پاندمی «آبله میمون» در راه است؟

تعادل|

 انگار قرار نیست بیماری‌های همه گیر دست از سر جامعه جهانی بردارد، بعد از دو سال و اندی که از پاندمی کرونا گذشته حالا بیماری تازه‌ای با نام «آبله میمون» در حال همه‌گیری است. آبله میمون یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان است که عمدتاً در مناطق جنگل‌های بارانی استوایی آفریقای مرکزی و غربی رخ می‌دهد و گهگاه به مناطق دیگر نیز منتقل می‌شود. آبله میمون معمولاً از نظر بالینی با تب، بثورات و غدد لنفاوی متورم ظاهر شده و ممکن است منجر به طیف وسیعی از عوارض پزشکی شود. این بیماری با علائمی بسیار شبیه به علائمی که در گذشته در بیماران آبله دیده می‌شد، ظهور می‌کند، اگرچه از نظر بالینی شدت آن کمتر است. آبله میمون معمولاً یک بیماری خود محدود شونده است که علائم آن بین ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد. این نوع از آبله از طریق تماس نزدیک با فرد یا حیوان آلوده یا با مواد آلوده به ویروس، به انسان منتقل می‌شود.تظاهرات بالینی آبله میمون شبیه آبله است که یک عفونت ارتوپاکس‌ویروس مرتبط که در سال ۱۹۸۰ در سراسر جهان ریشه‌کن شده است. آبله میمون کمتر از آبله مسری است و باعث بیماری کمتری می‌شود. با ریشه‌کن شدن آبله در سال ۱۹۸۰ و متعاقباً توقف واکسیناسیون آبله، آبله میمون به عنوان مهم‌ترین ویروس ارتوپاکس برای سلامت عمومی مطرح شد.

    آبله میمون، یک بیماری  با درجه اهمیت جهانی

آبله میمون یک بیماری پُراهمیت از منظر بهداشت عمومی در سطح جهانی است، زیرا نه‌تنها کشورهای آفریقای غربی و مرکزی، بلکه سایر نقاط جهان را نیز درگیر می‌کند. در سال ۲۰۰۳، اولین شیوع آبله میمون در خارج از آفریقا در ایالات متحده امریکا رخ داد که با تماسِ افراد با سگ‌های خانگی آلوده مرتبط بود. شیوع اولیه آبله میمونی منجر به بروز بیش از ۷۰ مورد از این آبله در ایالات متحده شد. آبله میمون در مسافرانی که از نیجریه به اسراییل در سپتامبر ۲۰۱۸، به بریتانیا در سپتامبر ۲۰۱۸، دسامبر ۲۰۱۹، مه‌۲۰۲۱، مه ‌۲۰۲۲ و در مه ‌۲۰۱۹ به سنگاپور رفته بودند نیز گزارش شده است. همچنین در رفت و آمدهای مسافران به ایالات متحده امریکا در ژوئیه و نوامبر ۲۰۲۱ و در مه ‌۲۰۲۲، موارد متعدد آبله میمون در چندین کشور غیر بومی شناسایی شد. در حال حاضر مطالعاتی برای درک بیشتر اپیدمیولوژی، منابع عفونت و الگوهای انتقال در حال انجام است.

