صیانت برگشت خورد

دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد رییس مجلس در نامه‌ای به رییس این شورا، درخواست کرده است دولت و شورای عالی فضای مجازی سیاست‌های کلان مربوط به فضای مجازی را مشخص کنند. این در حالی است که شورا در اسفند 1400 خواستار به سرانجام رسیدن طرح صیانت در مجلس شده بود. در طرح اولیه‌ای که از صیانت منتشر شد، قوانینی وجود داشت که واکنش‌های منفی زیادی را برانگیخت، از جمله اینکه پیام‌رسان‌های خارجی باید حتما در داخل کشور ثبت شوند و مجوز بگیرند و در چارچوب مقررات کشور فعالیت کنند، تولید و توزیع و انتشار فیلترشکن، جرم‌انگاری شده بود، حتی به نحوی از وزارت ارتباطات سلب اختیار شده و بسیاری از اختیارات به کمیسیون ویژه تنظیم مقررات محول شده بود. در این مدت، بسیاری از کارشناسان فضای مجازی و فعالان حوزه فناوری اطلاعات نسبت به این طرح انتقاد کرده بودند؛ از جمله سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران که طرح «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» را نه صیانت از کاربران، بلکه مخدوش کردن فضا برای کاربران و کسب‌وکارهای فضای مجازی دانستند که نتیجه عدم درک درست مختصات فنی و اقتصادی زیست‌­بوم دیجیتال بوده است. همچنین امیر ناظمی -رییس سابق سازمان فناوری اطلاعات- در مخالفت با این طرح گفت: صاحبان کسب‌وکار بهتر از هر کسی می‌دانند که محدودیت‌های غیرواقع‌گرایانه برای پلتفرم‌های خارجی به سود آنها نیست و شانس رشدشان را کم می‌کند، ‌ولی کسانی هستند که فکر می‌کنند بهتر از کسب‌وکارها صلاح‌شان را می‌دانند و بهتر از آنها حافظ منافع آنانند. محمدجواد آذری جهرمی -وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات- نیز در تشریح تعامل ایران با پلتفرم‌های بین‌المللی، در کانال تلگرامی خود گفته بود: پس از خروج دولت امریکا از تعهدات خود از برجام و تشدید سایر تحریم‌ها، لغو برخی قوانین معافیت ایران از تحریم‌ها هم صورت گرفت و تشدید ادعاهای حقوق‌بشری علیه جمهوری اسلامی ایران هم مزید برعلت شد تا عملا تعامل با پلتفرم‌های بین‌المللی به سختی میسر شود. همچنین تشکل‌های صنفی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در بیانیه‌ای در مخالفت اعلام کردند حمایت هوشمندانه از کسب‌وکارها و پلتفرم‌های پایه و کاربردی داخلی و فضای مجازی و کمک به افزایش رقابت‌پذیری آنها با نمونه‌های مطرح جهانی که در حال حاضر کسب‌وکار و زندگی روزمره مردم بر بستر آنها انجام می‌شود، یک ضرورت است که از مسیر محدودیت و ممنوعیت و فشار بر کاربران دست‌یافتنی نیست. پس از آنکه در جلسه غیرعلنی ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ و با رأی استمزاجی نمایندگان تصمیم بر آن شد که طرح صیانت به صحن علنی مجلس بازگردانده شود، به‌نظر می‌آید پارلمان تصمیم دیگری در این رابطه گرفته است. رییس مجلس در نامه‌ای به دبیر شورای عالی فضای مجازی خواستار بررسی طرح صیانت در این شورا و اظهارنظر در خصوص سیاست‌های کلان مربوط به فضای مجازی شد. دبیر شورای عالی فضای مجازی گفته است که شورا پس از بررسی سیاست‌های کلان، طرح را به مجلس برمی‌گرداند.

