رکورد تاریخی تورم

مرکز آمار از برگشت روند تورم سالانه و افزایشی شدن آن خبر داد  تورم نقطه‌به نقطه با افزایش بیش از ۱۳ درصدی به ۵۲،۵ درصد رسید

«دولت از نظر قانونی موظف بود که این سیاست را در پیش بگیرد و راهی جز این در پیش دولت نبود. دولت هرگز از این اقدام خودش عقب‌نشینی نمی‌کند و اعتقاد دارد این کار باید 2 یا سه سال زودتر انجام می‌گرفت. دولت با این کار سعی می‌کند وضعیت اقتصادی کشور را از واردات به سمت تولید داخل تغییر دهد. ما نظر همه منتقدان را می‌شنویم. به هر حال هر برنامه‌ای منتقدان خودش را دارد اما تصمیم ما بر ادامه این مسیر است.»

این بخشی از صحبتی است که دو روز قبل از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت سیزدهم مطرح شد، صحبت‌هایی که در آن خاندوزی بار دیگر از عملکرد اقتصادی دولت حمایت کرد و از این گفت که پیگیری‌ها برای کاهش نرخ تورم ادامه خواهد داشت. تنها یک روز پس از این صحبت‌ها، مرکز آمار جدیدترین گزارش تورم ماهانه کشور را منتشر کرد که نه تنها حرف‌های وزیر اقتصاد را تایید نمی‌کند که حتی نشان از آن دارد که رکورد تورم پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز از سوی دولت سیزدهم شکسته است.

هرچند دولت سیزدهم در حالی کار خود را آغاز کرده بود که نرخ تورم به یکی از بالاترین سطوح خود در سال‌های گذشته رسیده بود اما به نظر می‌رسید با توجه به شعارهایی که از سوی مسوولان دولت مطرح شده، تیم اقتصادی جدید به دنبال آن است که نرخ تورم را کاهش دهد.

هرچند آمارها از ماه‌های ابتدایی فعالیت دولت سیزدهم نشان از آن داشت که نرخ تورم تا حدی کاهش یافته اما این عدد آن قدر نبود که مردم بتوانند تاثیر آن را بر زندگی عادی خود ببینند.

سرانجام اما پس از ماه‌ها بحث و گمانه زنی دولت در اردیبهشت امسال تن به حذف ارز 4200 تومانی که به دنبال آن موج جدیدی از تورم شکل گرفت که تمام دستاوردهای ماه‌های قبل را نیز با خاک یکسان کرد. در واقع هرچند دولت تاکید کرده بود که به دنبال حذف ارز 4200 تومانی، تنها چهار کالا اجازه افزایش قیمت دارند اما آنچه که در عمل رخ داد نشان داد که اقتصاد با دستور اداره نمی‌شود و به دنبال حذف ارز 4200 تومانی، سایر قیمت‌ها نیز به شکلی جدی گران شدند تا جایی که یک رکورد تازه تورمی در خرداد ماه به ثبت رسیده است. 

مرکز آمار از برگشت روند تورم سالانه و افزایشی شدن آن خبر داد و اعلام کرد که تورم نقطه‌به نقطه با افزایش بیش از ۱۳ درصدی به ۵۲.۵ درصد رسیده است. اما نرخ تورم سالانه خرداد ماه ١٤٠١ برای خانوارهای کشور به ٣٩.٤ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل ۰.۷ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ۳۸.۹ درصد و ٤١.٨ درصد است که برای خانوارهای شهری ۰.۶ درصد و برای خانوارهای روستایی یک درصد افزایش داشته است.

بر اساس این گزارش، نرخ تورم نقطه‌ای (تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه مشابه سال قبل) در خرداد ماه ۵۲.۲٥ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین ٥٢.٥ درصد بیشتر از خرداد ١٤٠٠ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده ­اند. نرخ تورم نقطه‌ای خرداد ماه ١٤٠١ در مقایسه با ماه قبل۱۳.۲ درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌­ها و دخانیات» با افزایش ٣٢.٢ واحد درصدی به ٨١.٦ درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ٢.٨ واحد درصدی به ٣٦.٨ درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ٥١.٤ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل ١٢.٢ واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ٥٨.٢ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ١٨.١ واحد درصد افزایش داشته است.

نرخ تورم ماهانه خرداد نیز به ١٢.٢ درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ٨.٧ درصد افزایش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب ٢٥.٤ درصد و ٤.٤ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ١١.٥ درصد است که نسبت به ماه قبل ٧.٨ واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ١٥.٨ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ۱۳ درصد افزایش داشته است.

هر یک از سه شاخص، کاربرد خاص خود را دارد؛ به‌طوری که تورم سالانه برای ارزیابی بلندمدت استفاده می‌شود ولی تورم ماهانه و نقطه‌ای که واکنش سریعتری به تغییرات و شوک قیمتی دارد، زودتر تغییر می‌کند، اما برای مقایسه‌های بین‌المللی معمولا تورم نقطه‌ای لحاظ می‌شود. گاهی ممکن است روند تورم سالانه با تورم ماهانه و نقطه‌ای متفاوت باشد.

