تاثیر حداکثری جنگ در ناامنی بازار غذا

تعادل |

رییس اتاق تهران با ارایه آماری اعلام کرد که دو کشور روسیه و اوکراین، حدود ۲۹ درصد از صادرات گندم، ۱۹ درصد صادرات ذرت، ۸۰ درصد صادرات روغن آفتابگردان جهان را به خود اختصاص داده‌اند؛ از این‌رو، کارشناسان سازمان خواربار کشاورزی معتقدند، شرایط حال حاضر در ایجاد ناامنی بازار غذا ‌به خصوص در کشورهای خاورمیانه که ۷۰ درصد نیاز غلات خود را از این دو کشور تأمین می‌کنند، با طولانی شدن جنگ تأثیر حداکثری خواهد داشت. همچنین به گفته خوانساری، میزان صادرات نفت و گاز روسیه سالانه ۲۷۵ میلیارد دلار است که بعد از شروع جنگ بین دو کشور قیمت نفت به ۱۲۰ دلار به ازای هر بشکه رسیده که اگر همین روند ادامه پیدا کند بسیار خطرناک خواهد بود. از این رو، اتاق تهران به دولتمردان هشدار داد که به‌طور جدی بازار غلات و روغن خوراکی را رصد کرده و تدابیری بیندیشند که طی بهار سال آینده علاوه بر تامین مایحتاج سفره مردم، نیاز کشاورزان و مرغ‌داران و دیگر تولیدکنندگان نیز دچار اخلال نشود. خوانساری در عین حال تاکید کرد که با توجه به اخبار خوب مخابره شده از وین، تورم ترکیه و افزایش بهای نفت، باید از موقعیت به وجود آمده به خوبی استفاده کرد تا در ادامه کمتر با تنگناها مواجه شد. 

    رشد ۷۰ درصدی ترانزیت کالا

نمایندگان بخش خصوصی در اتاق بازرگانی تهران در حالی که آخرین نشست سال 1400 خود را برگزار کردند که هنوز جای خالی نمایندگان وزارت صمت در جلسات محسوس است و از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم تاکنون، تنها چهار نماینده از سوی وزارت جهادکشاورزی به اتاق تهران معرفی شده‌اند، که این موضوع مورد انتقاد رییس اتاق تهران وبرخی از اعضاء قرار گرفت. در این نشست مسائل مختلفی مانند شاخص‌های کلان اقتصاد کشور، تبعات جنگ روسیه و اوکراین و مساله مهم امنیت غذایی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. رییس اتاق تهران به بررسی مباحث اقتصادی کشور پرداخت و گفت: حجم تجارت خارجی کشور در 11 ماه گذشته 90 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال گذشته 38 درصد رشد داشته است. طبق این آمار هم صادرات و هم واردات در ماه‌های گذشته رشد کرده است. همچنین حجم ترانزیت کالا در مسیر ایران به 12 میلیون تن رسیده که نسبت به سال قبل 70 درصد رشد داشته است. البته اگرچه این رشد قابل توجه بوده اما نسبت به جایگاه ایران و موقعیت جغرافیایی کشور ما، رقم بسیار پایینی است.

مسعود خوانساری افزود: باتوجه به اینکه کشور ما با 8 کشور محصور در خشکی همسایه است، موقعیت منحصر به فردی دارد و می‌تواند‌هاب هم دریایی و هوایی منطقه باشد و هم به شاهراه شرق به غرب و جنوب به شمال تبدیل شود. با این حال متاسفانه در دهه‌های اخیر از این ظرفیت غافل بوده‌ایم و می‌بینیم مسیرهایی که برای تجارت بین‌المللی طراحی می‌شود، مانند ابتکار کمربند-جاده، اغلب ایران را دور زده می‌زنند و در کریدورهای هوایی، زمینی و حتی مسیرهای انتقال نفت و گاز هم کشور ما را نمی‌بینند. ایران موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای دارد و این فرصت، علاوه بر موقعیت مهم استراتژیک و سوق‌الجیشی، می‌تواند برای کشور درآمدهای ارزی بسیار زیادی داشته باشد.

