کوچ نخبگان؛ مسوولان انکار نکنند!

تعادل | فرشته فریادرس |

رصد دقیقی از فضای کسب‌ وکار کشور نشان می‌دهد، نه‌تنها موانع برداشته نشده که دست‌اندازهای جدیدی هم اضافه شده‌ وجاده سنگلاخ کارآفرینی، ناهموارتر از گذشته شده ‌است. به‌طوری‌که رییس اتاق تهران در مراسم کارآفرینی امین‌الضرب در اظهاراتی بر آن صحه می‌گذارد و می‌گوید: متاسفم که باید اعلام کنم «هرسال دریغ از پارسال»؛ درکنار مسائلی چون «تحریم، سیاست داخلی، خودتحریمی‌ها، رشد نرخ تورم، افزایش نقدینگی، سیلاب کسری بودجه دولتی و...» که می‌تواند یک اقتصاد سالم و پویا را زمین گیر کند؛ حکمرانی نامطلوب، شرایط را سخت‌تر کرده است. او با بیان اینکه این صحبت‌ها سیاه نمایی نیست و از زبان بیگانه مطرح نمی‌شود؛ بلکه از سوی کسانی است که مانده‌اند و به تولید ادامه می‌دهند، چاره کار را در حکمرانی صحیح دانست. اما مهم‌ترین نارضایتی فعالان اقتصادی که بازوی پژوهشی مجلس نیز در یک نظرسنجی به آن دست یافته، عمل نکردن مسوولان به وعده‌هایشان است؛ به عبارتی، نه‌تنها به این وعده‌ها عمل نشده بلکه برخلاف وعده‌ها نیز عمل شده و شرایط را سخت‌تر کردند. از طرفی، نگران‌کننده‌تر از هر مساله دیگری مهاجرت نخبگان است که خیلی وقت است آلارم آن به صدا درآمده، اما گوش شنوایی نیست. به‌طوری که خوانساری هشدار می‌دهد که کوچ جوانان باید یک تلنگر برای مسوولان باشد نه اینکه در پی پوشاندن این واقعیت تلخ در پستوی انکار و ساده‌انگاری باشند. 

    منشا مشکلات امروز ایران چیست؟ 

اتاق بازرگانی تهران برای ششمین سال پیاپی مراسم اعطای لوح، نشان و تندیس امین‌الضرب را در تالار وحدت برگزار کرد. در این نشست که با حضور نمایندگان بخش خصوصی و فعالان اقتصادی برپا شد از هشت چهره برتر حوزه کارآفرینی، صنعت و فرهنگ کشور تقدیر و به آنان لوح و نشان و تندیس امین‌الضرب اعطا شد. درابتدای این مراسم، رییس اتاق بازرگانی تهران در اظهاراتی عنوان کرد: طی ۶ سال گذشته در ضمن برگزاری مراسم امین‌الضرب و انتخاب کارآفرینان برتر کشور، رصد کاملی از فضای کسب و کار کشور صورت پذیرفته و متأسفانه اعلام می‌کنم هر سال دریغ از پارسال؛ یعنی طی این مدت نه تنها موانع برداشته نشده بلکه دست اندازی‌های جدیدی هم گذاشته شده و جاده سنگلاخ کارآفرینی ناهموارتر از گذشته شده است. مسعود خوانساری افزود: در اینجا باید به مولفه‌های روشنی از جمله تحریم، سیاست داخلی، خودتحریمی‌ها، رشد نرخ تورم، افزایش حجم نقدینگی، سیلاب کسری بودجه دولتی و بی‌انضباطی مالی و در یک کلام فضای نامساعد کسب و کار اشاره کرد. هر کدام از این موارد چنان قدرتی دارد که یک اقتصاد سالم و پویا را زمین گیر کند. البته از همه این موارد مهم‌تر حکمرانی نامطلوب، شرایط را سخت‌تر کرده است. او در اظهارات دیگری عنوان کرد که اشاره به این موارد سیاه نمایی نیست و از زبان بیگانه هم مطرح نمی‌شود بلکه از سوی کسانی است که در این کشور مانده‌اند و همچنان به تولید ادامه می‌دهند؛ آنها امروز از حاکمیت تقاضای بازگشت به حکمرانی صحیح و در تراز کشورهای توسعه یافته را دارند. خوانساری با طرح این پرسش که چطور کشورهایی همچون چین، مالزی، سنگاپور و ترکیه از مهلکه فقر و تباهی نجات یافتند و به دل توسعه قدم گذاشتند؟ گفت: آیا دسترسی به این شرایط برای کشور ما ناممکن است؟ او گفت: راه چاره برای گذر از این شرایط برنامه‌ریزی صحیح و عمل به حکمرانی صحیح است. خوانساری همچنین اظهار کرد: دستیابی به توافق یا عدم آن، برخورد سلیقه‌ای در وزارتخانه‌ها، ناسازگاری‌های سازمانی به خصوص در گمرک، تأمین اجتماعی، مالیات، بانک‌ها و …، قیمت‌گذاری‌های دستوری و پافشاری بر اقتصاد دولتی و عدم واگذاری کارها به بخش خصوصی از نمونه مسائلی است که یک کارآفرین ایرانی باید به جنگ آنها برود.

