قانونگذاری رمزارزها
همایون دارابی
در ابتدا باید توجه داشت که برخی بندهای این رمزارز هنوز در حد یک پیش‌نویس هستند و به قانون تبدیل و نهایی نشده‌اند. این پیش‌نویس قطعا نیازمند نقد و بررسی است و برخی موارد آن از جمله بندهای مربوط به صندوق حضانتی باید مورد بحث بیشتری قرار بگیرد.همچنین سقف چهاربرابری حد نصاب پولشویی نیز در این پیش‌نویس مورد سوال است.
اگر نصاب پولشویی را ۱۵ میلیون یا ۲۵ میلیون تومان در نظر بگیریم سقف یادشده در پیش‌نویس قانون بین ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان خواهد بود و مازاد این سرمایه را فرد باید به صندوق حضانتی انتقال دهد. به نظر می‌رسد ماهیت رمزارزها هنوز از سوی قانونگذار در اقتصاد ایران درک نشده است؛ باید توجه داشت که ماهیت رمرزارز به گونه‌ای است که این نوع تمرکزگرایی‌ها را نمی‌پذیرد. به این معنا که کاملا غیرمتمرکز است. قانونگذار باید به این نکته مهم توجه کند که اگر مقررات وضع شده با ماهیت و فعالیت رمزارزها مطابق نباشد، قطعا در اجرا دچار مشکل خواهد شد.
به نظر من بخش‌هایی از این پیش‌نویس با ساختار بلاکچین و ماهیت رمزارزها متضاد است. از سمت دیگر از آنجا که ما در ساختار تحریمی هستیم و همواره در حاشیه تحریم به سر می‌بریم هرگونه تمرکزگرایی‌ها در حوزه رمز ارز و کنترلگری ممکن است به زیان ما تمام شود؛ به نحوی که کاربران ایرانی در سطح بین‌المللی شناخته می‌شوند و اگر هکی در شرکت مرکزی هوشمند رمزارزش یا همان مهر که در این پیش‌نویس هم به آن اشاره شده است، رخ دهد اسامی فعالان مشخص شده و آنها را وارد فضای تحریمی خواهد کرد.ما باید این مورد را درک کنیم که به دلیل شرایط کشور نباید بسیاری از این نوع مسائل در حوزه رمزارزها به صورت شفاف بیان شود.
در همین حال بعید می‌دانم موادی از این پیش‌نویس که درباره کیف پول افراد و صندوق‌های حضانتی هستند، اصولا قابل اجرا باشند و بتوان روی آن کار کرد؛ همچنین در مورد صرافی‌ها هم بحث‌های بسیاری وجود دارد. باید بپذیریم که بخشی از این صرافی‌ها اصلا در داخل ایران نیستند که بخواهیم آنها را مجبور به پذیرش مقررات ذکرشده در این پیش‌نویس کنیم. اگر هم بخواهیم آنها را فیلتر کنیم بیشتر به ساختار ضربه می‌زنیم در حالی که باید این ساختارهای بین‌المللی را مورد استفاده قرار دهیم. در واقع نه می‌توانیم آنها را ملزم به پذیرش مقررات خود کنیم و نه می‌توانیم آنها را معاف کنیم و فقط داخلی‌ها را تحت فشار قرار دهیم؛ چرا که چنین مقررات دوگانه‌ای مشکل‌آفرین خواهد بود. با این حال اما در بعضی از حوزه‌ها به ویژه رویکرد هماهنگ وزارت صمت و نیرو در کارایی معقول مراکز استخراج رمزارز و میزان بهره‌گیری از انرژی موارد مهمی است که در این پیش‌نویس تا حدی به آن پرداخته شده است.
همچنان ابهامات دیگری در این حوزه وجود دارد از جمله در مورد صندوق‌های رمزارزها. همانطور که می‌دانید یکی از راهکارهای ساماندهی به بازار رمزارزها، استفاده از صندوق‌های رمزارز است که سازمان بورس و اوراق بهادار می‌تواند مجوز آن را صادر کند. در همه جای دنیا هم صندوق‌های بیت‌کوین یا اتریوم تشکیل شده است.ما هم این پیشنهاد را به سازمان بورس داده بودیم و همچنان هم پیگیر آن هستیم. مساله اساسی این است که در این مورد باید از صاحب‌نظران دعوت به گفت‌وگو شود و این دست از پیش‌نویس‌ها مورد بررسی قرار گیرند. این پیش‌نویس‌ها که به‌طور ناگهانی منتشر می‌شوند تا حدود زیادی بخش‌های اقتصادی را شوکه می‌کند. این پیش‌نویس باید بسیار مورد بررسی و اصلاح قرار گیرد. به ویژه در سه حوزه باید توجه بیشتری صورت گیرد؛ نخست ماهیت بلاک چین است که غیرمتمرکز بوده و نباید این طور گمان شود که می‌توان روی این سیستم تسلط داشت. دوم مساله تحریم‌ها و کارکرد رمزارزها برای دورزدن تحریم است. این مساله به ویژه برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است و اگر در این حوزه دچار نقصان شویم استفاده از رمزارزها در اقتصاد ما به پایان می‌رسد. در نهایت نیز سومین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که باید در این حوزه ابزارسازی کنیم. به این معنا که به گونه‌ای ابزارسازی شود که تاثیر معاملات رمزارزها بر خروج سرمایه از کشور صفر شود و منابع در داخل ایران باقی بماند. در عین حال همچنین کارکردهای رمزارزها در حوزه مبادلات و استخراج هم مورد توجه قرار گیرد.
