اینترنت ایران، روی حالت ایمن
گزارش کاربران ایرانی نشان می‌دهد از اولین ساعات صبح روز ۲۱ تیر، قابلیت جست‌وجوی امن یا «Safe Search» روی موتورهای جست‌وجوی گوگل و بینگ برای بسیاری از کاربران ایرانی به صورت پیش‌فرض فعال شده و امکان غیرفعال کردن آن نیز وجود ندارد، این حالت که بیشتر برای اینترنت همراه گزارش شده، محافظت‌های گوگل و بینگ برای کودکان را فعال و درنتیجه دسترسی به محتوای بزرگسال و خشونت‌آمیز را برای کاربران غیرممکن می‌کند.این در حالی است که کارشناسان فناوری اطلاعات معتقدند والدین کلید اصلی موضوع اینترنت کودکان هستند و باید به این سمت برویم که طیفی از راه‌حل‌ها را در اختیار والدین بگذاریم و درباره آنها اطلاع‌رسانی کنیم و والدین بتوانند بین این امکانات انتخاب کنند.
اگر عبارت Safe Search را در گوگل جست‌وجو کنید، وضعیت فعال بودن یا نبودن اینترنت کودک به شما نشان داده می‌شود. اگر کاربران به سایت Google.com و Bing.com مراجعه کنند، DNS آنها در حالت جست‌وجوی امن به‌روزرسانی می‌شود و پس از آن از نگاه گوگل و بینگ کاربران به عنوان کودک تشخیص داده می‌شوند. گزارش‌هایی حاکی از آن است که حالت جست‌وجوی امن برای بیشتر کاربران تلفن همراه غیرقابل تغییر و قفل است، اما کاربران اینترنت ثابت گاهی اوقات چنین محدودیتی را تجربه کرده و گاهی هم می‌توانند حالت جست‌وجوی امن خود را غیرفعال کنند. جست‌وجوی امن برای کاربران اینترنت همراه با عرضه سیم‌کارت کودک در ایران همزمان شده است. البته اپراتور‌های تلفن همراه به صورت غیررسمی اعلام کرده‌اند که این موضوع ارتباطی با اپراتور‌های تلفن همراه ندارد و احتملا این تغییرات از سمت زیرساخت رخ داده است. از طرفی به گفته برخی کارشناسان، احتمال می‌رود فعال‌سازی جست‌وجوی امن برای برخی کاربران، ناشی از یک اشتباه فنی، با هدف فعال‌سازی اینترنت امن برای سیم‌کارت‌های کودک باشد. به نظر می‌رسد این اقدام از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت، زیرمجموعه وزارت ارتباطات صورت گرفته و در نگاه عده‌ای از کاربران در جهت پیش‌برد پروژه شبکه ملی اطلاعات است. براساس طرحی که به صورت آزمایشی در اردیبهشت و خرداد ماه در خوزستان آزمایش شد، در صورت وارد کردن آدرس گوگل در مرورگر موبایل، کاربران به آدرس
Boomino.ir منتقل می‌شدند که پروژه‌ای در جهت ترویج ابزارهای اینترنت ملی و موتور جست‌وجوی داخلی است. موضوع اینترنت کودکان در سال‌های گذشته و دولت‌های مختلف بارها مطرح شده است و به نظر می‌رسد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم هم بنا دارد در این زمینه اقدامات جدی انجام دهد. عیسی زارع‌پور -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- که سال گذشته، از راه‌اندازی اینترنت پاک کودک و نوجوان خبر داده بود، توضیح داده است که ارایه اینترنت مخصوص کودکان یک جور تخصصی کردن استفاده از اینترنت است که حالا با اینترنت کودک شروع شده و پلتفرم‌های مطرح دنیا اکانت کودک و ابزار کنترل والدین روی پلتفرم خود راه‌اندازی می‌کنند تا پدر و مادرها روی محتوایی