ایران بهشت اقتصاد زیرزمینی

آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه تهران معتقد است که سامانه‌ای کردن فرآیند‌ها و رسیدگی‌ها به‌طور کلی باعث تسهیل امور می‌شود. هیچ سامانه الکترونیکی نیست که باعث ایجاد خلل در فرآیندی شود و نظم را به هم بریزد. 

 این اقتصاددان درگفت‌وگو با «تعادل» در ادامه بیان کرد: سامانه مودیان مالیاتی، درگاهی است که داده‌های فعالیت‌های اقتصادی مودیان و اطلاعات خود سازمان امور مالیاتی در آن گردآوری شده است. با راه‌اندازی سامانه مودیان هم دخالت مودیان و هم ممیزها یعنی عامل انسانی از روند مالیات ستانی و اخذ آن حذف می‌شود. با این سامانه اطلاعات بیشتر، جامع‌تر و دقیق‌تری به سامانه وارد و امکان تغییر این اطلاعات هم وجود ندارد. 

به گفته این کارشناس مسائل اقتصادی، با راه‌اندازی سامانه مودیان مالیاتی، مودی اطلاعات مالی خود را در آن ثبت و سپس توسط سازمان بررسی می‌شود. با راه‌اندازی این سامانه حقایقی استخراج می‌شود که بر اساس این حقایق دولت می‌تواند برای خود و مخارجش تصمیم‌گیری کند. 

به گفته این اقتصاددان، ما تاکنون این سامانه را نداشته ایم، در حالی که چنین سامانه‌هایی حدود ۳۰ سال پیش در اروپا و آمریکا اجرایی شده است. 

بغزیان همچنین تاکید کرد: در فصل مالیات همواره این ادبیات به گوش می‌رسد که «از یک آشنا تخفیف مالیاتی می‌گیریم یا معاف می‌شویم»، یعنی به دلیل دخالت عامل انسانی با فرار و یا معافیت‌های غیرعادلانه مواجه ایم.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: کاسب و فعال اقتصادی چون درآمدش در جایی ثبت نمی‌شود و هم اینکه زیر ساخت ثبت این درآمد در کشور ما مهیا نیست، مالیاتی نمی‌پردازند. تمام این مسائل دست به دست هم داده و اقتصاد زیر زمینی فراهم و بهشتی برای فرار مالیاتی ایجاد می‌کند. 

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران همچنین متذکر شد: در این شرایط به بخش‌های شفاف اقتصاد که مالیات می‌پردازند، اجحاف می‌شود، با این روند کوچه و خیابان دلال و سوداگر اقتصادی با فرار مالیاتی‌اش آسفالت می‌شود. محاسن راه‌اندازی سامانه مودیان مالیاتی بی شمار است و دلیل عدم وجود اراده برای راه‌اندازی این سامانه ایجاد مانع توسط دلال و سوداگر اقتصادی است که فرارهای مالیاتی گسترده‌ای دارد. 

این استاد دانشگاه تهران افزود: افرادی که اقدام به خرید و فروش خانه و ماشین می‌کنند و سود زیادی نصیبشان می‌شود باید با الکترونیکی شدن سامانه اخذ مالیات شناسایی می‌شدند. این افراد سواری مجانی از خیلی امکانات دولتی می‌گیرند. افرادی که نمی‌خواهند کسی بداند چه میزان پول در می‌آورند در این چند سال چوب لای چرخ چنین دیده‌هایی گذاشته‌اند. 

وی توضیح داد: ایجاد سامانه مودیان مالیاتی منجر به ایجاد درآمد پایدار برای دولت می‌شود. چیزی که همیشه پایدار است تولید ملی است، این رشد هیچ وقت صفر نمی‌شود، بنابراین وقتی نظام مالیاتی کارا و ساماندهی شده باشد درصدی از تولید ملی را به عنوان مالیات بر می‌دارد. بنابراین دولت می‌تواند با پیش بینی تولید ناخالص ملی کشور درآمد مالیاتی‌اش را پیش بینی کند. 

بغزیان افزود: مالیات سهم مردم در هزینه‌های عمومی است. کشورهایی که درآمد نفتی ندارند مثل کشورهای اروپایی از مالیات بر سوخت، انرژی، بنزین و ... اداره می‌شوند. مسلما می‌شود با درآمدهای مالیاتی کشور را اداره کرد ولی پول راحت الوصول نفت و عدم تمایل افراد به پرداخت مالیات باعث می‌شود دولت‌ها بیشتر به درآمدهای نفتی متوسل شوند. 

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: هر کشوری که با درآمد نفتی کشور را اداره کرده کمتر به بخش مالیات فشار آورده و دولت محبوبی هم در بین مردم بوده است. متاسفانه اعداد و ارقام فرار مالیاتی در کشور منتشر نمی‌شود ولی قطعا ارقام بالایی است. طبیعتا سهم بیشتر مالیات را باید افرادی که بیشتر از خدمات دولت استفاده می‌کنند بدهند در حالی که این افراد بیشتر فرار مالیاتی دارند.

این اقتصاددان ادامه داد: این مسائل و مشکلات فعلی نشان می‌دهد که سیستم فعلی مالیاتی در کشور ما کارآمد نیست و هنوز جای کار دارد. نیازمند اراده جرئت و جسارت هستیم که در برابر شبکه‌های مافیایی فرار مالیاتی ایستادگی شود. البته برای محاسبه فرار مالیاتی روش‌هایی وجود دارد. وقتی محاسبه شود که چند درصد تولید ناخالص ملی را مالیات تشکیل می‌دهد می‌توان به میزان فرار مالیاتی رسید.

بغزیان گفت: در ایران نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی زیر ۱۰ درصد است و در کشورهای همسایه این نسبت ۲۵ درصد است. به نسبت کشورهای همسایه ۱۵ درصد فرار مالیاتی در کشور داریم. وقتی که نظام مالیاتی ما کارا نباشد قطعا فرار مالیاتی در کشور وجود دارد.