بودجه، تورم و مشکلات اقتصادی
علی‌اکبر نیکو اقبال
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که اقتصاد ایران در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته با آن مواجه بوده، نادیده گرفتن ظرفیت‌های علمی و کنار گذاشتن دستاوردهایی است که در بسیاری از کشورها بر اساس تجربه سال‌های طولانی به دست آمده است. در چنین چارچوبی، ما نه‌تنها نتوانسته‌ایم به اهداف کلان اقتصادی خود دست پیدا کنیم که حتی در بسیاری از موارد برای بحران‌ها و مشکلات کوتاه‌مدت نیز راه‌حلی پیش‌بینی نشده است.
با باید بپذیریم که امروز اقتصاد در سراسر جهان به عنوان یک علم پذیرفته شده است و مانند حوزه‌های تجربی که برخی فرمول‌ها نتایجی مشخص به همراه دارند، در اقتصاد نیز از برخی مقدمات، نتایجی ملموس به دست می‌آید و نمی‌توان انتظار داشت که با دور زدن این قواعد به نتیجه‌ای مطلوب رسید.
یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که اقتصاد ایران باید برای آن راهکاری پیدا کند، بحث نظام بودجه‌ریزی است. ما جز معدود کشورهایی است که هر ساله در آن، دولت بودجه و اعتبارات گسترده‌ای را به نهاد و سازمان‌هایی تزریق می‌کند که عملا هیچ فعالیت اقتصادی ندارند و تنها مصرف‌کننده هستند، از سوی دیگر دولت در حوزه‌هایی ورود می‌کند که امکان فعال کردن بخش خصوصی در آنها وجود داشته، با در کنار هم قرار دادن این شرایط می‌فهمیم که چرا بودجه‌ریزی برای تمامی دولت‌ها در ایران مشکل آفرین بوده و ما همواره درگیر به دست آوردن منابع جدید بوده‌ایم.
در سال‌هایی که پول نفت به اقتصاد ما تزریق شده، به جای سرمایه‌گذاری در طرح‌های زیرساختی از آن در طرح‌های جاری استفاده کرده‌ایم و هرگاه پول نفت نبوده، اقتصاد ما برای گذران امور نیز با مشکل مواجه شده است.
با توجه به خلق قابل توجه نقدینگی از سوی دولت در تمام سال‌های گذشته، تورم نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات همراه اقتصاد ایران بوده است و هرچه برنامه‌هایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت تعریف شده، هیچ‌یک نتوانسته‌اند مانع از افزایش تورم شوند. در چنین شرایطی حتی سیاست‌های حمایتی دولت‌ها چه در قالب یارانه نقدی و چه در سایر شؤون، تاثیرگذاری چندانی ندارند و پس از مدتی ما شاهد آن هستیم که امکان استفاده از آنها برای مردم فراهم نمی‌شود. برای برون رفت از چنین موقعیتی، باید یک برنامه‌ریزی هدفمند و علمی داشت و به سراغ اصلاح ساختارها حرکت کرد اما در غیر این صورت همچنان مشکلات در حوزه اقتصاد، تورم، بودجه و حمایت از مردم وجود خواهد داشت و هیچ دولتی برایش راهکاری پیدا نمی‌کند.
