اختلال «وحشت‌زدگی» نیازمند توجه و درمان

فاطمه باجلان

متاسفانه در بسیاری از خانواده‌ها بی‌توجهی به اختلالات رفتاری در بین نوجوانان و جوانان و گذشتن از کنار این اختلالات می‌تواند در طولانی مدت نتایج بسیار بدی را به جا بگذارد. در بسیاری از موارد وقتی فرد دچار اختلال پانیک یا همان وحشت زدگی می‌شود، اطرافیان او با گفتن این جمله که «باز عصبی شده» از کنار موضوع می‌گذرند و بدون توجه به اینکه این اختلال می‌تواند در طولانی مدت عواقب بدی برای فرد یا اطرفیان داشته باشد، به آن توجه نمی‌کنند، در صورتی که اختلال پانیک اگر به موقع شناسایی شده و مورد درمان قرار بگیرد در بسیاری از موارد قابل درمان بوده و در واقع می‌توان آن را تا حد زیادی از بین برد. اما از جمله مشخصه‌های اختلال وحشت زدگی یا پانیک حملات دوره‌ای و ترس شدیدی است که فراوانی بروز آنها می‌تواند از چند حمله در یک روز یا تعداد انگشت شماری در طول یکسال متفاوت باشد. پانیک ممکن است با سایر اختلالات اضطرابی همراه باشد. باید توجه داشته باشیم که حملات پانیک به صورت ناگهانی بروز می‌کنند و در عرض چند دقیقه به اوج خود می‌رسد. از سوی دیگر این حملات تابع هیچ قانونی نیست، و ممکن است در حال آرامش، خواب یا اضطراب به یک‌باره حملات وحشت زدگی رخ دهد. پانیک با نشانه‌هایی مثل احساس افزایش شدید ضربان قلب، تعریق و لرزش یا  این احساس که بدن به‌شدت تکان می‌خورد، دچار تنگی نفس یا احساس نرسیدن هوا یا خفگی شده‌اید یا درد و ناراحتی قفسه سینه بروز می‌کند. در بسیاری از موارد مبتلایان به پانیک نشانه‌های حمله‌ها را با مشکلات قلبی اشتباه می‌گیرند به این شکل که بیمار زمان بروز حمله تصور می‌کنند دچار حمله قلبی شده و به اورژانس قلب مراجعه می‌کند. احساس ناراحتی، تهوع، دردهای شکمی، مشکلات گوارش و سرگیجه و از دست دادن کنترل، غش کردن ناگهانی، احساس گرما یا‌گر گرفتگی، لرز یا گزگز و خواب رفتگی در صورت و اندام‌ها از دیگر علامت‌های حمله‌های پانیک است که به صورت لحظه‌ای بروز می‌کند. مبتلایان به پانیک در جریان این حمله‌ها حالت گسست از واقعیت دارند به این صورت که تصور می‌کنند اتفاقاتی که در اطراف رخ می‌دهد غیر واقعی است یا به عبارتی گسست از خویشتن دارند. ترس از کنترل خویشتن، دیوانه شدن یا مرگ غریب الوقوع از دیگر مواردی است که مبتلایان به اختلال وحشت زدگی از آن رنج می‌برند، همچنین مبتلایان ممکن است اختلال دید پیدا کنند و حالت‌هایی مثل گز گز گوش یا سردرد را هم تجربه کنند. تشخیص اختلال پانیک زمانی قطعی می‌شود که فرد مبتلا یا دچار این اختلال در عرض یک ماه حداقل یک بار این حمله‌ها را تجربه کند. اختلال پانیک در زنان ۲ تا ۳ برابر مردان است و سن شیوع این اختلال حدوداً ۲۵ سالگی است. ممکن است بعد از طی دوره‌های شدید اضطرابی مثل طلاق، مرگ عزیزان و تجربه استرس‌های پس از سانحه، اختلال پانیک همزمان با افسردگی و سایر اختلالات شخصیتی بروز کند.

نکته مهم این است که باید در نظر داشته باشید که شرایط عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این بیماری دخیل باشند، اینکه بسیاری افراد با اینکه شرایط بسیار بدی را پشت سر می‌گذارند اما دچار این اختلال نمی‌شود، دلیل موجهی نیست که بخواهیم به افراد مبتلا به اختلال پانیک بی‌توجهی کنیم. باید توجه داشته باشیم عوامل زیستی، روانی و اجتماعی و تغییراتی که در قسمت‌های مختلف مغز و عصب‌های مغزی رخ می‌دهد در همه افراد یکسان نیست و برخی از این تغییرات می‌تواند باعث بروز این گروه از اختلالات شود. همچنین مصرف الکل، نیکوتین و کافئین‌ها می‌تواند عارضه‌های مبتلایان به پانیک را بیشتر کند. از سوی دیگر اختلالات جسمی نیز مثل اختلالات تیروئید، غدد، تشنج و مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی نیز می‌توانند بیش از سایرین به اختلال پانیک را تجربه کنند.