روند کند فیبرکشی

طبق آخرین آمار رگولاتوری، تا پایان فروردین ۱۴۰۱ بالغ بر یک میلیون و ۴۳۰ هزار و ۳۲ پورت فیبرنوری در کشور فعال شده است که از این تعداد ۳۶۰ هزار کاربر از اینترنت فیبرنوری استفاده می‌کنند همچنین بیشترین پورت‌های فیبر نوری در استان تهران قرار دارد که ۴۴۳ هزار و ۷۵۰ خانوار تحت پوشش هستند و شامل ۶۶ هزار و ۶۷ پورت FTTH و ۴۹ هزار و ۸۸۷ پورت ADSL می‌شود. در مقایسه با آماری که رگولاتوری در پایان اسفندماه از نصب تعداد پورت‌های فیبرنوری و استفاده از آن در کشور اعلام کرده بود، طی یک ماه تنها ۱۵ هزار پورت در کشور راه‌اندازی شده که بیشتر آن نیز مربوط به تهران و قم می‌شود و روند اجرای این پروژه با توجه به هدف‌گذاری صورت گرفته، کند به نظر می‌رسد. فناوری اصلی که هم اینک در بخش ارتباطات ثابت ایران به کار گرفته شده است، ADSL است و فناوری مبتنی بر فیبر نوری یا FTTx تنها سهمی معادل یک درصد را به خود اختصاص داده، گرچه شبکه زیرساخت کشور با سرمایه‌گذاری دولت، بیش از ۷۰ هزار کیلومتر فیبر را برای اتصال شهرهای مختلف کشور به یکدیگر فراهم کرده است، اما در داخل شهرها هنوز شبکه دسترسی یا آخرین لایه اتصال به ساختمان‌های مسکونی و تجاری کشور به تجهیزات قدیمی متکی است که به شبکه مسی مشهور است. این شبکه به‌رغم گستردگی زیاد، توانایی کمی برای سازگاری با فناوری‌های جدید و استفاده از خدمات پهن باند دارد. براساس این داده‌ها، تغییر در بخش بزرگی از زیرساخت‌های موجود ضروری است و به سرمایه‌گذاری عظیمی برای تغییر فناوری و تجهیزات موجود، احداث مسیرهای تازه و حفاری‌های وسیع در سطح شهرها، همچنین تغییر در شبکه داخلی ساختمان‌های کشور برای یکپارچه شدن شبکه ارتباطی مبتنی بر فیبر نوری نیز نیاز است. در چنین شرایطی، تحقق هدف عملیاتی دولت سیزدهم برای پوشش ۸۰ درصدی دسترسی خانوارها به پهن‌باند ثابت با سرعت بالاتر از ۲۵ مگابیت‌برثانیه، گرچه هدفی بلندپروازانه به نظر می‌رسد، اما درعین حال ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. براساس این هدف‌گذاری، ظرف سه سال و نیم آینده ۲۰ میلیون خانوار ایرانی در سراسر کشور باید از دسترسی به خدمات پهن‌باند ثابت بر سرعت برخوردار باشند. فناوری مورد نیاز برای ایجاد چنین زیرساختی، FTTx نام دارد که فیبر نوری را تا منازل، شرکت‌ها، مراکز خرید، مدارس و مراکز آموزشی، سازمان‌های اجرایی و ساختارهای مشابه هدایت می‌کند و بستری برای انتقال پرسرعت دیتا برای عموم ایرانیان فراهم می‌کند. براساس برخی پیش‌بینی‌ها، اجرای این طرح به حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارد. فیبر نوری FTTx یا‌ (Fiber To The x)، یکی از روش‌های دسترسی به اینترنت ثابت است که به جای تمام یا بخشی از کابل مسی از کابل‌های فیبر نوری بهره می‌برد. بسته به اینکه به جای x چه حرفی قرار بگیرد، به روش‌های مختلف ارایه آن به کاربر اشاره می‌کند. در مدل (Fiber To The Home) FTTH، کابل‌کشی فیبر نوری تا منزل یا واحد کاربر ادامه پیدا می‌کند و به عبارت دیگر فیبر نوری در تمام مسیر از مخابرات تا داخل منزل جایگزین کابل مسی می‌شود. اما در مدل  Fiber To The Building) FTTB)، کابل فیبر نوری به ساختمان می‌رسد و در نهایت خدمات توسط کابل مسی (معمولاVDSL) تحویل داده می‌شود و در مدل  Fiber To The Cabinet) FTTC)، فیبر نوری به نزدیک‌ترین کافو به کاربر (در فاصله کمتر از ۵۰۰ متری کاربر) ارایه داده می‌شود و مشترک در نهایت از طریق یکی از فناوری‌های (DSL نظیر ‌VDSL) به شبکه متصل می‌شود. 

