خطر فرار سرمایه‌گذاران
عباس آرگون
در سال‌های گذشته بارها این سوال مطرح شده که آیا فعالان اقتصادی از کاهش نرخ ارز سود می‌برند یا برای مثال صادرکنندگان از بالا رفتن نرخ ارز منتفع خواهند شد؟ در نگاه کلی باید این بحث را مطرح کرد که قطعا سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی نیز هرقدر اقتصاد کشور قدرتمند شود، توان استفاده بیشتری از ظرفیت‌ها را خواهند داشت و قطعا پایین آمدن ارزش پول ملی برای آنها نیز سودی ندارد اما در واقع چیزی که بیشترین نیاز کشور است، ثبات در نرخ ارز و شاخص‌های اقتصادی است.
یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که یک تولیدکننده و سرمایه‌گذار به آن نیاز دارد ثبات و شفافیت است. یک تولیدکننده که قصد دارد سرمایه خود را وارد کارهای مولد کند، باید پیش از هرچیز بداند که در مسیر چه اتفاق‌هایی در انتظار اوست، سرمایه‌اش در چه دوره‌ای بازمی‌گردد و به چه شکل در این فرآیند اصل سرمایه او تضمین خواهد گرفت. در اقتصاد ایران اما در سال‌های گذشته نه تنها شفافیت و ثبات وجود نداشته که حتی هر روز با سیاست‌های جدید و بعضا متناقض کار برای سرمایه‌گذاران قدیمی نیز دشوار شده است. وقتی یک سرمایه‌گذار نمی‌داند که پس از فروش محصول خود باید در آینده مواد اولیه را با چه قیمتی خریداری کند و نرخ تورم به کجا خواهد رسید، قطعا ریسک ورود به عرصه‌های جدید را نخواهد کرد. در کنار آن فشارهایی که برخی سیاست‌های اجرایی در حوزه‌هایی مانند مالیات بر تولیدکننده وارد می‌کند نیز باعث می‌شود افراد یا پول خود را وارد بازارهایی چون مسکن کنند یا به خروج سرمایه از کشور فکر کنند. سرمایه اساسا آماده فرار است، یعنی هر زمان که افراد احساس کنند که حضور در بازاری برای آنها ریسک داشته، پول خود را از این حوزه خارج می‌کنند.
همین شرایط باعث شده که ما حتی از فرصت‌هایی که در اقتصادمان به وجود می‌آید نیز نتوانیم به درستی استفاده کنیم. در زمان افزایش نرخ ارز، امکان آن وجود داشت که لااقل در کوتاه‌مدت صادرات ایران افزایش پیدا کند اما این اتفاق رخ نداد. در کنار آن حتی در صورت لغو تحریم‌ها نیز تا زمانی که سیاست‌های داخلی اصلاح نشود و به سمت استفاده حداکثری از سرمایه حرکت نکند، قطعا کاری دشوار خواهیم داشت. سرمایه با اقتصاد ما قهر کرده و برای آشتی دادن آن باید طوری برنامه‌ریزی کرد که راه برای حضور در عرصه‌های جدید هموار شود.
