بیمه‌شدگانی که از پس هزینه‌های درمان برنمی‌آیند
کارگران به امید آنکه در دوران بیماری خود و خانواده‌شان حداقل از بابتِ هزینه‌های درمان آسایش داشته باشند، بخشی از پول خود را بابت حق بیمه می‌دهند اما به هنگام بیماری چیزی دستِ آنها را نمی‌گیرد. اگر از اصل ۲۹ قانون اساسی که براساس آن دولت موظف است درمان رایگان را در قالب نظام تامین اجتماعی فراگیر برای «یک یک افراد کشور» - بدون توجه به شاغل بودن یا نبودن آنها - فراهم کند بگذریم، طبق قانون الزام سازمان تامین اجتماعی مصوب سال ۶۸، درمان رایگان حق تمام بیمه‌شدگان این سازمان است. همزمان با بی‌ارزش شدنِ دفترچه‌های بیمه و جابه‌جایی این نسبت، تعداد شرکت‌های خصوصی برای ارایه بیمه‌های تکمیلی نیز افزایش پیدا کرد تا بخشی از هزینه‌های سنگین درمان را برای کارگران و بازنشستگان جبران کند. بنابراین نه تنها حق درمان رایگان برای همه مردم - منطبق بر اصل ۲۹ قانون اساسی - محقق نشد، بلکه امروز به جایی رسیدیم که کارگر و بازنشسته‌ای که از بخش قابل توجهی از حقوق خود بابت پرداخت حق بیمه می‌گذرد نیز خیالش از بابتِ هزینه‌های سنگینِ درمان راحت نیست.
بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی چه مشکلاتی دارند؟
عیدعلی کریمی (فعال کارگری و دبیر اجرایی خانه کارگر قزوین) در مورد وضعیتِ نامناسب درمان بیمه‌شدگان صندوق تامین اجتماعی می‌گوید: بیمه‌شدگان صندوق هم از درمان مستقیم و هم درمان غیرمستقیم ناراضی هستند. بازنشستگان سه بار حق بیمه پرداخت می‌کنند اما وقتی قرار است از خدمات درمان استفاده کنند به طرق مختلف دچار مشکل می‌شوند. کریمی در پاسخ به این سوال که مهم‌ترین مشکلات بیمه چیست می‌افزاید: اول اینکه بخشی از داروها و خدمات از پوشش بیمه تامین اجتماعی خارج هستند. کدام کارگر و بازنشسته تاکنون توانسته از خدمات دندان‌پزشکی استفاده کند و راضی باشد؟ در حال حاضر هم با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی قیمت داروها افزایش پیدا کرده است. یعنی اگر یک کارگر یا بازنشسته‌ای نیاز به دارویی داشته باشد که تحت پوشش بیمه نیست، بعضا باید بیش از نیمی یا تمام حقوق ماه خود را بپردازد. یک کارگر از کجا بیاورد ماهی یک میلیون تومان فقط هزینه یک آمپول را پرداخت کند؟ از پسِ سایر هزینه‌هایش چگونه باید بربیاید. این فعال کارگری می‌گوید: اگر یک مقدار بیماری جدی باشد، بیمار نمی‌تواند دارو را در داروخانه پیدا کند برای همین مجبور است آن دارو را در بازار آزاد با قیمت سرسام‌آوری بخرد. یعنی اگر کارگر و بازنشسته‌ای در خانواده خود یک بیمار داشته باشند، نه تنها باید تمام حقوق ماهیانه خود را برای درمان پرداخت کنند بلکه با این وضعیتِ حقوق‌ها، بدون شک کم هم می‌آورند و باید قرض بگیرند. کریمی اظهار می‌دارد: بازنشستگان سال‌ها به امید آسایش در دوران میانسالی و پیری حق بیمه پرداخت کردند، کارگران به امید آنکه در دوران بیماری خود و خانواده‌شان حداقل از بابتِ هزینه‌های درمان آسایش داشته باشند، بخشی از پول خود را بابت حق بیمه می‌دهند اما به هنگام بیماری چیزی دستِ آنها را نمی‌گیرد. دبیر اجرایی خانه کارگر قزوین همچنین از وضعیتِ بیمارستان‌های سازمان تامین اجتماعی می‌گوید: در بخش درمان مستقیم مشکلات بسیاری وجود دارد. برای آنکه بیمار بتواند یک کار ساده در این بیمارستان‌ها انجام دهد معمولا باید در صف‌های طولانی مدتِ حداقل بیست روزه قرار بگیرد. بسیاری از پزشکان، بیمار را به انجام آزمایش و عسکبرداری در بخش خصوصی تشویق می‌کنند و معتقدند خدمات آن بخش بسیار بهتر و باکیفیت‌تر از بخش عمومی است. کریمی با بیان اینکه کارگران و بازنشستگان گاهی مجبور می‌شوند از خدمات بخش خصوصی استفاده کنند، می‌گوید: در این صورت هم مشکلات فراوان است؛ اول اینکه خیلی از این بیمارستان‌ها یا طرف قراداد سازمان نیستند یا به خاطر اینکه از سازمان بدهی دارند دفترچه قبول نمی‌کنند و از بیمار می‌خواهند به صورت آزاد حساب کند. نکته بعدی این است که هزینه خدماتِ این بیمارستان‌ها سرسام‌آور است و کارگر و بازنشسته نمی‌تواند تمام این پولی که در این مراکز هزینه کرده را از بیمه بگیرد چراکه تفاوت قیمت‌ها بین بیمارستان‌های خصوصی و عمومی زیاد است و سازمان براساس تعرفه خود به بیمه شده پول می‌دهد. بنابراین کارگر و بازنشسته برای درمان باید میلیونی خرج کند اما تنها می‌تواند بخش کمی از هزینه خود را زنده کند.
آخرین ضربه حذف ارز ترجیحی از دارو
دولت‌ها سال‌هاست وظیفه‌ای را که اصل ۲۹ قانون اساسی بر روی دوش او گذاشته تقلیل داده و آن را به صندوق تامین اجتماعی محول کرده‌اند اما صندوق تامین اجتماعی هم نتوانسته از عهده انجام این وظیفه به درستی بربیاید و حق درمانِ رایگان را برای بیمه‌شدگانش اجرایی کند. در واقع ناتوانی تامین اجتماعی که اتفاقا این ناتوانی هم متوجه سیاست‌های دولت‌ها در قبال این صندوق است، امکانِ انجام چنین کاری را به این سازمان نداد. در چنین فضایی شرکت‌های خصوصی متولی بیمه تکمیلی رشد کردند و کارگران و بازنشستگان مجبور شدند در کنار حق بیمه‌ای که از حقوق ماهیانه ناچیزِ خود به سازمان تامین اجتماعی می‌دهند، مبلغی را نیز به این شرکت‌ها پرداخت کنند تا به هنگام بیماری لنگ نمانند.
