اقتصاد ایران، ظرفیت‌ها و چالش‌ها
عباس آرگون
با وجود آنکه اقتصاد ایران توانست از سال‌های سخت تحریم عبور کند اما قطعا ظرفیت‌ها و امکاناتی نیز وجود داشت که نادیده گرفته شدند و همین موضوع ما در دستیابی به اهداف کلان اقتصادی ناکام گذاشت. اینکه در شرایط دشوار 1400، میزان تجارت کشور از مرز 100 میلیارد دلار عبور کرد، نشان می‌دهد که تنها با کنار رفتن بخشی از محدودیت‌های کرونا تا چه میزان امکان افزایش مبادلات بین‌المللی وجود دارد. حال اگر بنا باشد این محدودیت‌ها در حوزه تحریم‌های بین‌المللی نیز اجرایی شود، قطعا اوضاع متفاوت خواهد شد. آنچه که در برنامه‌ریزی برای آینده اقتصادی کشور بیشترین اهمیت را دارد، درس گرفتن از دوران تحریم و به کارگیری ظرفیت‌هایی است که تاکنون کمتر به آن توجه شده است. در سال‌هایی که دست دولت در تامین منابع ارزی بسته بود، بخش خصوصی توانست با عبور از مشکلات و محدودیت‌ها، بخشی از ارز مورد نیاز کشور را تامین کند. ما باید این درس را در حوزه فعالیت‌های اقتصادی بگیریم که از تصدی‌گری دولت چیزی عاید ما نمی‌شود و باید تلاش کرد که حتی در دوران بدون تحریم نیز فعالیت‌های مستقیم اقتصادی دولت به حداقل کاهش پیدا کند. در صورتی که برجام بار دیگر اجرایی شود، قطعا همانند سال‌های قبل، تعداد زیادی از شرکت‌های خارجی بار دیگر به ایران باز خواهند گشت و اگر شرایط لازم را فراهم کنیم، قطعا امکان جذب سرمایه‌گذار و فعال کردن اقتصاد کشور در حوزه‌های مختلف وجود خواهد داشت. این موضوع در بلندمدت نیز به نفع ما خواهد بود. اگر از کشورهای مختلف، شرکت‌های متنوعی وارد ایران شوند و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام دهند، قطعا تحریم کردن دوباره اقتصاد ایران کاری دشوارتر خواهد بود، زیرا همین شرکت‌ها به دولت‌هایشان فشار می‌آورند و اجازه این کار را نمی‌دهند.
عبور از سال‌های سخت تحریم برای ما این نتیجه‌گیری را در بر داشت که اقتصاد ایران ظرفیت بسیار زیادی دارد اما در عین حال چالش‌ها و مشکلات بین‌المللی و داخلی، راه ما در فعال کردن تمام این ظرفیت‌ها را بسته است. با یک برنامه‌ریزی دقیق می‌توان انتظار داشت که دستیابی به آمارهای گذشته ممکن شده و حتی امکان ثبت رکوردهای تازه و بسیار بزرگ‌تر نیز فراهم شود.