   آلارم مهاجرت نخبگان را جدی بگیرید

رییس اتاق بازرگانی تهران در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: در کنار مهاجرت نخبگان علمی و دانشگاهی، بسیاری از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران از اصلاح شرایط ناامید شده‌اند و نگران‌کننده‌تر اینکه این اتفاق در نسل‌های جوان کارآفرینی و استارتاپی به سرعت رو به افزایش است. از مدیران برتر استارتاپ ایرانی سوال کنید که چند نفر از نیروهایشان را در ماه‌های گذشته به دلیل مهاجرت از دست داده‌اند تا به عمق ماجرا پی ببرید. به گفته او، کوچ جوانان باید یک تلنگر برای مسوولان باشد نه اینکه در پی پوشاندن این واقعیت تلخ در پستوی انکار و ساده‌انگاری باشند؛ مسوولان باید به دنبال ریشه یابی و برطرف کردن موانع باشند. خوانساری با بیان اینکه امروز به جای مانع زدایی هر روز شاهد مانع تراشی هستیم و سیاست‌گذار به جای تسهیل کار با برقراری دستوالعمل‌ها و قوانین متناقض مسیر را سخت‌تر می‌کند، افزود: در این شرایط جوان کارآفرین با مشوق‌های کشورهای دیگر مواجه می‌شود و برای ساختن آینده خود در کشوری دیگر برنامه‌ریزی می‌کند.

    عمل نکردن به وعده‌ها دغدغه  فعالان اقتصادی

اوگریزی هم به نظرسنجی انجام شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس زد که نشان می‌دهد، مهم‌ترین نارضایتی فعالان اقتصادی عمل نکردن مسوولان به وعده‌هایشان است، آن هم به این صورت که نه تنها به این وعده‌ها عمل نشده بلکه برخلاف وعده‌ها نیز عمل شده و شرایط را سخت‌تر کرده است. او با اشاره به اینکه بخش خصوصی ایران از تبار امین‌الضرب‌ها و از بازماندگان ملک‌التجارهاست، ادامه داد: کارآفرین متعهد ایرانی، اگرچه در سکوت است ولی بی‌اعتنا به موضوعات پیرامون خود نیست. به شما قول می‌دهم که این کارآفرینان اگر در کشور دیگری زیست می‌کردند و اگر موقعیت افرادی مانند بیل گیتس، وارن بافت و دیگران را داشتند، قطعا می‌توانستند از آنان سرآمدتر شوند. امروز مساله ما نه تنها کسب‌وکار و کارآفرینی بلکه آینده ایران است. کارآفرینان مانده‌اند که فردای ایران را بسازند و اجازه ندهند این کشور در توفان مهیب بحران اقتصادی، ویران شود. او در پایان گفت: هنوز امیدواریم که با اصلاح روند حکمرانی در کشور، امید به مردم بازگردد و سرمایه اجتماعی، دوباره زنده شود.

   از کارآفرینان غفلت شد

نخستین لوح و نشان ششمین دوره جشنواره کارآفرینی امین‌الضرب به یک فعال فرهنگی اعطا شد؛ سید محمود دعایی، مدیر موسسه مطبوعاتی اطلاعات و پیشکسوت حوزه نشر و فرهنگ که این موسسه را با وجود بدهی‌ اوایل انقلاب آن، احیا کرده و گسترش داده است. او در سخنانی گفت: ‌ای کاش این ایده از ابتدای انقلاب اجرا ‌می‌شد تا بسیاری از کارآفرینان مومن و مردم دوست با دلگرمی و  پشت گرمی، به کارآفرینی و رونق کسب و کارشان ادامه ‌می‌دادند. کسانی که پس از انقلاب، کشور به ایده‌های خلاقانه‌شان نیاز وافر داشت اما به واسطه چپ‌روی‌ها و کژاندیشی‌های پاره‌ای، رخصت ادامه کار نیافتند و مجبور به جلای وطن شدند و شم کارآفرینی و ذهن خلاقشان نصیب بیگانگان شد. او افزود: چنانچه بینش نرم و جنبش گرمی که امروز پاره‌ای از دلسوزان کشور و انقلاب را بر آن داشته تا کارآفرینان را قدر بدانند و صدر نشانند، از آغاز می‌بود، اکنون چه بسا در نقطه‌ای رفیع‌تر ایستاده بودیم و اوضاع اقتصاد و کسب و کار و معیشت مردمان نجیب این سرزمین، به از این بود که هست. خوشبختانه جامعه و بیش از آن مسوولان و دست‌اندرکاران کشور به این حد از آگاهی رسیده‌اند که اهمیت کارفرما و کارآفرین اگر از کارگر بیشتر نباشد کمتر نیست و دیگر نباید از دریچه تنگی به این مقوله نگریست.

