اصل سی‌ام قانون اساسی اسیر تورم
35 میلیون شهریه ثابت که می‌تواند با اضافه شدن شهریه متغیر به 100 میلیون هم برسد
گلی ماندگار|
بعد از دو سال که آموزش به صورت مجازی صورت می‌گرفت. بالاخره با فروکش کردن کرونا مدرسه‌ها در ماه‌های پایانی سال حضوری شدند. اما حالا با پایان گرفتن امتحانات و فرا رسیدن فصل تابستان و تعطیلی روتین مدارس، بار دیگر مساله ثبت نام و شهریه‌ها به یکی از موضوعات داغ این روزها تبدیل شده است. مدارس دولتی که تکلیف شان کاملا مشخص است هنگام ثبت نام حق ندارند پولی بابت شهریه از اولیای دانش‌آموز دریافت کنند. مساله‌ای که هر سال ذکر می‌شود اما در نهایت باز هم صدای اعتراض اولیای دانش‌آموزان بلند می‌شود که مدارس به طرق مختلف و با بهانه‌های گوناگون مبالغی را از آنها دریافت می‌کنند. در واقع آموزش رایگان در کشور سال‌هاست که به دست فراموشی سپرده شده و از زمانی که بعضی مقامات به این نتیجه رسیدند هیچ کدام از مدارس موجود در کشور برای تحصیل فرزندانشان مناسب نیستند و خود مدرسه‌ای راه‌اندازی کرده و آن را غیر انتفاعی نام گذاشتند و بعد از آن مدارس هیات امنایی به میان آمد و ... دیگر بساط تحصیل رایگان در کشور برچیده شد. این در حالی است که هنوز قانون آن وجود دارد و البته بدون ضمانت اجرایی در گوشه‌ای خاک می‌خورد و کسی هم سراغ آن را نمی‌گیرد. بماند که همین دو سال کرونا و محرومیت برخی دانش‌آموزان از دسترسی به وسایل الکترونیک برای استفاده از کلاس‌های مجازی باعث شده بسیاری از آنها ترک تحصیل کرده و به جمع کودکان کار بپیوندند و نان آور خانواده شوند اما بی‌توجهی به امر تحصیل کودکان و نوجوانان برای جامعه ما که داعیه افزایش جمعیت داریم می‌تواند آینده را کمی تیره و تار کند، چرا که یکی از زیر ساخت‌های مهم فرزند آوری در جامعه برخورداری تمامی افراد از آموزش و پرورش رایگان است. البته سال‌های گذشته هم بسیاری از والدین به اجرایی نشدن این قانون در مدارس دولتی اعتراض می‌کردند، اما امسال با توجه به شرایط اقتصادی موجود در جامعه و وضعیت معیشتی مردم پرداخت هزینه‌های تحصیلی دیگر از عهده خیلی خانواده‌ها خارج است و همین امر می‌تواند منجر به ترک تحصیل کودکان و نوجوانانی شود که قرار است در آینده چرخ‌های پویایی این جامعه را به حرکت در آوردند. اما در مورد مدارس غیردولتی هم افزایش هزینه‌ها به حدی است که دیگر شاید خیلی از خانواده‌ها توان پرداخت آن را نداشته باشند، زمانی تعداد قابل توجهی از خانواده‌هایی که در طبقه متوسط جامعه زندگی می‌کردند می‌توانستند فرزندان خود را در مدارس غیر دولتی ثبت نام کنند، هزینه ثبت نام‌ها آنقدر زیاد نبود که توان اقتصادی خانواده‌ها خارج باشد. اما طی دو سال گذشته تغییرات چشمگیری در وضعیت معیشتی و درآمدی اکثر خانواده‌ها رخ داده است که می‌تواند مانع از این شود که بچه‌های آنها بتوانند در مدارس غیر انتقاعی ادامه تحصیل دهند. سوال مهمی که اینجا مطرح می‌شود، این است که اگر این دانش‌آموزان از تحصیل در این مدارس محروم شوند چه اتفاقی برای آنها رخ می‌دهد؟ وضعیت تحصیلی شان دستخوش چه تغییراتی می‌شود؟
