روند کاهشی رشد ساختمان در سال 1400

گروه راه و شهرسازی|

رشد تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده بخش ساختمان به قیمت‌های ثابت سال 1390 در سه فصل نخست سال جاری اگر چه مثبت است اما طی سال 1400روندی کاهنده داشته است، به گونه‌ای که در بهار سال جاری 12.9 درصد و در 6 ماهه نخست سال جاری 7 درصد بوده است، اما در پایان 9 ماهه نخست امسال علی رغم آغاز پروژه انبوه‌سازی دولت به 6.3 درصد رسیده است. فراز و فرود رشد بخش ساختمان (به نوعی اغلب رشته فعالیت‌های صنعتی) طی دو سال گذشته به خوبی فراز و فرود چشم‌انداز اقتصاد ایران بر اثر تحولات عرصه سیاست خارجی را بازنمایی می‌کند. به گونه‌ای که از ابتدای سال 1399 هر چه به موعد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در نیمه آبان همان سال نزدیک می‌شویم، روند رشد بخش ساختمان بهبود می‌یابد و با کم رنگ شدن احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای در تابستان و پاییز سال جاری، رشد بخش ساختمان (و اغلب رشته فعالیت‌های صنعتی) کمتر شده است. در پاییز سال 1399 بخش قابل توجهی از مردم و مسوولان کشور انتظار داشتند، دونالد ترامپ نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری را به جوبایدن، رقیب خود واگذار کند؛ چه آنکه تصور می‌رفت، با پیروزی بایدن دموکرات، از سویی فشارهای تحریم آمیز دولت ترامپ کاهش می‌یابد و از سوی دیگر، احتمال احیای «برجام» به‌شدت افزایش خواهد یافت. از همین رو، در بهار سال 1400 که مذاکرات وین با تاخیری چند ماهه از زمان پیروزی بایدن آغاز شد، شاهد رشد بیشتر بخش ساختمان (12.9درصد) بودیم. البته دستیابی کشورهای پیشرفته به واکسن ضدکرونا و افزایش احتمال واردات این واکسن به کشور و عادی شدن شرایط پاندمی نیز در این زمینه اثرگذار بود. این رشد بیشتر اما با توقف مذاکرات وین و موکول کردن مذاکرات هسته‌ای به ماه‌های آینده از سوی دولت جدید (که به معنی تاخیر در حذف ریسک تحریم‌ها از سر اقتصاد ایران بود) تا حدی توانست رشد بخش ساختمان را تحت تاثیر قرار دهد و چنین شد که برآیند رشد این بخش در 6 ماهه نخست سال به 7 درصد تنزل کرد. از آنجا که روند مذاکرات هسته‌ای طی پاییز سال جاری نیز نامشخص باقی ماند و زمان گشایش‌های اقتصادی باز هم به تعویق افتاد، بار دیگر این شاخص با کمی افت به 6.3 درصد رسید. و این در حالی بود که از مهر ماه سال جاری، 

ثبت نام برای پروژه ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال استارت خورد و انتظار می‌رفت که فعالیت‌های بخش مسکن و ساختمان از رشد بیشتری بهره مند شوند. اما چنین نشد و حتی در نیمه نخست سال جاری آمار پروانه‌های صادره دچار رشد منفی شده‌اند. 

به گزارش «تعادل» به نقل از گزارش مرکز آمار ایران، رشد تعداد پروانه‌های ساختمانی در سال 1396 به 19.2 درصد (10 هزار و 300 فقره) رسیده بوده است، اما این شاخص در سال 97 تنها 6.7 درصد رشد کرده و به 10 هزار و 900 فقره می‌رسد. در سال‌های 98 و 99 نیز تعداد پروانه‌های ساختمانی دچار افت شده و به ترتیب به 9 هزار و 300 فقره (منفی 14.6 درصد) و 7 هزار و 200 فقره (منفی 22.9 درصد) می‌رسد.این شاخص در بهار و تابستان سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب، افت منفی 14.8 و منفی 16.2 درصدی را تجربه می‌کند. 

   سهم ساختمان از رشد 9 ماهه

 بر اساس آخرین نتایج حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران، محصول ناخالص داخلی (GDP) به قیمت ثابت سال ١٣٩٠ در نه ماهه سال ١٤٠٠ به رقم ٥٤٩٧ هزار میلیارد ریال با نفت و ٤٧٢٠ هزار میلیارد ریال بدون احتساب نفت رسیده است، در حالی که رقم مذکور در مدت مشابه سال قبل با نفت ٥٢٣١ هزار میلیارد ریال و بدون نفت ٤٥٤٦ هزار میلیارد ریال بوده که نشان از رشد ٥,١ درصدی محصول ناخالص داخلی با نفت و ٣.٨ درصدی محصول ناخالص داخلی بدون نفت در نه ماهه سال ١٤٠٠ دارد.

