نرخ بهره به بورس‌های جهانی رسید

اگر چه از شتاب رشد نرخ تورم اقتصاد آمریکا کاسته شده اما نرخ این شاخص مهم و تعیین‌کننده همچنان بالا است و در بیشترین میزان طی ۴۰ سال گذشته قرار دارد. بر همین مبنا چندی است فدرال‌رزرو در چارچوب کنترل سیاست‌های پولی و با هدف کاهش نرخ تورم، سیاست‌های انقباضی شدیدی را اتخاذ کرده و به صورت مرحله‌ای، نرخ بهره را افزایش داده است. در جدیدترین تغییر اما جروم پاول رییس فدرال‌رزرو چهارشنبه اعلام کرد که این بانک نرخ بهره را این بار به یکباره ۵/۰ درصد افزایش خواهد داد که به معنای شکستن رکورد ۲۲ساله تغییرات نرخ بهره در این کشور است. اعلام این تصمیم از سوی فد، بازارها را به شدت متلاطم کرد. به نحوی که وال‌استریت پس از یک شوک افزایشی به سرعت در مسیر نزولی قرار گرفت و ریزش کرد. این روند نزولی تا روز گذشته نیز پایدار بوده است. به تبع این تصمیم اثرگذار، بازارهای سهام اروپا هم که خود با تورم افزایشی روبه‌رو هستند، ‌در مسیر نزولی قرار گرفتند. این تکانه همچنین به بازار رمزارزها سرایت کرد تا کریپتو‌ها هم با شوک ریزشی مواجه شوند. در این میان اما همانگونه که انتظار می‌رفت، روند بازدهی اوراق قرضه آمریکا و برخی کشورهای اروپایی در سررسیدهای مختلف، ‌صعودی شد. افزایش نرخ تورم و انتظارات تورمی در جهان، در کنار سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو و رشد ریسک‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاران را به سمت بازارهای کم‌خطرتر هدایت کرده است. در همین حال روز گذشته آمار تازه‌ای از وضعیت اشتغال در آمریکا منتشر شد که نشان از تداوم تقاضا برای دستمزدهای ساعتی بالاتر داشت. این روند می‌تواند نشانه بارزی از رشد انتظارات تورمی و به تبع آن افزایش تورم باشد. به نظر می‌رسد افزایش انتظارات تورمی در کنار واکنش‌های سختگیرانه بانک‌های مرکزی کشورهای پیشروی اقتصادی، در نهایت منجر به افزایش ریسک‌گریزی و افول بازارها طی ماه‌های آینده خواهد شد. آن گونه از اظهارات رییس فد به دست می‌آید، به نظر می‌رسد که رشد نرخ تورم در آمریکا همچنان ادامه دارد و پاول هم در سخنان خود تاکید کرده است که باید با این روند مقابله شود. این تاکید به معنای آن است که همچنان احتمال افزایش نرخ بهره در اقتصاد آمریکا بالاست. بر همین اساس پیش‌‌بینی می‌شود انتظارات تورمی همچنان روند رو به رشد خود را حفظ کند. نظرسنجی‌های کمیسیون اروپا از انتظارات تورمی سال ۲۰۲۲ هم نشان می‌دهد که در دو بخش شرکت‌ها و خانوارها، انتظارات تورمی با شیب تند رو به صعود است، به نحوی که بر اساس نمودارها، انتظارات تورمی در بخش خانوارها با فاصله بیشتری از تورم واقعی قرار گرفته است. این فاصله در شرکت‌ها کمتر شده به نحوی که تورم و انتظارات تورمی با فاصله کمتری شیب تند صعودی را طی می‌کنند. اما آنچه در هر دو حوزه مشترک است هم‌مسیر شدن تورم و انتظارات تورمی در مسیر صعودی بی‌سابقه‌ای است. این روند در صورت عدم کنترل می‌تواند به رشد افسارگسیخته نرخ تورم منجر شود. طی ماه‌های اخیر در آمریکا فدرال‌رزرو با ابزار نرخ بهره تلاش کرده تا از شتاب رشد نرخ تورم بکاهد و تا حدی نیز در این مسیر موفق عمل کرده است. با این حال اما افزایش نرخ بهره می‌تواند به رشد ریسک‌گریزی در سرمایه‌گذاری منجر شود؛ روندی که در صورت تشدید در نهایت به افول بازارهای مولد ختم خواهد شد. طی ماه‌های اخیر بازارهای سهام تحت تاثیر سیاست‌های فدرال‌رزرو فشار زیادی را متحمل شده‌اند. معاملات آتی سهام کاهش یافته و معاملات اوراق قرضه بالا رفته است. در همین حال اگرچه دارویی‌ها همچنان پر سود ظاهر شده‌اند اما اغلب شرکت‌ها چشم‌اندازی ضعیف‌تر از حد انتظار را برای سود تمام سال خود منتشر کرده و دست به تعدیل کاهشی پیش‌بینی سود زده‌اند.