۴ تا ۳۵ میلیون تومان شهریه «ثابت»
رییس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش از اعلام شهریه مدارس غیردولتی خبر داد و سقف و کف شهریه دریافتی مصوب در سه دوره ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم را اعلام کرد. احمد محمودزاده در این باره اظهار کرد: امسال در نظر داشتیم رویکردهای تربیتی را در تعیین شهریه مدنظر قرار دهیم، به همین خاطر در کنار آیتم‌هایی چون امکانات، تجهیزات و فضاهای آموزشی، حدود ۳۵ امتیاز از ۱۰۰ امتیاز را به فعالیت‌های پرورشی و رویکردهای تربیتی مدارس اختصاص دادیم. او افزود: امسال «درصد افزایش» برای شهریه مدارس اعلام نکردیم، بلکه شهریه هر مدرسه متناسب با عملکردش افزایش پیدا کرده است. طبیعتا اگر عملکرد مدرسه‌ای در ایجاد زمینه‌های سخت‌افزاری، امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی مناسب باشد مشمول افزایش بیشتری شده است. با موسسان در تهران و استان‌ها جلسه داشتیم و در شورای نظارت به جمع‌بندی رسیدیم و با سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان نیز طرح موضوع شده و شهریه‌ها نهایی شدند. رییس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه بر این اساس کمترین شهریه مصوب ثابت چهار میلیون تومان و بیشترین شهریه ۳۵ میلیون تومان خواهد بود که در سامانه مشارکت‌ها برای هرمدرسه مشخص شده است. سقف شهریه مصوب برای دوره متوسطه دوم، ۳۴ میلیون تومان، برای دوره متوسطه اول، ۳۳ میلیون تومان و برای دوره ابتدایی ۲۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است و شهریه‌ای بالاتر از رقم اعلام شده نخواهیم داشت. محمودزاده ادامه داد: بار دیگر تاکید می‌کنم که شهریه اعلامی، شهریه ثابت است که می‌تواند به آن افزوده شود. البته این افزایش برای فوق برنامه‌ها باید از شورای نظارت منطقه و استان تاییدیه گرفته و مصوبه انجمن اولیاء و مربیان مدرسه را نیز داشته باشد. هزینه‌هایی چون ایاب و ذهاب، تغذیه و لباس فرم جزو شهریه ثابت مدارس نیست.
از شهریه ثابت تا هزینه‌های متغیر
خسرو پیرانی، کارشناس آموزش درباره تاکید وزارت آموزش و پرورش بر ثابت بودن شهریه‌های اعلام شده و اینکه هر مدرسه تا چه میزان می‌تواند هزینه متغیر به این شهریه ثابت اضافه کند به تعادل می‌گوید: وقتی تاکید می‌شود که شهریه‌های اعلام شده ثابت است در واقع به صورت غیر مستقیم دست مدارس را برای دریافت هر میزان شهریه متغیر که می‌خواهند باز گذاشته‌اند. در حال حاضر کمتر مدرسه غیر انتفاعی به خصوص در دوره متوسطه را پیدا می‌کند که هزینه‌اش کمتر از 60 تا 70 میلیون تومان برای یک سال باشد. این در حالی است که قبل از پاندمی کرونا هزینه این مدارس در بالاترین میزان به 30 تا 35 میلیون تومان می‌رسید و این مربوط به مدارسی بود که امکانات خیلی ویژه در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دادند. ولی حالا شهریه ثابت برای دوره متوسطه 35 میلیون تومان در نظر گرفته شده است و این یعنی مدارس می‌توانند تا 100 میلیون تومان و حتی بیشتر