پایان ناخوش بازار سهام در فصل بهار

علیرضا محمدی زیوه|

معاملات بازار سهام در روزهای ابتدایی سال 1401، خبر از بهبود وضعیت بازار در ادامه سال می‌داد. این روند رو به بهبود از اسفندماه1400 آغاز شده بود و بازار پس از پشت سر گذاشتن ابهامات بودجه‌ای در حال ورود به سیکل جدیدی بود. نماگرها، با شتاب و توانی جدید رو به حرکت بودند و مقاومت‌های تاریخی در حال تبدیل شدن به حمایت بودند. این روند تا جایی ادامه داشت که شاخص کل به عنوان دماسنج بازار توانست پس از حدود 8 ماه، وارد کانال 1.6 میلیون واحد شود. اگرچه همواره فرمول محاسبه و اعلام شاخص مورد انتقاد فعالان بازار سهام بوده؛ اما عبور این نماگر از مقاومت تاریخی؛ یک سیگنال مثبت برای ادامه روند صعودی بازار سهام محسوب می‌شد. البته که تداوم حرکت در این مسیر به اخبار بنیادی و حمایت‌ نیاز داشت که در این بازه شاهد حمایت ویژه‌ای از بازار نبودیم.  به هرحال با بهبود ارزش معاملات و همچنین امید به ادامه مسیر صعودی و رو به بهبود بازار، شاخص کل دو بار دیگر برای عبور از مقاومت تاریخی خود حرکت کرد، اما در نهایت ناکامی شاخص در عبور از مقاومت‌ها و همچنین شتاب در بازارهای موازی از جمله بازار ارز، روند بازار سهام را دچار تغییر کرده و همین موضوع سبب شد تا از ابتدای خرداد ماه شاهد مسیری نزولی باشیم. هفته پایانی فصل بهار نیز با تاثیر‌پذیری از معاملات هفته‌های پیشین خرداد ماه و همچنین افت متغیر مهمی همچون ارزش معاملات روزانه همراه بوده که در نهایت کاهش 14 هزار واحدی شاخص کل و توقف آن در ارتفاع یک میلیون و 533 هزار واحد را شاهد بودیم. همگام با شاخص کل، شاخص هموزن نیز در مسیر نزولی در حال حرکت بوده و در این هفته حدود 3 هزار واحد کاهش ارتفاع داده و به نقطه 422 هزار واحد رسید.  در کنار افت ارزش معاملات روزانه در دو هفته اخیر، شتاب خروج پول سهامداران حقیقی هم قابل توجه بوده. اگرچه امید به بهبود بازار در دو ماه گذشته، شتاب خروج پول را کم کرده بود، اما در خرداد ماه شاهد خروج پول حدود 9 هزار میلیارد تومانی حقیقی‌ها از بازار بودیم.  چشم‌انداز صعودی در بازارهای موازی از جمله دلار و طلا یکی از موضوعات مهمی است که درهفته‌های اخیر سبب خروج پول از بازار سهام شده است. البته که ریسک‌های موجود در بازار و تصمیمات سیاست‌گذار اقتصادی برای بورس و شرکت‌ها نیز عامل دیگری است که سبب می‌شود سرمایه‌گذار حقیقی خارج شدن از بازار سهام را به ماندن ترجیح داده و در نهایت علیرغم ریسک‌های موجود در بازارهای موجود و به دنبال بازدهی بیشتر وارد سوداگری در بازارهای طلا و ارز شود. 