    اوراق قرضه رشد کرد

نرخ بازده اوراق قرضه آمریکا طی روزهای گذشته و پس از سخنرانی پاول رشد کرده است، به نحوی که روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش نرخ بازدهی اوراق پنج ساله آمریکا به ۳/۳ درصد رسیده بود. نرخ بازده اوراق ۱۰ ساله نیز ۰۶/۳ و نرخ بازده اوراق ۲۰ ساله ۳/۳ درصد کرد. همچنین نرخ بازده برای اوراق ۳۰ ساله در روز گذشته به ۱/۳ درصد رسید. در اروپا هم بازار اوراق قرضه داغ بود و نرخ بازدهی اوراق افزایش یافت، به نحوی که بازده اوراق قرضه ۱۰ ساله فرانسه در مسیر صعودی از ۶/۱ درصد عبور کرد و اوراق قرضه ۱۰ ساله آلمان نیز به ۰۶/۱ درصد رسید، اما اوراق ۱۰ ساله بریتانیا با افت مواجه بود. بررسی نمودارها نشان می‌دهد میانگین بازدهی اوراق ۱۰ ساله اروپا رکورد ۱۰ ساله را شکسته است و شاخص کسب‌و‌کار نیز از سال ۲۰۲۰ کمترین تحرک را داشته است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد نشانه‌هایی از رکود اقتصادی در حال ظاهر شدن است. بازار سهام اما مسیری متفاوت از بازار اوراق را در پیش گرفته است. پس از اظهارات پاول، بازارهای سهام با نوسان مواجه شدند. اگرچه شاخص S&P یک جهش را تجربه کرده بود اما پس از اظهارات رییس فد در روز چهارشنبه (چهارم می) با شوک مواجه شد و در مسیر نزولی قرار گرفت. روز گذشته نیز تا لحظه تنظیم این گزارش، شاخص S&P دست کم ۵/۳ درصد افت را تجربه کرده بود. شاخص نزدک نیز که ابتدا یک جهش را تجربه کرده بود پس از فروکش هیجاناتی که به دنبال تصمیمات فدرال‌رزرو ایجاد شده بود، به سرعت در مدار نزولی قرار گرفت، به نحوی که روز گذشته نیز این شاخص با اهمیت وال‌استریت دست‌کم ۹/۴ درصد سقوط کرده بود. داوجونز نیز پس از جهش هیجانی روز چهارم مه در مدار نزولی قرار گرفت و در ادامه افت سه روز،‌ اخیر، روز گذشته هم ۱/۳ درصد فرو ریخت. شاخص فوتسی بریتانیا هم روز گذشته را منفی سپری کرد و تا لحظه تنظیم این گزارش ۸/۰ درصد عقب‌نشینی کرده بود. در آلمان شاخص دکس در ادامه روند نزولی که از ابتدای ماه می ‌آغاز کرده است، روز گذشته نیز سرخپوش بود و افت ۹۷/۰ درصدی را ثبت کرد. شاخص کک فرانسه هم ۱/۱ درصد پایین رفت تا روند نزولی یک هفته اخیر خود را ادامه دهد. شاخص استاکس ۶۰۰ اروپا هم که طی هفته گذشته در سراشیبی قرار داشته است، روز گذشته نیز نزولی شد و ۲/۱ درصد افت را ثبت کرد.