هم شهریه متغیر داشته باشند و البته دیگر از نظر قانونی هم کار خطایی انجام نداده‌اند. او می‌افزاید: مساله شهریه مدارس حتی زمانی که خبری از مدارس غیر انتفاعی و نمونه دولتی و هیات امنایی نبود، به یکی از مسائل روز خانواده‌هایی تبدیل شده بود که توان پرداخت اندک هزینه‌هایی را هم که مدرسه از آنها درخواست می‌کرد نداشتند. مدارس دولتی همیشه به خاطر مسائلی مثل درست کردن شیر آبخوری و هزینه برگه‌های امتحانی مبالغی ناچیز را از اولیای دانش‌آموزان دریافت می‌کردند. اما از وقتی که مدارس پولی هر روز بیشتر و بیشتر شدند و البته آموزش و پرورش هم به صورت نامحسوس مدارس دولتی را موظف به بخشی از تامین هزینه‌های خود کرد، حالا دیگر این مدارس هم علیرغم آنچه هر سال در ابتدای فصل ثبت نام گفته می‌شود که حق دریافت هیچ گونه وجهی را از اولیای دانش‌آموزان ندارند، باز هم هنگام ثبت نام تا اولیا وجهی را پرداخت نکنند مدرسه اقدام به ثبت نام دانش‌آموز نمی‌کند و اعتراض‌های هرساله مردم هم تا به حال به جایی نرسیده است.
تاثیر روانی افزایش شهریه‌ها بر دانش‌آموزان
نسرین محمدی، روانشناس بالینی درباره تاثیر که جابه‌جایی مدرسه بر دانش‌آموزان و میزان افت تحصیلی که در آنها به واسطه این اتفاق رخ می‌دهد به «تعادل» می‌گوید: اینجا بحث صرفا در مورد دانش‌آموزانی است که تا به حال در مدارس غیر انتفاعی تحصیل می‌کرده‌اند اما حالا به دلایلی کاملا مشخص اعم از ورشکستگی مالی پدر و مادر، بالا رفتن غیر اصولی هزینه‌ها و ... دیگر نمی‌توانند به مدرسه سابق خود بازگردند، متاسفانه تاثیری که این جابه‌جایی بر دانش‌آموزان می‌گذارد به مراتب بدتر از تاثیر جابه‌جایی که مثلا دانش‌آموز به دلیل اینکه محل سکونت خانواده‌اش تغییر کرده است مجبور است در مدرسه دیگری ادامه تحصیل بدهد. در واقع همین که فرد می‌داند این عدم برخورداری از امکاناتی که در گذشته داشت به دلیل مسائل و مشکلات مالی ایجاد شده تعادل روحی و روانی او را بر هم می‌زند، این دانش‌آموزان اغلب در خارج از محیط مدرسه هم با دوستان خود در ارتباط هستند و زمانی که چنین اتفاقی رخ بدهد به خصوص اگر دانش‌آموز در سن نوجوانی باشد، خواه نا خواه برای اینکه مورد پرسش دوستانش قرار نگیرد از جمع آنها هم کناره‌گیری می‌کند. این ضربه دوم روحی است که به این نوجوان وارد می‌آید. این روانشناس می‌افزاید: در واقع ما بدون اینکه بخواهیم و در نظر گرفته باشیم تاثیرات روحی و روانی بدی را به این دست از دانش‌آموزان وارد می‌کنیم. مساله فقط اعلام کردن یک قیمت یا یک شهریه نیست، مساله آینده دانش‌آموزی است که قرار است با همین قیمت‌ها و شهریه‌ها دستخوش تغییر و تحولاتی شود که می‌تواند آینده او را تحت تاثیر قرار بدهد. همین الان بسیاری از افراد به دلیل مشکلات مالی مجبور شده‌اند از شهرها به حاشیه بروند، مدارس بچه‌ها تغییر می‌کند، فرهنگی که در حاشیه حاکم است با فرهنگی که در شهر حاکم است بسیار متفاوت است، تمام اینها می‌تواند تاثیرات منفی بسیاری در روحیه دانش‌آموزان داشته باشد و البته افت تحصیلی یکی از آنها خواهد بود.