در این رابطه باید گفت که تورم ماهانه صرفا تغییرات قیمت در یک ماه اخیر را نشان می‌دهد و تورم نقطه‌ای، یک ماه را نسبت به ماه مشابه سال قبل و با نادیده گرفتن ۱۲ ماه بین، فقط آن دو نقطه را با هم مقایسه می‌کند. خاصیت این دو تورم یعنی ماهانه و نقطه به نقطه این است که به نوسانات قیمت واکنش سریع‌تری دارند، چون در محاسبه آنها فقط دو ماه لحاظ می‌شود، از این رو برای تصمیم‌گیری کوتاه‌مدت و زودگذر، این دو شاخص قابل اهمیت است.

این آمارهای تورمی نشان می‌دهد که دولت رییسی در خرداد ماه رکورد تورمی تمام سال‌های گذشته را شکسته است. موضوعی که احتمالا در ماه‌های آینده تاثیر خود را بر تورم سالانه نیز خواهد گذاشت و احتمالا در نهایت تورم کلی اقتصاد ایران نیز از آن آسیب خواهد دید.

سال ۱۳۹۲ زمانی بود که تورم افزایشی پیش رفته و البته در آن سال جابه‌جایی دولت رخ داد. دولت دهم کشور را با تورم سالانه (۱۲ ماهه منتهی به یک ماه) حدود ۳۵.۱ درصدی در مرداد تحویل داد و تا ۳۶ درصد هم در شهریورماه پیش رفت ولی از آن زمان یعنی یک ماه بعد از ورود دولت یازدهم، ریزش تورم آغاز شد؛ به‌طوری که سال ۱۳۹۲ با تورم ۳۲.۱ درصدی به پایان رسید. در این سال تورم نقطه به نقطه (تغییر شاخص نسبت به ماه مشابه سال قبل) که تا ۴۱.۷ درصد هم ثبت شده بود در پایان اسفندماه با ریزش حدود ۲۲ درصدی به ۱۹.۶ درصد کاهش یافت. در سال بعد نیز کاهش تورم وجود داشت ولی در نوسان بود.

تورم نقطه به نقطه از ۱۷.۶ درصد در فروردین ماه در مسیر نوسانی به ۱۴.۲ درصد در پایان سال رسید و تورم سالانه از ۳۰.۲ درصد در فروردین با کاهش ۱۵ درصدی به ۱۴.۸ درصد در اسفند ۱۳۹۳ رسید. سال ۱۳۹۴ یعنی سالی که مذاکرات هسته‌ای در حال انجام بود و برجام به ثبت رسید، اولین اتفاق برای تورم تک رقمی افتاد و تورم نقطه به نقطه (مقایسه قیمت در هر ماه نسبت بـه ماه مشابه سال قبل) در آذرماه تک رقمی شد و به ۹.۹ درصد رسید و در انتهای همان سال تا ۸.۵ درصد کاهش پیدا کرد. تورم سالانه نیز از ۱۴.۵ درصد در ابتدای آن سال به ۱۱.۳ درصد در اسفندماه رسیده بود. در سال ۱۳۹۸ هم در ابتدا رشد تورم ادامه پیدا کرد و تورم نقطه به نقطه به ۵۲ درصد در اردیبهشت رسید ولی در ادامه با طی روند کاهشی به ۲۲ درصد در اسفندماه کاهش یافت.

تورم سالانه نیز که در فروردین‌ماه ۳۰.۶ اعلام شد در اسفند به ۳۴.۸ افزایش پیدا کرد. در سال ۱۳۹۹ نیز بار دیگر افزایش تورم در اقتصاد به چشم آمد؛ به‌طوری که تورم نقطه به نقطه از ۱۹.۸ درصد ابتدای سال به ۴۸.۷ درصد در پایان سال افزایش پیدا کرد و تورم سالانه از ۳۲.۲ درصد در فروردین تا ۳۶.۴ درصد در اسفند پیش رفت.

اگر تاکید دولتمردان سیزدهم بر بالا بودن تورم زمانی که آنها دولت را در اختیار گرفته‌اند مبنا قرار دهیم، تورمی که در خرداد ماه از سوی این دولت ثبت شده، بالاتر از تمام رقم‌های گذشته است. بر اساس آمارهای ارایه شده از سوی مرکز آمار، بالاترین تورم ماهانه ثبت شده از تیر ماه 1397 تا امروز، در خرداد 1401 با عدد 12.2 درصد اختصاص دارد. پیش از این تورم ماهانه مهر ماه 99 با هفت درصد بالاترین عددی بود که در این سال‌ها به ثبت رسیده است. تورم ماهانه در سال 1400 از مرز 3.9 درصد نگذشته بود و به این ترتیب از میانگین سال قبل نیز تورم خرداد، حدودا سه برابر بیشتر شده است. 

تورم نقطه به نقطه خرداد ماه نیز رکوردی جدید در این عرصه به شمار می‌رود. پیش از این در اردیبهشت 98 نیز عدد 52 درصد ثبت شده بود اما عدد 52.5 در ماه گذشته نشان از رکوردی تازه دارد. تورم سالانه نیز که از شهریور پارسال نزولی شده بود، بار دیگر در خرداد ماه صعودی شده و به مرز 40 درصد رسیده است و البته با توجه به آمارهای جدید ثبت شده، احتمالا در ماه‌های آینده رکوردهای جدیدی نیز در این بخش ثبت خواهد شد.