    اخبار مالی و اقتصادی در راه بازار سرمایه 

در بازار سهام بر خلاف سایر بازارها (از جمله مسکن، ارز و طلا) شاهد این هستیم که فعالان محدودیت سایر بازارها را نداشته و با توجه به دسترسی برخط و آسان و همچنین نقدشوندگی بالا، در ساعت معاملات از هر نقطه، اقدام به خروج یا ورود به بازار می‌کنند. این موضع در کنار مزایای خود، دارای معایبی است که واکنش سریع و گاه هیجانی بازار به اخبار را باید جزو معایب آن دانست. به هرحال، شاخص‌های کلان اقتصادی همواره با ثبات نخواهند بود و فضای اقتصاد کلان ایران نشان داده است که سرعت تغییرات در مولفه‌های اقتصادی بالا بوده و همین موضوع مستقیم و غیر مستقیم برتصمیم سرمایه‌گذاران و همچنین روند بازارها تاثیر می‌گذارد.  در هفته‌های اخیر بازار سهام به چند خبر مهم چشم داشته است. اولین خبر مهم برای بازار و برآورد وضعیت شرکت‌ها خبر قطعی برق است. احتمالا بتوان یکی از دلایل افت نماگرهای این هفته را به این موصوع و تصمیم فعالان نسبت داد. به نظر می‌رسد با توجه به قطعی برق صنایع از نیمه خرداد و تداوم آن در فصل تابستان، فعالان بازار برای سرمایه‌گذاری و تعیین استراتژی خود منتظر گزارش‌های ماهانه و همچنین گزارش فصل بهار خواهند ماند. در واقع ترافیک خبری در کدال در هفته‌های آتی برای بازار مهم است و انتظار بازار برای انتشار اخبار در رفتار معاملاتی روزهای اخیر و افت معنادار ارزش معاملات مشاهده می‌شود.  در کنار اخبار داخلی، نوسانات در بازارهای جهانی نیز برای بازار سهام ایران مهم است. اگرچه نفت فعلا سطوح بالای صد دلار را حفظ کرده است؛ اما به نظر می‌رسد در پی اقدامات فدرال رزور (افزایش نرخ بهره به منظور کنترل تورم)، ممکن است شاهد اصلاح در قیمت‌های جهانی باشیم. البته که متغییرهای مهم دیگری در بازارهای جهانی باید مورد بررسی قرار گیرند چرا که ممکن است بازگشت اقتصاد چین به مدار تولید پس از قرنطینه‌ ماه‌های اخیر؛ مانع از افت معنادار قیمت‌های جهانی شود.  در کنار اخباری مالی و اقتصادی، بازار سهام در سال‌های اخیر نیم نگاهی به حوزه دیپلماسی داشته است. اگرچه در هفته‌های اخیر بحث قطعنامه ظالمانه و ضد ایرانی شورای حکام سبب نوسان در بازار ارز شده و نرخ دلار در بازار آزاد را وارد کانال جدید کرده است، اما به نظر می‌رسد همچنان تلاش‌ها برای احیای برجام ادامه‌دار باشد. سفر وزیر امور خارجه روسیه به ایران و دیدار با مقامات کشورمان نیز می‌توان تایید‌کننده این موضوع باشد. به هر حال بازار سهام با دریافت سیگنال از بازار ارز، نسبت به اخبار دیپلماسی واکنش نشان خواهد داد.  در کنار متغیرهای موثر داخلی و خارجی بر بازار؛ رفتار نهاد ناظر نیز مهم است. طبق صحبت‌های سال گذشته مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار، افزایش دامنه نوسان در سال 1401 در دستور کار بوده و همانطور که در فروردین ماه مشاهده شد، برای اولین‌بار در تاریخ بازار سهام، دامنه نوسان به مثبت و منفی 6 درصد افزایش یافت. از آنجایی که این دامنه نوسان قرار است با توجه به شرایط بازار و به صورت فصلی و در نهایت تا 10 درصد افزایش یابد، باید منتظر تصمیم سازمان بمانیم. البته معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس اعلام کرده است افزایش دامنه نوسان منوط به دریافت پیشنهاد از بورس تهران و فرابورس ایران است. 

    وضعیت برترین‌های بازار 

به منظور بررسی وضعیت نمادهای بازار سهام؛ دسته‌بندی نمادهای با ارزش بازار بیش از 100 هزار میلیارد تومان حکایت از این دارد که 12 شرکت جدول زیر؛ در مجموع حدود 48 درصد ارزش بازار بورس و فرابورس را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین ارزش بازار به هلدینگ خلیج فارس تعلق دارد که تقریبا 417 هزار میلیارد تومان است. شرکت سرمایه‌گذاری غدیر نیز با ارزش بازار 106 هزار میلیارد تومانی آخرین عضو این دسته‌بندی است. این بیست و یک شرکت در هفته گذشته به‌طور متوسط بازدهی منفی 3 درصدی را به ثبت رساندند. ارزش کل بازار نیز در این هفته به همین میزان افت را تجربه کرده است.