برجام و مشکلات داخلی اقتصاد

عباس آرگون

اقتصاد ایران در سال‌های گذشته به شکل همزمان با محدودیت تحریم‌های بین‌المللی و مشکلات داخلی مواجه بوده است. در واقع در بسیاری از موقعیت‌ها مشکلات داخلی خود به عاملی بدل شده تا کار برای جذب سرمایه‌گذار و تولید و صادرات دشوار شود. همانطور که بخش خصوصی در سال‌های گذشته بارها تاکید کرده  در صورتی که مشکلات و محدودیت‌های داخلی برطرف نشود، حتی احیای برجام نیز در بلندمدت به سود ما نخواهد بود. به عبارت دیگر تنها وقتی می‌توان از ارتباط هدفمند با جهان استفاده کرد که شرایط داخلی برای چنین موقعیتی فراهم شده باشد. 

آماری که از تجارت ایران و به‌طور خاص صادرات کشور در سال ۱۴۰۰ به دست آمد نشان‌دهنده رشد امیدوارکننده‌ای است که معلوم می‌کند فعالان اقتصادی حتی در شرایط سخت تحریم نیز توانسته‌اند به بخشی از اهداف کلان موجود در تجارت کشور دست پیدا کنند. این آمارها در حالی به دست آمده که ما به شکل همزمان با مشکلات داخلی و بین‌المللی مواجه بوده‌ایم و شرایط برای سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان دشوار بوده است، از این رو در صورت بهبود زیرساخت‌های موجود می‌توان انتظار داشت که صادرات ایران از رقم فعلی نیز بسیار فراتر برود. در شرایط تحریمی، ما برای صادرات با مشکلات فراوانی مواجه هستیم، از دشواری پیدا کردن مشتریانی که حاضر باشند در این شرایط با ایران کار کنند گرفته تا مشکلاتی که در نقل و انتقال کالا و سپس دریافت ارز آن وجود دارد، در همه بخش‌ها صادرات را برای ما پرهزینه‌تر کرده است. از این رو در صورتی که برجام بار دیگر اجرایی شود، می‌توان انتظار داشت که بخش مهمی از این نگرانی‌ها کنار برود. البته احیای برجام گام نخست است. حل کردن مشکل اف‌ای‌تی‌اف و برقراری مجدد ارتباطات بانکی و تلاش برای اتصال اقتصاد ایران به اقتصاد جهانی گام‌های دیگری است که باید در این زمینه برداشته شود. در سال‌های گذشته برخی سیاست‌های داخلی موجب شده، سرمایه‌گذاران تکلیف خود را در اقتصاد ندانند و هر بار با تغییر سیاست‌ها، برنامه‌ریزی دشوار شده و همین موضوع باعث فرار سرمایه از اقتصاد ایران شده است. در حوزه بین‌المللی نیز ما نتوانسته‌ایم سرمایه‌گذار جذب کنیم. این در حالی است که اقتصاد ایران ظرفیت فراوانی دارد و تعدد برنامه‌هایی که در دوره برجام وجود داشت نشان می‌دهد که در صورت بهبود شرایط، شرکت‌های خارجی علاقه دارند که با ما همکاری کنند. اگر این سرمایه بین‌المللی جذب شود در بلندمدت نیز برای ما این امتیاز را خواهد داشت که تحریم دوباره اقتصاد ایران کاری دشوار می‌شود و با تزریق ثبات، امکان دستیابی به اهداف کلان به وجود می‌آید.