    الزام دسترسی 80 درصدی خانوارها  به اینترنت 25 مگابیتی

بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا سال ۱۴۰۴ باید ۸۰ درصد خانوارها و ۱۰۰ درصد کسب‌وکارها با متوسط سرعت ۲۵ مگابیت‌برثانیه به پهن‌باند ثابت دسترسی داشته باشند و دسترسی ۲۰ میلیون خانوار و ۵ میلیون کسب‌وکار تا سال ۱۴۰۴ به اینترنت پهن‌باند ثابت باید بر بستر فیبر نوری شکل بگیرد. همچنین از زمان شروع دولت سیزدهم هم عیسی زارع‌پور - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - به موضوع توسعه اینترنت ثابت تاکید کرده و گفته بود که برای توسعه ارتباطات ثابت و دسترسی عموم مردم در سراسر کشور به شبکه امن، پایدار، پرسرعت و ارزان باید یک عزم و اراده ملی شکل بگیرد و نهضت فیبرکشی در کشور راه بیفتد. هدف‌گذاری برای ۲۰ میلیون فیبر نوری توسط وزارت ارتباطات بدین صورت است که بهمن‌ماه سال گذشته ۵۰۰ هزار پورت فیبرنوری افتتاح شد و به دنبال آن، برنامه‌ریزی شده تا در سال ۱۴۰۱ کار در کلان‌شهرها ادامه پیدا کند و ۵ میلیون پورت فیبر نوری در سال ۱۴۰۱ واگذار شود و در ادامه نیز در سال ۱۴۰۲ حدود ۷ میلیون پورت و در سال ۱۴۰۳ حدود ۸ میلیون پورت راه‌اندازی شود که در نهایت در سال ۱۴۰۳ به هدف مورد نظر برسیم. برای دستیابی به این هدف به‌تازگی تفاهم‌نامه پروژه فیبرنوری توسط رگولاتوری با ۹ اپراتور منعقد شد و آنها موظف شدند ظرف مدت یک سال، ۸.۵ میلیون پورت فیبر نوری راه‌اندازی کنند. 

    عدم اقبال کاربران به استفاده از فیبر نوری 

الزامات برنامه توسعه شبکه این است که ۸۰ درصد خانوارهای هر استان باید پوشش داده شوند و مبنای پوشش خانوار، کدپستی یا پلاک ثبتی شهری/روستایی و نقشه‌های هوایی مورد تایید سازمان در نواحی خدمات شهری/روستایی است. الزام دیگر این است که حداقل ۵۰ درصد کاربران امکان استفاده از خدمت دسترسی از طریق فیبر نوری (FTTP) و حداکثر ۵۰ درصد امکان استفاده از خدمت دسترسی پرسرعت از طریق دسترسی سیمی با قابلیت حداقل سرعت ۵۰ مگابیت‌برثانیه و دسترسی رادیویی مجاز با قابلیت حداقل سرعت ۳۵ مگابیت‌برثانیه را داشته باشند. همچنین برای حداقل ۱۰ درصد کاربران امکان استفاده از خدمت دسترسی از طریق فیبر نوری با قابلیت حداقل سرعت یک گیگابیت‌برثانیه وجود داشته باشد. در عین حال وجود یک نقطه حضور در شهر الزامی است. با وجود این مطاب وب‌سایت پایش طرح توسعه فیبر نوری به آدرس iranfttx.ir، علی‌رغم نصب یک میلیون و ۱۴۱ هزار پورت FTTH تا فروردین‌ماه سال جاری، تنها ۲۰۸ هزار مشترک از فیبر نوری استفاده می‌کنند. یکی از دلایل عدم اقبال کاربران به استفاده از فیبر نوری، ممکن است هزینه بالای راه‌اندازی آن باشد که به گفته زارع‌پور حدود سه میلیون تومان هزینه دارد و با وعده‌هایی مبنی‌بر ارایه یارانه به اپراتورها یا اقساطی کردن دریافت این هزینه‌ها، باید دید تا چه اندازه از اهدافی که در نظر گرفته شده، محقق می‌شود.

