواند آثار بسیار مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد و به مرور حتی منجر به کاهش تورم و بهبود شرایط زندگی مردم شود. اما حذف کنترل نشده آن با ایجاد تورم انتظاری می‌تواند این عمل جراحی مهم اقتصادی را با شکست مواجه کند.