نتایج مذکور حاکی از آن است که در نه ماهه سال ١٤٠٠ رشته فعالیت‌های گروه کشاورزی رشد منفی ٣,٩، گروه صنایع و معادن ٧.١ درصد (شامل: استخراج نفت خام و گاز‌طبیعی ١٣.٤، سایر معادن ٢.٥-، صنعت ٣.٤، انرژی ٥.١ و ساختمان ٦.٣ درصد) و گروه خدمات ٥.١ درصد نسبت به نه ماهه سال ١٣٩٩، رشد داشته است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، سهم ساختمان از رشد 5.1 درصدی 9 ماهه نخست سال جاری همانند دوره مشابه سال قبل، 4 درصد بوده است. سهم رشته فعالیت‌های کشاورزی، نفت و گاز، معادن و صنعت نیز به ترتیب 7، 14، 2، 13 و 8 درصد بوده است. سهم گروه خدمات از تولید ناخالص داخلی نیز همچون نه ماهه نخست سال 1399، در دوره مشابه سال جاری 52 درصد بوده است.

    روند معکوس رشد ساختمان 

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، رشد تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده بخش ساختمان به قیمت‌های ثابت سال 1390 در سه فصل نخست سال جاری اگر چه مثبت است اما روندی کاهنده داشته است. روند این شاخص در سه فصل نخست سال 1399 اما روندی طبیعی داشته و متناسب و همگام با زمان رشد یافته است. بر این اساس، رشد بخش ساختمان در بهار سال 99 منفی 2.1 درصد گزارش شده است اما این شاخص در 6 ماهه اول سال گذشته و همچنین در 9 ماهه سال گذشته به ترتیب به مثبت 1.9 درصد و مثبت 3.9 درصد رشد یافته و برآیند آن در پایان سال گذشته به 6.3 درصد رسیده است. با این حال، اگر چه رشد بخش ساختمان در بهار سال جاری 12.9 درصد و در 6 ماهه نخست 7 درصد بوده است اما در پایان نه ماهه نخست سال جاری 

علی رغم آغاز پروژه انبوه‌سازی دولت به 6.3 رسیده است. به گزارش «تعادل»، روند کاهنده رشد بخش ساختمان در سال جاری در قیاس با سال گذشته، در مولفه «تشکیل سرمایه در ساختمان» نیز تکرار شده است. به گونه‌ای که وضعیت این شاخص در بهار، 6 ماهه نخست و نه ماهه نخست سال گذشته به ترتیب برابر با منفی 2.1 درصد، 1.8 درصد و 3.8 درصد گزارش شده است اما در دوره‌های مشابه سال جاری به ترتیب 13 درصد، 7 درصد و 6.3 درصد ثبت شده است.

آنگونه که مرکز آمار ایران اعلام کرده است، ارزش ریالی محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده ساختمان به قیمت‌های ثابت در سال 90 برابر با 34 هزار و 378 میلیارد و 800 میلیون تومان بوده است. در طی دهه گذشته هیچگاه این رقم تکرار نشده و نخواهد شد. این شاخص در سال 1391 با افت 

قابل توجهی (منفی 19.7 درصد) به 27 هزار و 597 میلیارد و 400 میلیون تومان تنزل می‌کند و پس از فراز و فرودهای متعدد در نهایت در سال 1399 با 30 هزار و 52 میلیارد و 900 میلیون تومان به بالاترین میزان دهه اخیر (به غیر از سال 90) می‌رسد. در واقع درصد رشد این شاخص طی 9 سال گذشته، در سال‌های 91 (منفی 19.7 درصد)، 92 (منفی 3.6 درصد)، 94 (منفی 7.4 درصد)، 96 (منفی 2.4 درصد) و 97 (منفی 5.5 درصد) منفی بوده است. 

سهم تشکیل سرمایه در ساختمان در تولید ناخالص داخلی در پاییز سال گذشته 8.5 درصد (0.7 درصد مشارکت در رشد) و در پاییز سال جاری 8.6 درصد (0.4 درصد مشارکت در رشد) گزارش شده است.