    آخرین آمار توسعه فیبر نوری

مطابق وب‌سایت پایش طرح توسعه فیبر نوری به آدرس ‌iranfttx.ir، تا اسفند ماه ۱۳۹۹، در شهر تهران ۲۹۰ هزار و ۴۹۲ خانوار تحت پوشش بودند و تعداد سرویس‌گیرندگان بالغ بر ۵۵ هزار و ۷۲۶ پورت FTTH و ۴۴ هزار و ۷۲۱ پورت VDSL بود. پس از آن در استان فارس ۶۶ هزار و ۷۸۶ خانوار تحت پوشش بودند و سرویس‌گیرندگان ۴۲۰۷ پورت FTTH و ۳۱ هزار و ۳۱۸ پورت VDSL دریافت کردند. اما در جایگاه سوم اصفهان با ۶۴ هزار و ۴۲۵ خانوار تحت پوشش و ارایه سرویس برای ۲۰ هزار و ۴۹۷ پورت FTTH و ۵۰۹۹ پورت VDSL قرار داشت. مازندان نیز در جایگاه چهارم با ۵۳ هزار و ۸۴۹ خانوار تحت پوشش و ۹۸۶۴ پورت FTTH و ۷۹۵۸ پورت VDSL بود. در استان بوشهر نیز ۳۱ هزار و ۲۰۰ خانوار تحت پوشش بودند و سرویس‌گیرندگان شامل ۲۲۵۹ پورت FTTH و ۱۱۸ پورت VDSL می‌شدند. استان البرز با ۳۰ هزار و ۸۱۷ خانوار تحت پوشش در جایگاه ششم قرار داشته و ۵۴۸۲ پورت FTTH و ۱۶۳۸ پورت VDSL به سرویس‌دهندگان ارایه می‌شد، پس از آن استان قم با ۳۰ هزار و ۴۵۶ خانوار تحت پوشش و ارایه سرویس به ۳۰۴۸ پورت FTTH و ۹۳۶۸ پورت VDSL قرار داشت، در استان سمنان ۳۹ هزار و ۳۴۶ خانوار تحت پوشش و تعداد سرویس‌گیرندگان بالغ بر ۴۴۷۱ پورت FTTH و ۸۹۲ پورت VDSL بود، در جایگاه نهم سیستان و بلوچستان با ۲۸ هزار و ۱۷۶ خانوار تحت پوشش و ارایه سرویس برای ۱۳۸۶ پورت FTTH و یک پورت VDSL قرار داشت و گیلان نیز در جایگاه دهم با ۲۷ هزار و ۷۵۱ خانوار تحت پوشش و ۵۷۹۱ پورت FTTH و ۲۵۲۵ پورت VDSL بود. با گذشت بیش از یک سال و طبق آخرین آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تا فروردین‌ماه ۱۴۰۱، در استان تهران ۴۴۳ هزار و ۷۵۰ خانوار تحت پوشش هستند و تعداد سرویس‌گیرندگان بالغ بر ۶۶ هزار و ۶۷ پورت FTTH و ۴۹ هزار و ۸۸۷ پورت VDSL شده است. پس از آن در استان قم ۱۷۵ هزار و ۵۶۸ خانوار تحت پوشش هستند و سرویس‌گیرندگان ۶۶۸۱ پورت FTTH و ۱۲ هزار و ۶۲۸ پورت VDSL دریافت کردند. در جایگاه سوم اصفهان با ۹۹ هزار و ۴۵ خانوار تحت پوشش و ارایه سرویس برای ۲۶ هزار و ۱۵۷ پورت FTTH و ۵۹۵۹ پورت VDSL قرار دارد. البرز نیز در جایگاه چهارم با ۹۵ هزار و ۷۴۹ خانوار تحت پوشش و ۹۱۷۶ پورت FTTH و ۲۴۹۲ پورت VDSL قرار دارد. در استان مازندران نیز ۸۲ هزار و ۵۰۷ خانوار تحت پوشش هستند و و سرویس‌گیرندگان شامل ۱۱ هزار و ۹۷۷ پورت FTTH و ۱۰ هزار و ۴۷۲ پورت ADSL می‌شوند. استان فارس با ۷۶ هزار و ۳۰۶ خانوار تحت پوشش در جایگاه ششم قرار دارد و ۴۵۹۰ پورت FTTH و ۳۴ هزار و ۹۷۲ پورت VDSL به سرویس‌دهندگان ارایه می‌شود، پس از آن استان گیلان با ۴۵ هزار و ۲۴۶ خانوار تحت پوشش و ارایه سرویس به ۸۷۱۳ پورت FTTH و ۳۱۳۸ پورت VDSL قرار دارد، در استان خراسان رضوی ۴۰ هزار و ۵۶۲ خانوار تحت پوشش و تعداد سرویس‌گیرندگان بالغ بر ۵۹۱۴ پورت FTTH و ۵۵۴۷ پورت VDSL است، در جایگاه نهم آذربایجان شرقی با ۳۸ هزار و ۶۶۲ خانوار تحت پوشش و ارایه سرویس برای ۱۰ هزار و ۵۹۱ پورت FTTH و ۶۰۳۵ VDSL قرار دارد و سمنان نیز در جایگاه دهم با ۳۷ هزار و ۷۷۰ خانوار تحت پوشش و ۴۸۸۲ پورت FTTH و ۹۴۴ پورت VDSL است.