    هشدار یک مقام سازمان جهانی بهداشت به شیوع «آبله میمون» در اروپا

یک مقام سازمان جهانی بهداشت (WHO) هشدار داد که با گسترش موارد ابتلا به «آبله میمون» در سراسر اروپا ممکن است روند شیوع بیماری تسریع شود. «هانس کلوگه» مدیر اروپایی سازمان جهانی بهداشت گفت: با ورود به فصل تابستان و آغاز برگزاری تجمعات، جشنواره‌ها و مهمانی‌های دسته‌جمعی، نگران تسریع انتقال آن هستم. به گزارش روزنامه گاردین، این ویروس که باعث ایجاد بثورات پوستی و تاول می‌شود به ندرت کشنده است و پیش از این در مرکز و غرب آفریقا دیده شده بود. هرچند، طی هفته‌های اخیر مواردی از ابتلا به این بیماری در کشورهای اروپایی از جمله پرتغال و سوئد و کشورهای دیگر همچون ایالات متحده، کانادا و استرالیا مشاهده شده است. بیشتر مبتلایان که اخیرا به این بیماری دچار شده‌اند سابقه سفر به مناطقی که آبله میمون شایع بوده را نداشته‌اند. از زمانی که ویروس B در سال ۱۹۳۲ شناسایی شد، تنها ۵۰ نفر مبتلا به این عفونت شده‌اند و ۲۱ نفر از آنها جان باختند. اکثر این افراد پس از گاز گرفتن یا چنگ انداختن توسط میمون، یا زمانی که بافت یا مایعات بدن میمون روی پوست زخمی یا دارای بریدگی افراد قرار گرفت، آلوده شدند. در سال ۱۹۹۷، یک محقق بر اثر عفونت ویروس B پس از پاشیدن مایع بدن یک میمونِ آلوده، به چشمش درگذشت. پس از بریتانیا که گفته می‌شود خاستگاه نخستین موارد اخیر ابتلا به آبله میمون در اروپا بوده است مقامات بهداشتی در اسپانیا و پرتغال نیز روز چهارشنبه (۱۸ مه) از شناسایی دست‌کم ۳۰ مورد مشکوک یا تأییدشده خبر دادند. منشأ طبیعی آبله میمون هنوز به‌طور قطع شناسایی نشده است، اگرچه جوندگان محتمل‌ترین منشأ این ویروس هستند. خوردن گوشت نیمه‌پخته و سایر محصولات حیوانی آلوده یک عامل خطر احتمالی دیگر است. افرادی که در مناطق جنگلی یا نزدیک آن زندگی می‌کنند ممکن است در معرض تماس غیرمستقیم با حیوانات آلوده قرار گیرند و مبتلا شوند.

    «آبله میمونی» همه‌گیر می‌شود؟ 

رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران ضمن تشریح جزییات ابتلا و گسترش بیماری «آبله میمونی»، گفت: با وجود گسترش مجدد این بیماری در شماری از کشورهای جهان؛ اما کارشناسان بهداشتی هنوز می‌گویند ما در آستانه یک اپیدمی بزرگ نیستیم و هنوز خطر برای عموم کم ارزیابی شده است. دکتر احسان مصطفوی گفت: با توجه به تجربه پاندمی کووید۱۹ و مشکلاتی که در این مدت برای جامعه جهانی ایجاد کرده است، توجه به هر بیماری نوپدید و بازپدیدی در هر گوشه از جهان بسیار بیشتر از قبل شده است. در روزهای گذشته مردم دنیا نگران شیوع بیشتر آبله میمونی شده‌اند که گزارشاتی از آن در کشورهای اروپایی و امریکایی منتشر شده است. او با اشاره به اینکه آبله میمونی توسط ویروس آبله میمون ایجاد می‌شود که یکی از اعضای خانواده ویروس‌های آبله است، تاکید کرد: اگرچه شدت آن بسیار کمتر از بیماری آبله انسانی است و احتمال سرایت آن هم کمتر است. این بیماری بیشتر در مناطق دورافتاده کشورهای مرکز و غرب آفریقا، در نزدیکی جنگل‌های بارانی استوایی رخ می‌دهد و بیشتر موارد این بیماری خفیف است.