    روند کاهشی در آمریکا

اداره آمار کار ایالات متحده روز گذشته گزارش تازه‌ای ارائه داد. بر اساس این گزارش اقتصاد ایالات متحده در ماه آوریل با وجود افزایش تورم و ترس از کاهش رشد، اندکی بیش از انتظار شغل ایجاد کرده است. حقوق و دستمزدهای غیرکشاورزی در این ماه افزایش یافته است. همچنین نرخ بیکاری ۶/۳ درصد اعلام شد که کمی بالاتر از برآورد ۵/۳ درصدی بوده است. بر اساس جدیدترین آمار کار در ایالات متحده که روز گذشته منتشر شد، میانگین دستمزد ساعتی در ماه آوریل همچنان صعودی بوده است. با این حال اما این مسیر تا سطح ۳/۰ درصد طی شد که اندکی کمتر از برآورد ۴/۰ درصدی بوده است. بر اساس این داده‌های آماری، سال به سال درآمدهای ساعتی ۵/۵ درصد افزایش داشته است؛ این رقم تقریبا مشابه ارقام ماه مارس است. اگرچه باید توجه داشت که همچنان پایین‌تر از نرخ تورم ایستاده است. بر همین اساس به دلیل رشد نرخ تورم و عدم کفایت دستمزدها برای مهار هزینه‌ها، به نظر می‌رسد همچنان درخواست برای مزدهای بالاتر ساعتی ادامه داشته باشد. این روند به خالی ماندن تعداد زیادی از مشاغل منجر خواهد شد. وزارت کار آمریکا روز سه‌شنبه گزارش داده بود که فرصت‌های شغلی در ماه مارس از کارگران موجود فراتر رفته است اما در همین حال تعداد بی‌سابقه‌ای کار خود را ترک کرده‌اند. بر اساس نظرسنجی فرصت‌های شغلی و گردش کار، سطح آگهی‌های شغلی در ماه به ۵۵/۱۱ میلیون رسید که رکورد جدیدی محسوب می‌شود. این رقم نسبت به ماه فوریه ۲۰۵۰۰۰ عدد افزایش داشته است. افزایش درخواست دستمزدهای بالاتر و خالی ماندن مشاغل به تدریج کارفرمایان را برای تایید درخواست‌ها مجاب می‌کند. بدین‌ترتیب چرخه‌ای از تورم مجددا شکل خواهد گرفت. داده‌های جدید همچنین نشان می‌دهد که معیار جایگزینی از بیکاری که شامل کارگران دلسرد شده و کسانی است که به دلایل اقتصادی مشاغل پاره وقت دارند، و گاهی اوقات به عنوان نرخ بیکاری «واقعی» نامیده می‌شود، به ۷ درصد افزایش یافته است. همچنین نرخ مشارکت نیروی کار- معیاری کلیدی برای مشارکت کارگران- ۲/۰ واحد درصد در ماه آوریل کاهش یافته و به ۲/۶۲ درصد رسیده است که با کاهش ۳۶۳۰۰۰ نفری نیروی کار در پایین‌ترین میزان سال قرار گرفته است. با این حال اما افزایش تفریحات و سفرها که به دلیل قرنطینه‌های کووید کاهش یافته بود، در ماه آوریل دوباره افزایش داشته و منجر به رشد مشاغل در این حوزه شده است. بر این اساس ۷۸۰۰۰ نفر به افراد مشغول در این حوزه افزوده شد. نرخ بیکاری در این بخش که بیشترین ضربه را از همه‌گیری کووید متحمل شده بود، پس از رسیدن به اوج ۳/۳۹ درصدی در آوریل ۲۰۲۰، حالا به ۸/۴ درصد رسیده است که پایین‌ترین میزان از سپتامبر ۲۰۱۹ است.بر اساس آمارهایی که از ماه آوریل منتشر شده است، معاملات آتی سهام با هضم گزارش وال‌استریت کاهش یافته و بازده اوراق قرضه دولتی عمدتا بالاتر بوده است. با این حال اما گفته می‌شود که این گزارش احتمالا تاثیر چندانی بر سیاست‌های فدرال‌رزرو و رویگردانی از افزایش نرخ بهره نخواهد داشت. پل اشورث، اقتصاددان ارشد آمریکایی در کپیتال اکونومیکس، گفته است به طور کلی و با توجه به شرایط بازار کار به ویژه رشد بسیار سریع دستمزدها به نظر نمی‌رسد که فدرال‌رزرو از برنامه‌های خود مبنی بر افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم دست بکشد. گفتنی است اقتصاد ایالات متحده بدترین سه ماهه رشد خود را از زمان شروع همه‌گیری کرونا تجربه کرده و تولید ناخالص داخلی این کشور برای دوره ژانویه تا مارس ۴/۱ درصد کاهش داشته است.