شرط دریافت خدمات بازار سرمایه چیست؟
معاون حقوقی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه اعلام کرد: بهره‌مندی سهامداران و فعالین بازار سرمایه از عمده خدمات قابل ارایه در این بازار، منوط به ثبت نام در سامانه سجام است. فرزانه یاری با بیان اینکه سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به عنوان زیرساخت شناسایی فعالان بازار سرمایه ایران مطابق قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم ایجاد شده و در حال حاضر بستر و درگاه ورودی ارایه بسیاری از خدمات بازار سرمایه است، به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) اظهار داشت: بهره‌مندی سهامداران و دیگر فعالین بازار نظیر ناشران و شرکت‌های کارگزاری از عمده خدمات قابل ارایه در این بازار، منوط به ثبت نام در سامانه سجام است و از سوی دیگر امروزه با توجه به اهمیت سامانه سجام، قانونگذار نیز نسبت به وضع قوانین و مقررات در این خصوص و همچنین مقرر کردن تکالیفی برای ناشران اقدام کرده که به تبع آن، سهامداران نیز مشمول این تکالیف می‌شوند.
بررسی ضرورت ثبت نام در سامانه سجام برای دریافت خدمات بازار سرمایه
وی افزود: مطابق بند ۲ پانصد و نهمین صورتجلسه هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار ۲۲ فرودین ۹۷، کلیه متقاضیان دریافت خدمات پایه (نظیر کد معاملاتی) در بازار سرمایه کشور، مکلفند نسبت به ثبت اطلاعات خود در سامانه سجام اقدام کنند و ارایه خدمات پایه به مشتریان جدید توسط ارکان بازار سرمایه پس از تاریخ راه‌اندازی سامانه مذکور امکان‌پذیر نیست.
یاری تصریح کرد: تمامی اشخاصی که متقاضی ورود به بازار سرمایه و اخذ کد سهامداری و متعاقباً دریافت خدمات ارزش افزوده نظیر مشاهده دارایی خود (پرتفوی)، دریافت سود، شرکت در مجامع عمومی به صورت الکترونیک و... باید در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت شوند.
معاون حقوقی سمات گفت: وفق ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب هیات وزیران، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از مصادیق تشکل‌های خود انتظام محسوب می‌شود و از سوی دیگر مطابق بند ۶ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، تشکل خودانتظام، تشکلی است که برای حسن انجام وظایفی که به موجب این قانون بر عهده دارد و همچنین برای تنظیم فعالیت‌های حرفه‌ای خود و انتظام بخشیدن به روابط بین اعضا مجاز است ضوابط و استانداردهای حرفه‌ای و انضباطی را که لازم می‌داند، با رعایت این قانون، وضع و اجرا کند.
وی افزود: به استناد مصوبه هیات‌مدیره شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، ارایه هرگونه خدمات به اشخاص صرفاً پس از ثبت نام در سامانه جامع اطلاعات مشتریان صورت می‌پذیرد که بر این اساس دریافت هر نوع خدمات از این شرکت نظیر توثیق اوراق بهادار، فروش وکالتی اوراق بهادار، دریافت لیست سهامداران و... منوط به سجامی شدن اشخاص بوده و در صورت عدم ثبت نام، خدمت مورد درخواست توسط این شرکت ارایه نمی‌شود.
یاری در ادامه این گفت‌وگو به توثیق مکانیزه سهام اشاره کرد و گفت: به استناد بند ۳ ششصد و نود و پنجمین صورتجلسه هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار ۱۰ اسفند ۹۹ امکان توثیق مکانیزه سهام عدالت به نفع بانکها و موسسات مالی و اعتباری به منظور صدور کارت اعتباری خرید به صاحبان سهام فراهم شد و بر این اساس به منظور اخذ خدماتی نظیر توثیق مکانیزه، ضروری است اشخاص نسبت به ثبت نام در سجام اقدام نمایند تا قادر به بهره‌مندی از خدماتی نظیر توثیق الکترونیک اوراق بهادار خود شوند.
همچنین از سویی دیگر سهامداران برای اعمال حقوق سهامداری نظیر شرکت در مجامع عمومی به صورت الکترونیک و متعاقباً اعمال رای، دریافت سود و ... نیز مکلف به ثبت نام در سجام می‌باشند؛ همان‌گونه که مطابق بند یک صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ تصریح شده است که احراز هویت سهامداران به منظور حضور در مجمع الکترونیک و نیز اعمال حق رای، صرفاً پس از ثبت نام در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) و از طریق آن امکان پذیر است.