خوانساری در ادامه به آخرین گزارش تورم در کشور هم اشاره کرد و گفت: تورم منتهی به بهمن 1400 با یک درصد کاهش به 41.4 درصد رسیده است، اگر چه خوشبختانه نرخ تورم سالانه روند کاهشی خودش را در چند ماه گذشته حفظ کرده اما هم‌چنان بسیار بالا و هنوز بیشتر از 40 درصد است. البته به دلیل سیاست‌های انبساط پولی در دیگر کشورها به دلیل کاهش آثار همه‌گیری کرونا، تورم در دیگر کشورها هم در ماه‌های گذشته رو به افزایش بوده است. تا جایی که برابر گزارش رویترز تورم سالانه منتهی به ژانویه 2022 در امریکا در مقایسه با دوره مشابه 7.5 درصد رشد داشته است و برای هشتمین ماه متوالی تورم امریکا به 5 درصد رسیده و پیش‌بینی می‌شود که با افزایش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو روبرو باشیم که اگر این اتفاق بیفتد، روی اقتصاد جهان نیز اثر می‌گذارد.

او در ادامه به تورم ترکیه هم اشاره کرد و گفت: تورم ترکیه هم با رسیدن به نرخ 54.4 درصد به یک رکورد رسیده و بالاترین نرخ خود در 20 سال گذشته را ثبت کرده است. همچنین طبق ارزیابی‌های اولیه اداره آمار اروپا قیمت انرژی نسبت به ژانویه سال گذشته 28.6 درصد افزایش داشته که عددی بی‌سابقه است و شاخص تورم در حوزه یورو را به رکورد جدیدی رسانده است. قیمت کالاها و خدمات در این ماه در اتحادیه اروپا افزایش 5.1 درصدی داشته که این بالاترین شاخص تورم از سال 1399 یعنی از زمان تغییر سیاست اقتصادی اروپا به یورو بوده است.

    تبعات اقتصادی جنگ روسیه و اوکراین

خوانساری در ادامه به اثرات اقتصادی جنگ روسیه و اوکراین پرداخت و گفت: در کنار این تحولات که به آنها اشاره کردم، هفته گذشته شاهد بروز درگیری و جنگ بین روسیه و اوکراین بودیم که اثرات بسیار زیادی در اقتصاد جهان داشته و خواهد داشت. هنوز اثر همه‌گیری کرونا بر اقتصاد جهان تمام نشده، جنگ روسیه و اوکراین شرایط اقتصادی دنیا را با بحرانی تازه مواجه کرده است. تاکنون قیمت نفت، گاز، انرژی، فلزات، گندم، ذرت، روغن آفتابگردان و هزینه‌های حمل‌و‌نقل و بیمه نوسان کرده و افزایش یافته است.

او گفت: صادرات کالایی (بدون نفت خام) ایران به کشور روسیه در 11 ماهه گذشته 539 میلیون دلار و صادرات به اوکراین 67 میلیون دلار بوده است. در مقابل واردات ما از روسیه یک میلیارد و 45 میلیون دلار و از اوکراین حدود 112 میلیون دلار طی همین بازه زمانی بوده است. به‌طور طبیعی باتوجه به تحولات اخیر و محدودیت‌هایی که بر اثر جنگ برای تجارت با این دو کشور به وجود می‌آید، باید به فکر جایگزینی برای واردات و صادرات از این دو کشور باشیم. خوانساری ادامه داد: این دو کشور حدود 29 درصد از صادرات گندم، 19 درصد از صادرات ذرت و 80 درصد صادرات روغن آفتابگردان جهان را به خود اختصاص داده‌اند. کارشناسان سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) معتقدند شرایط حاضر باعث ایجاد ناامنی در بازار جهانی غذا به خصوص در خاورمیانه خواهد شد زیرا کشورهای خاورمیانه 70 درصد نیاز غلات خود را از روسیه و اوکراین تامین می‌کنند و با طولانی شدن جنگ این اثرات بسیار بیشتر و جدی‌تر خواهد شد. رییس اتاق تهران با اشاره به اینکه میزان صادرات کل روسیه 425 میلیارد دلار است که حدود 275 میلیارد دلار آن به صادرات نفت و گاز اختصاص دارد، گفت: به‌طور طبیعی جنگ کنونی هم روی اقتصاد روسیه اثر می‌گذارد و هم اقتصاد جهانی را متاثر خواهد کرد؛ تا جایی که اثرات شدید آن را روی قیمت جهانی نفت، بنزین و گاز را هم‌اکنون می‌بینیم و قیمت نفت تا این لحظه به بیش از 120 دلار در هر بشکه رسید. خوانساری افزود: ادامه جنگ روسیه و اوکراین برای اقتصاد جهانی بسیار خطرناک است و امیدواریم هرچه سریع‌تر این بحران حل شود، البته در این بین ما با خبرهای خوبی که از وین می‌رسد روبرو هستیم؛ اگر توافق بین‌المللی در خصوص برجام نهایی شود و به سرانجام برسد، با توجه به تور‌می‌که در ترکیه به وجود آمده و بالا رفتن قیمت نفت می‌توانیم از این موقعیت به خوبی بهره برده و تنگناهایی که در سال‌های گذشته وجود داشته را کاهش دهیم. 