که در اختیار کودکانشان قرار می‌گیرد نظارت داشته باشند. البته پیش از این هم اقداماتی از جمله راه‌اندازی سیم‌کارت کودکان به راه افتاده بود که با استفاده از آن، والدین بتوانند زمانبندی استفاده از خدمات تلفن همراه (تماس، پیامک و اینترنت) را برای فرزند خود تنظیم کنند و از راه دور می‌توانند به مدیریت سیم‌کارت فرزند خود بپردازند و کودکان نیز آزادی عمل و امکان استفاده از تلفن همراه شخصی را در فضای امن تجربه کنند. همچنین ویژه‌سازی شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها برای کودکان، مناسب‌سازی اپلیکیشن‌ها و اجرای طرح‌های مرتبط با والدگری (Parenting)، آموزش و آگاه‌سازی کودکان، والدین و معلمان از تهدیدها و فرصت‌های مجازی، راه‌اندازی VODهای مختص کودکان و ایجاد مراکز شتاب‌دهی مختص حوزه کودک از جمله اقدامات صورت‌گرفته بخش خصوصی در این زمینه بوده است. از سوی دیگر چند روز پیش مهدی سالم -سخنگوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات- در شبکه اجتماعی توییتر با طرح این نظرسنجی که آیا برای مراقبت از فرزندانتان در فضای مجازی، تمایل به استفاده از اینترنت ایمن دارید، استفاده از سیم‌کارت نوجوان، امن کردن نت منزل با نصب لیست سفید روی مودم یا اکسس‌پوینت منزل، استفاده از پرنتال‌کنترل را جزو روش‌های ایمنی از فرزندان اعلام کرد.
نقطه محوری داستان در اینترنت کودکان، والدین هستند
در این راستا محمد کشوری -کارشناس فناوری اطلاعات- در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به موضوعات مطرح‌شده درباره ساختن اینترنت امن برای کودکان، بیان کرد: موضوع اینترنت کودک، داستان جدیدی نیست و از سال‌های ۱۳۹۳ هم مطرح بود، در زمان دولت اول آقای روحانی، این مفهوم که اینترنت امنی مخصوص کودکان داشته باشیم، مطرح بوده و در دولت دوم آقای روحانی هم این طرح مجددا افتتاح شد، اما مساله اصلی در این زمینه این است که نقطه محوری داستان در اینترنت کودکان، والدین هستند. وی ادامه داد: کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال که به تنهایی نمی‌توانند سیم‌کارت و اینترنت داشته باشند، بنابراین والدین باید این ابزارها را تهیه کنند و نرم‌افزارهای کنترلگری والدین هم مخصوص والدین است. بنابراین می‌توان گفت که موضوع اینترنت کودک، کاملا از مسیر والدین می‌گذرد، درنتیجه تا زمانی که والدین به این ضرورت نرسند که اینترنت کودک الزامی است، یا اینکه ندانند یا نتوانند از این قابلیت استفاده کنند، یا درنهایت اینکه نخواهند این کار را انجام دهد، همه این اقدامات بی‌فایده است. این کارشناس فناوری اطلاعات خاطرنشان کرد: اگر به این باور برسیم که کلید اصلی موضوع اینترنت کودکان، والدین هستند، تمرکزمان را روی آنها می‌گذاریم. اگر بخواهیم نرم‌افزاری توسعه دهیم یا سیم‌کارتی ارایه دهیم یا هر راه‌حل دیگری، این اقدامات باید اول از همه به اطلاع والدین برسد. حتی اگر همه این بخش‌ها هم بهترین اقدامات را فراهم کنند، تا زمانی که به اطلاع والدین نرسد و آنها توجیه نشوند و نخواهند، هیچ فایده‌ای ندارد.