احمد مسجدجامعی، قائم‌مقام رییس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی و وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم، در سخنانی با تقدیر از ابتکار اتاق تهران برای پاسداشت نام و یاد کارآفرینان کشور، در توصیف جایگاه این بخش از جامعه ایران در طول ادوار گذشته به ویژه عصر حاضر، کارآفرینان را نخبگانی دانست که عقلانیت را برای آبادانی ایران به کار گرفتند و موجب شکوفایی این سرزمین شدند.

   کارآفرینان چه گفتند؟ 

در ادامه مراسم، کارآفرینانی که نشان امین الضرب را دریافت کردند، به ایراد سخنانی پرداختند. محمد عرب، در سخنانی، یکی از مشکلات پیش‌روی صنعتگران را قانون 38 تامین اجتماعی عنوان کرد و افزود: سازمان تامین اجتماعی به هنگام معامله دو بنگاه‌ اقتصادی، مطالبه رقم 16 درصدی از قراردادها می‌کند حال آنکه این سازمان و دیگر نهادها، تولید را نمی‌شناسند و به جای تسهیل فرآیند پیش روی کارآفرینی، به ایجاد موانع و مشکلات دست می‌زنند. 

فضل‌اله جواهری، نیز پس از دریافت جایزه امین‌الضرب، با این توضیح که اگر موانع و مشکلات داخلی که پیش‌روی محیط کسب‌و‌کار و تولید قرار دارد، وجود نمی‌داشت امروز بیش از 6 کارخانه‌ای که تاکنون در 4 استان کشور راه‌اندازی کرده، احداث می‌کرد و اشتغال بیشتری را در کشور رقم می‌زد.

در ادامه مراسم، مظفر عبدالله، برای دریافت لوح و نشان امین‌الضرب روی صحنه رفت. او طی سخنانی، به مشقت‌های تولید اشاره کرد و سخنان خود را اینگونه آغاز کرد: ما جان‌سختان این سرزمین هستیم و در جبهه اقتصاد، تولید و اشتغال فعالیت می‌کنیم. او گفت: ایران، زخم‌های مزمنی بر پیکر دارد و طی این سال‌ها لطمات بسیاری را متحمل شده؛ اما ما پیش‌قراولان تولید باید این زخم‌ها را التیام ببخشیم. همه ما ‌می‌توانستیم مهاجرت کنیم؛ اما نرفتیم و ماندیم و به این ماندن افتخار می‌کنیم. ایرادات بسیاری در کشور وجود دارد اما نمی‌توانیم متوقف شویم و باید با وجود همه فراز و نشیب‌ها ادامه دهیم. فرج‌اله معماری، از دیگر کارآفرینانی است که موفق به دریافت لوح و این نشان شد، در سخنانی، بر انحصارزدایی در صنعت ایران تاکید کرد. کارآفرین دیگری که برای دریافت لوح و نشان امین‌الضرب معرفی شد، محمد ظهیر، پیشکسوت صنعتی بود که در سخنانی گفت: باید به عنوان کارآفرینان، عبارت پوست‌کلفتان نیز اضافه شود.

سومبات ‌هاکوپیان، هم با دریافت تندیس امین الضرب، عنوان کرد که صنعت در کشور را باید اجتماعی کرد و مردم به این درک و آگاهی برسند که کارآفرینان برای زدودن فقر تلاش می‌کنند. از این رو، اتاق بازرگانی، نهادی است که می‌تواند در ایجاد این فرهنگ نقش‌آفرین باشد. یونس ژائله، هم دیگری کارآفرینی بود که موفق شد این جایزه را کسب کند، در سخنانی گفت: «مشکلات همیشه وجود دارد»؛ فردی که از کوه نیز بالا ‌می‌رود می‌داند که در این مسیر با انواع دشواری‌ها از قبیل توفان مواجه خواهد شد. شرایطی که بر ایران به دلیل اعمال تحریم‌ها حاکم بوده بر هیچ کشوری تحمیل نشده، اما ما یک وظیفه داریم و آن تولید رفاه و ثروت برای جامعه است. در حالی که وجود فقر و مشکلات اجتماعی نشان می‌دهد که نهاد دولت و بخش خصوصی کار خود را به درستی انجام نداده‌اند.

حسین سلاح‌ورزی، عضو هیات رییسه اتاق ایران نیز در پایان این رویداد، با بیان اینکه، امروز تجلیل و صیانت از حقوق کارآفرینان از طریق تشکل‌گرایی، ضروری است و این رویکرد به احیای اقتصاد ایران کمک خواهد کرد، از اتاق تهران برای برپایی شش دوره مراسم نشان امین‌الضرب و تجلیل از کارآفرینان کشور، قدردانی کرد و اظهار امیدواری کرد که این تلاش و همت اتاق تهران، به سایر بخش‌های نظام تشکلی ایران تسری پیدا کند. در ششمین دوره نشان امین‌الضرب، 2 کارآفرین و بنیان‌گذار واحد تولیدی و صنعتی، با رای هیات داوران این دوره، لوح و نشان امین‌الضرب دریافت کردند و 2 کارآفرین نیز موفق شدند تندیس امین‌الضرب را به دست آوردند.