    نامه قالیباف به فیروزآبادی برای ارجاع طرح صیانت 

ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد که قالیباف در نامه‌ای از وی درخواست کرده تا این شورا و دولت، سیاست‌های کلان مربوط به فضای مجازی را تدوین کنند. فیروزآبادی گفته: «مدت زیادی است که طرح مربوط به فضای مجازی در مجلس محل بحث و بررسی است و بین کمیسیون‌ مشترک و صحن در تردد است. هیات رییسه مجلس هم ورود کرده و جلسات زیادی تاکنون تشکیل شده که همه نشان می‌دهد مجلس به آرای عمومی جامعه اهمیت می‌دهد و به آن بی‌تفاوت نیست. برای همین به‌دنبال آن هستند که طرح مذکور علاوه بر مشروعیت قانونی، معقولیت اجتماعی هم داشته باشد. نامه و درخواست اخیر رییس مجلس در راستای کسب معقولیت اجتماعی است و نظرشان این است که شورای عالی به عنوان شورای سیاست‌گذار کمک کند. ما هم امیدوار هستیم که خروجی مجموعِ این تلاش‌ها به مصلحت مملکت ختم شود و رضایت جامعه هم جلب شود.»‌به‌گفته فیروزآبادی این طرح در اولین جلسه پیش روی شورای عالی فضای مجازی بررسی خواهد شد. او ادامه داده: «ما در شورای عالی به دنبال تعیین سیاست‌های کلان هستیم و امیدواریم که در پی این کار نظر متخصصان و مردم را جلب کنیم. نظر ما این است که طرح جامعی ارایه شود که همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… فضای مجازی را پوشش دهد. ما سیاست‌ها را طوری تنظیم خواهیم کرد که بر اساس آن خلأهای قانونی در فضای مجازی یا ابعادی که نیاز به اصلاح قانون است مشخص و توسط دولت یا مجلس اعلام شود.» دبیر این شورا نیز بیان کرده است: «بعد از بررسی سیاست‌های کلان، ما طرح را به مجلس برمی‌گردانیم و سرانجام خود مجلس تصمیم خواهد گرفت که سیاست‌ها را به چه نحوی اجرا کند.»

    ادامه یافتن این طرح به صلاح نیست

ابوالحسن فیروزآبادی، پیش از این با اعلام مخالفت خود با ‎طرح صیانت، گفت: «با توجه مخالفت‌های وسیع اجتماعی، ادامه یافتن این طرح به صلاح نیست و دولت باید ورود کرده و قانونی را پیشنهاد کند.» فیروزآبادی در بخش از توضیحات خود گفت: «با توجه مخالفت‌های وسیع اجتماعی، ادامه یافتن این طرح به صلاح نیست و دولت باید ورود کرده و قانونی را پیشنهاد کند.» او با اشاره به اینکه از همان ابتدا هم که طرح صیانت مطرح شد در مکاتبه‌ای که با رییس مجلس داشتیم چندین نکته اشکال گرفتیم، گفت: «در ابتدا رابطه کمیسیونی که قرار بود تشکیل شود با شورای عالی فضای مجازی روشن نبود.» دبیر شورای عالی فضای مجازی همچنین در بخش دیگری از توضیحات خود به مکاتبه این نهاد با مجلس اشاره کرد و گفت: «نوشتیم که اگر بنا باشد تشکیلاتی موازی با شورای عالی فضای مجازی اختیاراتی معادل شورای عالی فضای مجازی داشته باشد طبیعتا باید از مقام معظم رهبری استجازه شود و در بعضی مواردی که مطرح شده چندان مناسبتی هم با حوزه فرهنگی نداشته است.» به گفته او شورای عالی فضای مجازی در تمام مراحل به کاهش اشکالات این طرح کمک کرده است. در حال حاضر هم به طرحی بر اساس نظام تنظیم مقرراتی رسیده است. با وجود این پس از آن و 24 اسفندماه سال گذشته، اعضای شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه وظیفه قانون‌گذاری بر عهده مجلس است، تاکید کرده بودند طرح صیانت در مجلس به سرانجام برسد. پیش از این، مجلس در جلسه غیرعلنی هفته گذشته خود تصمیم گرفته بود طرح صیانت از کمیسیون مشترک ویژه بررسی این طرح خارج شده و برای بررسی به صحن علنی مجلس بازگردد، اما با ارسال این نامه قالیباف به فیروزآبادی، گویا مسیر بررسی طرح به کلی عوض شده است و شاید طرح صیانت برای همیشه از دستور کار مجلس خارج شود. باید منتظر ماند و دید آیا شورای عالی فضای مجازی دست به اصلاح طرح پیشین می‌‌زند یا از ابتدا ریل‌گذاری را شروع می‌کند.