    خطر بروز بحران در تامین مواد غذایی 

رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق نیز در سخنانی، به موضوع امنیت غذایی کشور پس از بروز بحران و کشمکش اخیر میان روسیه و اوکراین به ویژه در زمینه تامین غلات از این دو کشور، پرداخت و گفت: طی یک سال اخیر، روسیه بر صادرات غلات خود به دیگر کشورها محدودیت و عوارض‌هایی که پیش از این سابقه نداشت، اعمال کرد و تصورها بر این بود که این محدودیت‌ها ناشی از شیوع ویروس کرونا و افزایش ذخایر داخلی این کشور است، اما خریداران غلات از روسیه امروز متوجه شدند که محدودیت‌های اعمال شده، به دلیل پیش‌بینی این کشور از بروز جنگ با اوکراین و پیامدهای پس از آن بوده است. کاوه زرگران با اشاره به افزایش قیمت غلات در بازارهای جهانی و یادآوری اینکه طی یک سال گذشته، قیمت گندم تا 70 درصد افزایش پیدا کرده بود و به دنبال تنش‌های اخیر میان روسیه و اوکراین، طی هفته‌های گذشته نیز این محصول با افزایش 30 درصدی در قیمت‌ها مواجه شده، افزود: محصول ذرت از جمله فرآورده‌های عمده تولیدی و صادراتی کشور اوکراین است و این کشور یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان ذرت برای دیگر کشورها محسوب می‌شود. این در حالی است که طی یک هفته اخیر قیمت ذرت در بازارهای جهانی بیش از 100 دلار در هر تن افزایش یافته است. او با این توضیح که ایران سالانه 10 میلیون تن ذرت وارد می‌کند، نگرانی برای تامین این محصول در داخل را جدی دانست و گفت: با توجه به اتفاقات رخ داده در اوکراین، ما باید تا اوایل ماه جولای بتوانیم از کشورهای دیگر تا 3.5 میلیون تن ذرت که مورد نیاز کشور است، تامین کنیم، بنابراین ضروری است که دولت در این زمینه تدابیر و پیش‌بینی‌های لازم را هرچه سریع‌تر انجام دهد. زرگران در خصوص خرید و تامین گندم مورد نیاز داخل نیز یادآوری کرد که این محصول را می‌توان از دیگر کشورها به غیر از روسیه و اوکراین، نیز تامین کرد و منابع دیگری نیز وجود دارد. اما با این حال، اتفاقات رخ داده اخیر در منطقه و تقابل نظا‌می‌میان روسیه و اوکراین، باعث شده که گندم با قیمت بالاتر از گذشته برای خریداران از کشورهای مختلف، تامین شود و این در حالی است که تامین ذرت به مراتب برای کشور سخت‌تر از قبل شده است. وی در رابطه با تامین روغن آفتابگردان خوراکی نیز گفت: اتفاقات اخیر مشکلاتی را برای تامین به موقع و موردنیاز روغن خوراکی کشور ایجاد کرده و این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود تامین این محصول در اروپا طی ماه‌های آتی به مراتب سخت و دشوار شود و افزایش قیمت برای آن قابل تصور است، بنابراین بسیاری از کشورها در حال برنامه‌ریزی برای تامین روغن پالم هستند تا در این مقطع، نیاز خود را به این صورت برطرف کنند. به گفته زرگران، قیمت روغن پالم در بازارهای جهانی از 1400دلار به بیش از 2 هزاردلار در هر تن افزایش یافته است. وی پس از این توضیحات، افزود: دولتمردان کشور باید به‌طور جدی بازار غلات و روغن خوراکی را رصد کرده و تدابیری بیندیشند که طی بهار سال آینده علاوه بر تامین مایحتاج سفره مردم، نیاز کشاورزان و مرغ‌داران و دیگر تولیدکنندگان نیز دچار اخلال نشود.