نباید با تنگ کردن عرصه تامین، بازار را ملتهب کنیم
محمدرضا عالیان
اگرچه هنوز ممنوعیتی در زمینه واردات گوشی‌های آیفون اعلام نشده، اما در مجلس یا دستگاه‌های دیگر مدت‌هاست در تلاش هستند این ممنوعیت را برای آیفون ایجاد کنند. این بحث امروز و دیروز نیست و از حدود شش سال پیش هم مطرح بوده، صرفا هم تمرکزشان روی آیفون است و می‌گویند چون آیفون امریکایی است، باید با عدم وارداتش به ایران، به امریکا ضربه اقتصادی بزنیم که ما را تحریم کرده و مردم‌مان را در شرایط بدی قرار داده است. اما واقعیت این است که اولا آیفون در امریکا تولید نمی‌شود، بلکه در چین تولید می‌شود. از طرفی فقط آیفون موبایل گرانی نیست در بازار. آیفون جزو رده پرچمدارهاست و تمام برندهای دنیا پرچمدار دارند که در همان رده قیمت است، بنابراین صرفا نمی‌توان به آیفون رده لوکس را اطلاق کرد. در موبایل‌ها، چند رده‌بندی داریم که قیمت این موبایل‌ها را تعیین می‌کند. اشتباه این است که تمرکز رده‌بندی را روی قیمت قرار بدهیم زیرا تمرکز رده‌بندی باید روی فناوری و امکانات باشد. به این ترتیب موبایل‌ها به چند دسته پرچمدار، میان‌رده و ارزان‌قیمت یا پایین‌رده تقسیم می‌شوند. گوشی ارزان‌قیمت این تصور را ایجاد می‌کند که موبایل گران‌تر، لوکس است. در صورتی که فناوری و امکانات است که تعیین می‌کند ارزش موبایل‌های پرچمدار بیشتر از ۶۰۰ دلار باشد. بنابراین اگر می‌خواهیم از کلمه لوکس استفاده کنیم، فقط نباید آن را به آیفون تعمیم بدهیم. در صورتی که همه برندها پرچمدار دارند و پرچمدارهای‌شان هم بالای ۶۰۰ دلار هستند. خارج از این بحث که سال‌ها درباره‌اش صحبت می‌شود، بحث جدی این است که موبایل‌های بالای ۶۰۰ دلار فعلا مدتی است که وارد ایران نمی‌شود. اگرچه واردات‌شان ممنوع نشده، اما ارزشان هم تامین نشده است. ممنوعیت واردات با تامین نشدن ارز دو موضوع متفاوت است؛ اما چرا ارز این گوشی‌ها تامین نشده؟ چون تامین ارز آنها بر اساس مصوبه‌ای که سال گذشته در خصوص تهاتر ارز خشکبار و موبایل‌های بالای ۶۰۰ دلار تصویب شد، باید از طریق ارز تهاتری با خشکبار باشد. برای این کار، تالار دومی در نیما تشکیل شد، اما هماهنگی لازم برای تامین ارز خشکبار برای موبایل در آن تالار صورت نگرفت. بانک مرکزی در این خصوص نگرانی‌هایی دارد که دو مرتبه مجبور شده تالار دوم را ببندد. چون نگرانی‌هایشان از جنس اقتصاد کلان، چندنرخی شدن ارز و مسائل دیگر است که باعث می‌شود تاثیر مستقیم روی بازار و همه اجناس بازار بگذارد. به همین خاطر تالار دوم را فعلا بستند یا حتی اگر هم باز باشد در آن اتفاق خاصی نمی‌افتد. به این دلیل که هنوز در آن هماهنگی و انسجام برای تامین ارز خشکبار و تقاضایی که از طریق واردکنندگان موبایل باید آن ارز را جذب کند، صورت نگرفته است.
در نهایت قرار شده در هفته جاری، این تصمیم‌گیری صورت بگیرد که به چه ترتیبی این فرآیند اجرا شود تا کمترین آسیب را هم به تامین‌کنندگان ارز بزند و هم به واردکنندگان و هم کمترین تاثیر را در بازار نهایی برای مصرف‌کننده داشته باشد. با وجود این، حتما باید برای منابع، مدیریت و برنامه‌ریزی شود و به همان نسبت هم برنامه‌ریزی دقیقی برای تامین کالا در کشور صورت بگیرد. وقتی می‌گوییم عدد بزرگی موبایل در یک سال وارد کشور شده، به همان نسبت هم مصرف شده، یعنی تقاضا برای این میزان واردات وجود داشته است. بنابراین باید حواس‌مان به تقاضا هم باشد. عرصه تامین را تنگ نکنیم که تاثیر مستقیم روی تقاضا داشته باشد و بازار را ملتهب کند. باید به این موارد هم توجه داشت و تصمیماتی که گرفته می‌شود با توجه به عواقب و پیامدهایش باشد و شرایط را به شکل مطلوبی پیش ببرد.
