دیپلماسی اقتصادی ایران و عمان

پرهام پوررمضان 

با پایان یافتن جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نگرشی در حکمرانی جمهوری اسلامی ایران به وقوع پیوست که خواستار بازسازی و توسعه در سیاست خارجی و داخلی بود. این نگرش خود را در ابعاد و سایزهای مختلفی نشان داد و چون این برهه زمانی مصادف شد با فروپاشی شوروی و همچنین آغاز عصر نوین جهانی شدن، دیپلماسی اقتصادی هم به کمک این نگرش آمد و یکی از اولین مقاصد سیاست خارجی توسعه گرا وقت، کشور عمان بود.  با تغییر دولت در جمهوری اسلامی ایران و روی کار آمدن دولت سیزدهم تغییراتی هم در عرصه مهم منطقه‌گرایی ایران آغاز گردید که تقویت بیش از پیش رابطه با کشور عمان نیز یکی از این تغییرات مهم و راهبردی بود. در نگاه حکمرانی جمهوری اسلامی ایران کشورعمان یکی از مهم‌ترین شرکای منطقه‌ای است که این امر نیز سبب‌ساز این نکته مهم شده است که رابطه فی‌مابین، رابطه‌ای مبتنی بر احترام دوطرفه باشد. در طرف مقابل هم کشور ایران در اذهان ملت و دولت عمان چه از دیرباز و چه اکنون یک کشور عامل توازن در منطقه بوده است از این رو از اهمیت فزاینده‌ای نیز برخوردار است.  در زمان سلطان قابوس حاکم قبلی این کشور ارتباطات در ابعاد گوناگون از جمله سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... رشد فزاینده‌ای را تجربه کرده است اما در بین ابعاد رشد یافته میزان همکاری‌های اقتصادی فی‌مابین نیز چشمگیر است. این نکته بسیار مهم و کلیدی است که دیپلماسی اقتصادی موثر حاصل یک سیاست خارجی توسعه‌گراست که در رابطه با ارتباط این دو کشور این مهم نیز رخداده است. 

رابطه این دو کشور به قدری عمیق است که در مذاکرات میان ایران و غرب بر سر مساله هسته‌ای، کشور عمان همواره یک بازیگر مهم و میانجی بوده است که حکمرانان جمهوی اسلامی ایران نیز این کشور را یکی از محترمین منطقه خوانده‌اند که بر همگرایی بیشتر تمرکز کرده است این دو کشور از سال 1367 شمسی کمیسیون همکاری‌های اقتصادی و فنی را تشکیل داده‌اند که در بقای این رابطه تاکنون نقش بسیار زیادی داشته است.  پرسشی که در این مقاله به دنبال پاسخگویی به آن خواهم بود این است که با سفر ریاست محترم جمهور به این کشور فرصت‌ها و موانع در دیپلماسی اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و کشور عمان چگونه دیده می‌شوند. 

فرصت‌ها: 

1- نزدیکی بنادر جنوب شرقی ایران به بنادر شمالی این کشور: یکی از موارد مهم در یک دیپلماسی اقتصادی موثر مسافت ژئوپولتیکی میان دو کشور است، این نزدیکی سبب پایین آمدن میزان هزینه حمل و نقل می‌شود.

2- تسهیلات ویژه عمانی‌ها: از آنجا که عمانی‌ها در برنامه‌های خود مخصوصا در بخش توسعه اتفاقات خوبی را رقم زده‌اند و می‌خواهند در سال 2040 به یکی از قطب‌های تاثیرگذار و هژمون منطقه تبدیل شوند امتیاز‌های ویژه‌ای را به سرمایه‌گذاران می‌دهند که از آنها می‌توان به ثبت شرکت و داشتن سهام 100 درصدی بدون شریک عمانی اشاره کرد.

3- نیازمندی عمان به انرژی، کالا و خدمات: یکی از مواردی که کشور عمان هم در برنامه‌های توسعه به آن نیاز دارد و هم‌اکنون مساله مهم انرژی است که جمهوری اسلامی ایران با صادرات برق می‌تواند هم آورده اقتصادی داشته باشد هم مازاد نیاز خود را صادر کند.

موانع: 

مهم‌ترین مانع بر سر راه یک دیپلماسی اقتصادی موثر از منظر اقتصادی در طرفین این مساله، چالش مهم انتقال پول است و این بدان معناست که به‌دلیل تحریم ظالمانه ایالات متحده امریکا امکان انتقال جابه‌جایی پول از طریق مبادی رسمی تقریبا نیست و همین امر بر دیپلماسی اقتصادی این دو کشور تاثیر شایان می‌گذارد .

نتیجه‌گیری: 

در پایان این یادداشت می‌توان ذکر کرد که سفر اخیر مقام ریاست جمهوری به ایران به این کشور بسیار حائز اهمیت است و دلیل این امر در این است که باتوجه به خبرهایی که از مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب به گوش می‌رسد و این امکان وجود دارد که در تسهیل مبادلات بانکی ایران اتفاقات خوبی رقم بخورد از این رو این سفر می‌تواند ریل‌گذاری مناسبی در این عرصه باشد.