    دوره تهاجم اولیه 5 روز است

عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران، بیان کرد: آبله میمونی ضایعات جلدی (بثورات پوستی) در صورت و قسمت‌های مختلف بدن ایجاد می‌کند. دوره نهفتگی آبله میمونی، یعنی از زمان ابتلا به عفونت تا شروع علائم، معمولاً 6 تا 13 روز است اما شاید تا 21 روز هم طول بکشد. این بیماری معمولا با نشانه‌هایی مشابه سرماخوردگی آغاز می‌شود. دوره تهاجم اولیه ویروس می‌تواند تا 5 روز طول بکشد که با تب، سردرد شدید، تورم غدد لنفاوی، کمر درد، درد عضلانی و کمبود انرژی شدید ظاهر می‌شود. او با تاکید بر اینکه تورم غدد لنفاوی از علائم اصلی آبله میمونی است، تصریح کرد: هنگامی که تب شروع می‌شود، جوش‌ها و التهاب‌های پوستی، شبیه آبله مرغان، ایجاد می‌شوند که اغلب از صورت شروع می‌شوند، سپس به سایر قسمت‌های بدن، معمولاً کف دست‌ها و کف پا گسترش می‌یابند. مصطفوی، گفت: مشکلات پوستی معمولاً طی یک تا ۳ روز پس از ظهور تب آغاز می‌شود. بثورات پوستی حدود ۹۵درصد موارد بر روی صورت، ۷۵درصد موارد بر کف دست و کف پا و ۳۰ درصد موارد بر اندام‌های تناسلی ظاهر می‌شوند. همچنین می‌تواند غشای مخاطی دهان را هم درگیر ‌کند. این ویروس می‌تواند برای قرنیه چشم هم مشکلاتی را ایجاد کند و در موارد شدید باعث نابینایی شود. درگیری پوستی با گذشت زمان افزایش می‌یابد و رنگ بثورات پوستی به سمت زردی می‌رود. در موارد شدید، این ضایعات می‌توانند قسمت‌های زیادی از پوست را از بین ببرند. با پیشرفت بیماری، ویروس به مغز و نخاع می‌رسد و باعث التهاب مغز و نخاع می‌شود که می‌تواند به آسیب مغزی و مرگ منجر شود.

    این بیماری مرگبار نیست

او با بیان اینکه میزان مرگ‌ومیر موردی برای این ویروس در آفریقا، از حدود یک تا ۱۵ درصد در بزرگسالان و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد در کودکان متفاوت گزارش شده است، اظهار کرد: شدت بثورات به میزان قرار گرفتن در معرض ویروس و وضعیت سلامت بیمار مربوط می‌شود. عفونت معمولاً خود به خود برطرف می‌شود و بین ۱۴ تا ۲۱ روز طول می‌کشد. آبله میمونی می‌تواند زمانی که فردی در تماس نزدیک با فرد آلوده باشد سرایت کند. مصطفوی با اشاره به اینکه این ویروس می‌تواند از طریق پوست زخم شده، دستگاه تنفسی یا از طریق چشم، بینی یا دهان وارد بدن شود، اظهار کرد: این بیماری احتمالا بتواند از طریق رابطه جنسی هم منتقل شود. آبله میمون همچنین می‌تواند از طریق تماس با حیوانات آلوده مانند میمون‌ها، موش‌ها و سنجاب‌ها یا اشیاء آلوده به ویروس منتقل شود. این ویروس دارای قدرت بالای سرایت از افراد به یکدیگر نبوده و بیشتر به کسانی که با اشیای آلوده به این ویروس تماس طولانی داشته‌اند، سرایت می‌کند. رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران، ادامه داد: از آن جایی که واکسن‌های نسل اول آبله انسانی دیگر در دسترس نیستند واکسن جدیدتری برای پیشگیری از آبله میمونی ساخته شده است و ضد ویروس‌های جدید هم در دست توسعه هستند.

    موارد ابتلای گزارش شده

موارد ابتلای گزارش شده در روزهای اخیر شامل ۹ مورد قطعی از انگلستان، ۱۴ مورد قطعی و ۲۰ مورد مشکوک از پرتغال، ۷ مورد قطعی و ۲۹ مورد مشکوک از اسپانیا و ۱۷ مورد مشکوک از کانادا، یک مورد قطعی از سوئد، امریکا، بلژیک و ایتالیا و یک مورد مشکوک از فرانسه و استرالیا بوده است که جمع موارد گزارش شده را به ۱۰۷ مورد از ۱۰ کشور جهان رسانده است. با این وجود کارشناسان بهداشتی هنوز می‌گویند ما در آستانه یک اپیدمی بزرگ نیستیم و هنوز خطر برای عموم کم ارزیابی شده است.

    جهان آمادگی مقابله با این بیماری را  دارد؟

از آنجایی که آبله میمون یکی از انواع آبله‌هایی است که شناسایی شده و واکسن آن هم ساخته شده است، به نظر می‌رسد، مقابله با آن از کرونا آسان‌تر باشد، اما اگر همه‌گیری از نوع کرونا در این زمینه هم صورت بگیرد باید دید واقعا جهان آمادگی مقابله با آن را دارد یا نه؟ مساله اینجاست که آبله اگر چه مانند کرونا مرگبار نیست اما می‌تواند باعث مرگ هم شود.