علت رشد بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه که وارد کانال یک میلیون و 400 هزار واحدی شده و احتمالا در این کانال جا خوش می‌کند. البته آمار نشان می‌دهد که شاخص تمایلی به رشد ندارد و مدت‌ها در این سطح خواهد ماند. این وضعیت تالار شیشه‌ای باعث نارضایتی و ناامیدی در بسیاری از سرمایه‌گذارانی شده که به امید بهبود روند این بازار، ریزش سنگین بورس در سال گذشته را تاب آورده بودند. این در حالی است که نرخ ارز نیمایی نیز کماکان ۲۵ درصد کمتر از نرخ بازار آزاد بوده و قیمت‌های جهانی مس و… هم تا حدودی کاهش داشته است. بدین‌ترتیب بر ریسک‌های بازار افزوده شده و نور امید سرمایه‌گذاران را کمرنگ کرده است. در این میان برخی بر این باورند که یک محرک قوی مانند عرضه سهام دولت در خودروسازان می‌تواند بازار را در مسیر خود قرار دهد. با این حال اما هنوز از چنین تحولی خبری نیست و به گفته کارشناسان نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از روزهای پیش‌روی بازار ارایه داد اما عموم ابزارهای تحرک بازار سرمایه اکنون در دست دولت و وابسته به سیاست‌های اقتصادی دولت است.

    تعدیل نرخ نیما، فرصت بهبود وضعیت بازار

سیدمحسن موسوی کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت این بازار بیان کرد: بازار سرمایه تحت تاثیر متغیرهای متعدد و علی‌الخصوص ریسک‌های سیاسی مختلفی قرار دارد و این شرایط موجب ابهام در بازار سرمایه شده است. «ابهام» همواره شرایط بازار سرمایه را در وضعیت سینوسی قرار داده است و در وضعیتی قرار داریم که با توجه به اخبار ضد و نقیض و فرسایشی شدن روند مذاکرات، هر خبر مثبتی هم که به بازار سرمایه مخابره شود، شاید یکی دو روزی روی این بازار تاثیرگذار باشد و بعد از آن بازار سرمایه دوباره فاز رکودی به خود می‌گیرد.  وی افزود: البته که تورم چند ماه گذشته تورم سنگین بوده و این تورم روی بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد بود، اما تاثیر تورم بر بازار سرمایه با یک وقفه زمانی نمایان می‌شود. کمااینکه در سنوات قبل هم بلافاصله بعد از افزایش نرخ ارز، بازار سرمایه رشد نکرده و با یک وقفه زمانی (حتی بیش از یک سال) استارت حرکت در بازار سرمایه زده شده است.  این کارشناس بازار سرمایه افزود: به هر حال طبیعی است سرمایه‌گذاران بازار سرمایه از وضعیت موجود رضایت نداشته باشند و با مقایسه بازدهی بازار سرمایه با سایر بازارهای موازی در یک سال اخیر نسبت به عدم رشد بازار سرمایه احساس خشم یا ناامیدی کنند. البته در فروردین و اردیبهشت ماه سال جاری بازار سرمایه نسبت به بازارهای رقیب رشد بهتری داشته، اما از ابتدای خرداد ماه روند این بازار رضایت‌بخش نبوده و به نظر می‌رسد این وضعیت در یکی، دو ماه آینده هم ادامه داشته باشد تا شاید مذاکرات تعیین‌تکلیف شود.  موسوی با اشاره به تاثیر قیمت‌های جهانی بر سودآوری بخشی از شرکت‌های بورسی و به تبع آن، روند بازار سرمایه اظهار کرد: تاثیر قیمت‌های جهانی بر بازار سرمایه از دو جنبه قابل بررسی است. جنبه نخست، تاثیر قیمت‌های جهانی بر درآمد فروش و سودآوری شرکت‌ها و صنایع بورسی است. دومین جنبه، نرخ تسعیر ارز در شرکت‌های کامودیتی‌محور و صادرات‌محور بازار سرمایه است. اگرچه قیمت‌های جهانی کمی افت داشته، اما با توجه به نرخ تسعیر ارز شرکت‌ها، اگر نرخ ارز در سامانه نیما تعدیل شده و منطقی‌تر شود، افت قیمت‌های جهانی پوشش داده خواهد شد. به‌طور کلی معتقدم در نتیجه کاهش قیمت‌های جهانی سودآوری صنایع بورسی تغییر چندانی نخواهد داشت؛ چراکه افزایش نرخ تسعیر ارز می‌تواند این عقب‌ماندگی را جبران کند. به هر حال باید پذیرفت که ارز هم یک کالاست و با توجه به تورم در کشور ما، نرخ ارز ثابت نخواهد ماند و در بلند‌مدت قطعا نرخ ارز شیب صعودی خواهد داشت. بنابراین جایی برای نگرانی بابت افت سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور در بازار سرمایه وجود ندارد.  این کارشناس بازار سرمایه در خاتمه تصریح کرد: به هر حال سهامداران خرد در این بازار باید صبر بیشتری داشته باشند و از روزهای متعادل بازار سرمایه می‌توانند به عنوان فرصتی برای اصلاح پرتفوی استفاده کنند. ضمن اینکه بهتر است در پرتفوی سرمایه‌گذاران هم سهم‌هایی که از احیای برجام منتفع می‌شوند، وجود داشته باشد و هم سهم‌های ریالی که در نتیجه تورم داخلی رشد می‌کنند تا بعد از تعیین‌تکلیف مذاکرات، نتیجه هر چه که بود، منتفع شوند.