بررسی ضرورت ثبت نام در سجام از منظر قوانین و مقررات لازم‌الاجرا
معاون حقوقی سمات گفت: علاوه بر بعد خدماتی سامانه سجام برای کلیه ذینفعان بازار سرمایه، این سامانه از منظر تکالیف قانونی مقرر برای بازیگران بازار سرمایه علی الخصوص ناشران نیز حائز اهمیت و قابل بررسی است و برای مثال در خصوص سهام عدالت، مطابق بند ۳ صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۲ اسفند ۹۹، بند یک صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ و بند ۲ صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۵ تیر ۱۴۰۰، شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مکلف به برگزاری مجامع عمومی خود از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و زیرساخت الکترونیک فراهم شده از سوی آن شرکت است.
همچنین به استناد بند ۴ صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۲ اسفند ۹۹و بند ۲ صورتجلسه شورای عالی بورس۱۳ بهمن ۱۴۰۰، برای تسریع در تقسیم سود سهام عدالت متعلق به مشمولین سهام عدالت اعم از روش مستقیم و غیر مستقیم، سود تعلق گرفته توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بین سهامداران، توزیع می‌شود.
یاری تصریح کرد: در صورت تخلف ناشرین از مصوبات بالا، مطابق قوانین و مقررات مربوطه نظیر دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در فرابورس ایران و... با ناشر متخلف برخورد و ضمانت اجراهای مقرر در دستورالعمل‌های مذکور اعمال می‌شود همچنین از آن جا که ذینفع تکالیف مقرر برای ناشران، سهامداران آن شرکت می‌باشند، کلیه سهامداران اعم از حقیقی و حقوقی باید متقابلاً جهت استفاده از امکان فراهم شده به منظور تسهیل امور سهامداران و تحقق اصل شفافیت امور مرتبط با شرکت‌های ناشر، در سجام ثبت نام کنند و در غیر این صورت از بهره مندی از امکان پیش بینی شده و حقوق سهامداری خویش محروم می‌شوند.
معاون حقوقی سمات اظهار داشت: مطابق بند م تبصره ۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، کلیه ناشرین ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار موظفند جهت تسهیل امور سهامداران، سود تقسیمی مصوب مجمع عمومی با همکاری شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه از طریق سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به سهامداران پرداخت کنند و مدیران متخلف از اجرای این حکم با شکایت سازمان بورس و اوراق بهادار به انفصال از خدمت در دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های سهامی عام به مدت ۶ ماه تا ۲ سال محکوم می‌شوند. سازمان بورس و اوراق بهادار نیز موظف است بر اجرای این بند نظارت کند و در نهایت وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز مکلف است گزارش عملکرد این بند را هر سه ماه یک بار به کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ارایه کند.
وی اضافه کرد: با توجه به اهمیت و ضرورت اجرای قانون بودجه سالانه کشور و با توجه به نظارت‌های پیش بینی شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه و همچنین وزارت امور اقتصادی و دارایی، ناشرینی که از تکلیف قانونی مذکور تخلف کنند، ضمانت اجرای مقرر که از بعد اقتصادی و کسب و کار برای شرکت‌های ناشر بسیار خطیر و تعیین‌کننده است، اعمال می‌شود.
افزون بر این مطابق ماده ۱۴ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب ۲۵ آذر ۹۸ مجلس شورای اسلامی، ناشران اوراق بهادار، نهادهای مالی و تشکل‌های خودانتظام و نیز اشخاصی که به عنوان مدیران آنها انتخاب می‌شوند، در صورت نقض قوانین و مقررات مربوط به فعالیت هر یک از آنها متخلف محسوب شده و سازمان علاوه بر اقدامات انضباطی مندرج در مواد (۷) و (۳۵) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران می‌تواند نسبت به اخذ جریمه نقدی مقرر در این قانون اقدام کند و بر این اساس در صورت تخلف ناشرین از بند (م) تبصره ۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، حسب صلاحدید سازمان بورس و اوراق بهادار علاوه بر اعمال ضمانت اجرای مذکور، جریمه نقدی نیز از شرکت‌های ناشر اخذ می‌شود.
معاون حقوقی سمات در پایان اظهار داشت: از زاویه دیگر نیز چنانچه سهامداران نسبت به ثبت نام در سجام اقدام نکنند، توزیع و واریز سود توسط این شرکت به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات سهامداران امکان پذیر نیست و عملاً دارنده سهام از حقوق سهامداری خویش محروم می‌شود یا سود متعلقه را با تاخیر دریافت می‌کند که براین اساس، به منظور التزام به قوانین و مقررات و احتراز از اعمال ضمانت اجراهای مقرر که برای متخلفین از قوانین وضع شده، کلیه اقدامات مقتضی جهت ثبت نام در سامانه سجام از سوی ناشران و سهامداران صورت پذیرد.