صداوسیما باید در زمینه اینترنت ایمن فرهنگ‌سازی کند
کشوری با بیان اینکه اگر فرض کنیم ابزارهایی که تاکنون برای رسیدن به هدف اینترنت امن ارایه شده، ایرادی نداشته است، باید دید چرا تاکنون این طرح‌ها از سیم‌کارت‌های مخصوص کودکان و نرم‌افزارهای کنترلگری والدین، موفق نبودند، گفت: زمانی صداوسیما با تبلیغات خود، مقررات راهنمایی و رانندگی را روشن می‌کرد که به فرهنگ‌سازی خیلی کمک کرد، اقدامات مخصوص اینترنت کودکان را هم می‌شود به همین صورت در صداوسیما که هنوز هم فراگیرترین رسانه کشور است و مخصوصا روی والدین هم نفوذ دارد، آموزش داد. وی ادامه داد: شاید در دو سال اخیر، شبکه‌های اجتماعی پررنگ‌تر شدند، اما تا پیش از آن صداوسیما نفوذ بالایی داشته و همین حالا هم تاثیر زیادی دارد، اما این تاثیر نادیده گرفته شده است. بنابراین اگر وزارت ارتباطات در دوره جدید هم، بهترین سیم‌کارت را ارایه کند، بهترین نرم‌افزارها را توسعه دهد اما اگر به اطلاع پدران و مادران نرسد، فرهنگ‌سازی نشود و به‌اشتباه به جامعه منتقل شود، تاثیر خود را نخواهد داشت. این کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به ذهنیتی که در کاربران نسبت به طبقه‌بندی کردن اینترنت به وجود آمده، بیان کرد: یکی از دلایل انتقال بد هم این است که بعضا نسبت به تصمیماتی که گرفته می‌شود، بدبینی وجود دارد؛ مثلا این ذهنیت که بخواهند اینترنت را محدود کنند؛ امروز اینترنت کودکان عرضه می‌شود و فردا اینترنت دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها.
باید پذیرفت یک‌سری از نرم‌افزارها برای کودکان مناسب نیست
کشوری ادامه داد: بزرگسالان باید مختار باشند بین پلتفرم‌های مختلف انتخاب کنند، اما باید قبول کنیم یک‌سری از این نرم‌افزارها برای کودکان مناسب نیستند، کمااینکه بسیاری از آنها خودشان شرط بالای ۱۳ یا ۱۸ سال سن را برای عضویت گذاشته‌اند. بنابراین ما هم باید اطمینان حاصل کنیم که کودکان از شبکه‌هایی که برایشان مناسب نیست، استفاده نکنند؛ برای این کار هم طیفی از راه‌حل در اختیار والدین قرار می‌دهیم، از سیم‌کارت مخصوص تا نرم‌افزار کنترلگری والدین یا ایجاد لیست سفید برای سایت‌های مخصوص کودکان. وی خاطرنشان کرد: در عین حال و با وجود همه امکانات، ممکن است برخی والدین نخواهند ابزارهای کنترلی را برای کودکان خود اعمال کنند و حتی با آگاهی از وجود سایت‌های مخرب، فیلترشکن در اختیار کودکانشان قرار دهند؛ حتی اگر این تصمیمشان اشتباه باشد، نمی‌توان آنها را مجبور کرد. تنها راه‌حل این مساله فرهنگ‌سازی است که باز هم ممکن است برخی تمایل نداشته باشند، اما مهم این است که والدین حق انتخاب داشته باشند. والدینی که معتقدند مثلا اینستاگرام مناسب فرزندشان نیست، باید گزینه جایگزینی داشته باشند و این گزینه به اطلاعشان برسد. این کارشناس فناوری اطلاعات در پایان خاطرنشان کرد: همزمان هم باید به بزرگسالان اطلاع دهیم که راه‌اندازی اینترنت کودکان به این معنا نیست که در آینده بخواهیم اینترنت بزرگسالان را هم محدود کنیم. اما در عین حال، اینترنت کودک لازم و ضروری است و والدین باید حق انتخاب‌های متعدد داشته باشند و اطلاع‌رسانی مناسبی به آنها انجام شود. البته صرف سیم‌کارت کودک داشتن هم ابزار کافی نیست، زیرا شاید بسیاری افراد از اینترنت ثابت استفاده می‌کنند و باید برای آنها امکانات مناسبی برای کنترلگری والدین وجود داشته باشد و سیاست‌ها روی سیم‌کارت متمرکز نباشد.