    بهبود بازار  از جاده پالایشی‌ها و خودرویی‌ها

محسن سیار دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز عنوان کرد: راهکارهای بهبود شرایط کلی بازار از مسیر دو صنعت خودرو و پالایشی می‌گذرد. برای رقم خوردن چنین اتفاقی، باید شرکت پالایش و پخش هر چه سریع‌تر اطلاعات لازم برای تهیه گزارش‌ پالایشی‌ها را در اختیار آنها قرار دهد تا صورت‌های مالی حسابرسی شده زودتر منتشر شود و همچنین در صنعت خودرو نیز باید مشتری‌ها مشخص و ارزش‌گذاری انجام شود.  وی با بیان این مطلب گفت: در یک دسته‌بندی کلی عوامل اقتصادی، سیاسی و مباحث مربوط به مالی رفتاری از جمله عوامل موثر بر بازار سرمایه و از بازیگران اصلی در خصوص میزان بازدهی شاخص کل بر بازار سرمایه هستند. این ایفای نقش در قالب تحلیل نرخ‌های جهانی، دلار، نقدینگی، چاپ پول، تورم یا تحلیل مربوط به عرضه و تقاضای سهام است که در این قالب‌ها خود را نشان می‌دهند. به گفته این کارشناس بازار سرمایه وزن و سهم تاثیرگذاری هر یک از این عوامل کلان سیاسی و اقتصادی در بازه‌های زمانی مختلف متفاوت و متغیر است. به این معنی که در یک بازه زمانی مشخص ممکن است نرخ‌های جهانی در رشد و افت بازار پیش‌رو باشد اما در یک بازه زمانی دیگر عوامل سیاسی بر بازار تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد و تبدیل به سیگنال‌دهنده اصلی بازار شود. 

سیار در بررسی شرایط فعلی و نگرانی‌ها و چشم‌انداز بازار افزود: در حال حاضر صنایع بزرگ و کمک‌کننده به رشد بازار، صنایع پالایشی و خودروسازی هستند. صنعت پالایشی از گزارش‌های بنیادی مناسبی برخوردار بوده و پوشش سود خوبی داشته است. هرچند که گزارش‌های منتشرشده این صنعت محتاطانه بوده اما انتظار داریم که در گزارش‌های حسابرسی‌شده، سود اعلامی شرکت‌ها افزایش پیدا کند. این موضوع خود پتانسیل بنیادی برای رشد این شرکت‌ها به شمار می‌آید که می‌تواند به کلیت بازار جهت‌دهی کند. او تصریح کرد: صنعت خودروسازی هم با پتانسیل فروش محصول در بورس کالا و واگذاری بلوک دولتی سهام خود مواجه است که مهم‌تر از انجام معاملات آنها اینکه سهام آنها در دست چه اشخاص و گروه‌هایی می‌افتد و آنها چطور بتوانند آینده این صنعت را متحول کنند؛ برای بازار مهم و اثرگذار است. به این معنی که مباحث مربوط به واگذاری در اقتصاد کلان خیلی موثرتر از انجام این معاملات است. سیار ادامه داد: به نظر می‌رسد راهکارهای بهبود شرایط کلی بازار از مسیر دو صنعت خودرو و پالایشی می‌گذرد. برای رقم خوردن چنین اتفاقی، باید شرکت پالایش و پخش اطلاعات لازم برای تهیه گزارش‌ پالایشی‌ها را در اختیار آنها قرار دهد تا صورت‌های مالی حسابرسی شده زودتر منتشر شود و همچنین در صنعت خودرو نیز باید مشتری‌ها مشخص و ارزش‌گذاری انجام شود. سیار اضافه کرد: البته بازار نگرانی‌هایی هم در خصوص صنایع خودرو و پالایش دارد. همین موضوع سبب شده تا قیمت‌های سهام این صنایع نوسانات زیاد مثبتی نداشته باشد. در خصوص صنعت پالایش ظاهرا بازار نگران این است که حتی اگر گزارشات حسابرسی مناسب باشد، احتمال اینکه دولت روی سود این شرکت‌ها دست بگذارد وجود دارد و بتواند با راه‌های مختلف سود بیشتری را برای خود بردارد. مجموع این اتفاقات سبب شده تا بازار با داشتن پتانسیل رشد، اما با چاشنی احتیاط قدم بردارد. این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: به نظر می‌رسد قیمت سهام شرکت‌ها در بخش صنایع متوسط و کوچک که بیشتر بر پایه تورم و مجوز افزایش نرخ قیمت‌گذاری محصولات هستند، مانند سیمان، غذا و دارو و صنایع مشابهی مانند کاشی و سرامیک، صنایع پیشرو این دسته از صنایع باشند؛ اما به نظر می‌رسد در نگاهی کلی اگر کامودیتی‌ها شروع به اصلاح نکنند، بازار با ریزش روبرو نباشد و انتظار افت جدی و نگران‌کننده و هیجانی را نباید در بازار داشت؛ در این شرایط بازار می‌تواند نوسانی بوده و سیگنال رشد بازار را باید در تداوم افزایش حجم معاملات خرد روزانه در نظر داشت.