صنعت خودرونخستین قربانی جنگ احتمالی تایوان
تعادل | سعید ترکاشوند |
پس از جنگ روسیه و اوکراین و افزایش چند برابری قیمت غلات، این‌بار اقتصاد جهانی در انتظار جنگی دیگر است که وقوع آن نتیجه‌ای جز کاهش تولید ریز تراشه‌های الکترونیکی و افزایش چندین برابری «محصولات صنایع خودرو، لوازم خانگی و مخابراتی» نخواهد داشت. صنعت خودرو از جمله صنایع آسیب‌پذیری است که به دلیل کمبود زیرتراشه با کاهش تولید و افزایش 4 برابری قیمت محصولات مواجه خواهد شد. از این منظر، تمامی صنایع به ویژه صنعت خودرو در یک بزنگاه مهم قرار دارند؛ چراکه با وقوع جنگ چین علیه تایوان، اقتصاد جهانی پس از تجربه کرونا و جنگ اوکراین ضربه‌ای دیگر را متحمل خواهد شد؛ حال باید دید که واکنش صنایع جهان به ویژه غول‌های خودروسازی دنیا به این جنگ چه خواهد بود. گرچه اکنون واکنش‌هایی از سوی خودروسازان صورت گرفته، اما باید دید، چین به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان با این موضوع چگونه برخورد خواهد کرد.
جنگی که بحران می‌آفریند
با شروع جنگ روسیه و اوکراین در واپسین روز‌های فوریه سال 2022، اقتصاد جهانی به دلیل کاهش شدید عرضه محصولات استراتژیکی همچون حامل‌های انرژی و غلات، شاهد کمبود و در نتیجه افزایش قیمت آنها در بازار‌های بین‌المللی شد. روسیه و اوکراین هر دو در زمره مهم‌ترین کشور‌های تولید‌کننده و همچنین صادرکننده این محصولات به حساب می‌آیند، بنابراین بروز هر گونه مشکل و چالش برای این کشور‌ها، روند تولید یا عرضه حامل‌های انرژی و غلات به بازار‌های جهانی را با خلل مواجه می‌سازد.
اکنون بیش از 5 ماه از زمان شروع این جنگ می‌گذرد و به رغم تمامی خسارت‌های وارده به ارتش دو کشور، این جنگ هنوز به یک نتیجه نهایی نرسیده است؛ حال شرایط به نظر می‌رسد، در آینده‌ای نه چندان دور نظام بین‌الملل باید خود را آماده برای جنگی تازه در دریای چین شرقی میان تایوان و چین کند. همزمان با تنش‌های سیاسی مسکو و کی‌یف، تحرکات تنش آفرین مقامات جمهوری خلق چین و تایوان نیز علیه یکدیگر شدت گرفت؛ بسیاری از کارشناسان روابط بین‌الملل، ریشه این اتفاقات را ناشی از سیاست خارجی جدید کاخ سفید برای تحقق منافع ایالات متحده امریکا از طریق ایجاد تنش و درگیری در مناطق مجاور رقبای بین‌المللی این کشور دانسته‌اند. به اعتقاد این کارشناسان، سفر اخیر «نانسی پلوسی» رییس مجلس نمایندگان ایالات متحده امریکا به تایوان نیز در امتداد این سیاست بوده است. اقتصاد جهانی در طول چند سال اخیر چالش‌های سختی همچون شیوع گسترده ویروس کرونا و همچنین جنگ اوکراین را پشت سر گذاشته و به نظر می‌رسد، بروز جنگ احتمالی میان چین به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان و همچنین تایوان به عنوان مهم‌ترین و در عین حال بزرگ‌ترین کشور تولید‌کننده تراشه‌های الکترونیکی همان آثار منفی را به همراه دارد که جنگ روسیه و اوکراین بر بازار‌های انرژی و غلات داشته است. با آغاز جنگ روسیه و اوکراین، عرضه نئون و پالادیوم به عنوان مهم‌ترین مواد اولیه موثر در تولید ریزتراشه‌های الکترونیکی، به شکل قابل توجهی تحت الشعاع قرار گرفت.بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده 40 درصد عرضه پالادیوم دنیا توسط روسیه و همچنین 70 درصد عرضه نئون نیز توسط اوکراین صورت می‌پذیرفت، با این تفاسیر، جنگ اوکراین حتی تداوم آن را می‌توان به عنوان گام نخست در بروز بحران تولید ریز تراشه‌های الکترونیکی توصیف کرد. جنگ روسیه و اوکراین تنها بخشی از بحران کمبود ریز تراشه را دامن زده است؛ در حال حاضر پیش‌بینی‌ها خبر از آن می‌دهد که با وقوع جنگ احتمالی تایوان، تولید ریزتراشه‌های الکترونیکی در سال 2022 با ورود به مرحله‌ای تازه از بحران، شرایطی بدتر از سال‌های 2020 و 2021 را تجربه کند. در حال حاضر شرکت تایوانی تی‌اس‌ام‌سیTSMC به تنهایی سهم 90 درصدی تولید این ریز تراشه‌ها را به خود اختصاص داده است؛ در نتیجه با توجه به این جایگاه، این شرکت تایوانی را می‌توان به عنوان مهم‌ترین شرکت تولید‌کننده تراشه‌های الکترونیکی در جهان شناخت. با آغاز تنش‌های سیاسی میان چین و تایوان، «مارک لیو» رییس هیات‌مدیره شرکت تایوانی تی‌اس‌ام‌سی TSMC در یک مصاحبه ویدئویی که توسط CNN منتشر شد، هشدار داد که در صورت وقوع جنگ بین تایوان و چین، این شرکت «غیرقابل استفاده» خواهد شد. وی خاطرنشان کرد که چین به ادامه کار شرکت TSMC نیاز دارد، چرا که «وقفه تولید ما یک آشفتگی اقتصادی در چین ایجاد می‌کند و در صورت وقوع جنگ به‌طور ناگهانی تامین پیشرفته‌ترین قطعات آنها از بین می‌رود.» وی همچنین تاکید کرد: جنگ فقط می‌تواند برای هر سه طرف (چین، تایوان و بازار جهانی تراشه) مشکل ایجاد کند. جنگ هیچ برندهای ندارد، همه بازنده هستند. چین و تایوان باید از درگیری اجتناب کنند تا «موتور اقتصاد جهانی بتواند به کار خود ادامه دهد.»
زیان 210 میلیاردی دلاری صنعت خودرو در 2021
در حال حاضر تولید تمامی لوازم و وسایل الکترونیک و دیجیتال از تلفن همراه گرفته تا خودرو‌ها و کنسول‌های بازی ویدئویی در پی کمبود جهانی تراشه با مشکلات جدی مواجه شده‌اند. مطمئنا افت تولید تراشه‌ها و کمبود این محصول کاربردی در سال 2022شرایطی بغرنجی را برای تمامی صنایع جهان از جمله صنعت خودرو و غول‌های خودروسازی مطرح دنیا پدید می‌آورد؛ چندی پیش «دان هرش»مدیرعامل شرکت آلیکس پارتنرز در مصاحبه با رویترز گفته است نمایندگی‌های فروش و خدمات پس از فروش در امریکا به شکل بی‌سابقه‌ای فقط برای ۲۰ روز تأمین خودرو توانایی دارند که تقریباً نصف وضعیت نرمال در سال‌های عادی است. او می‌گوید: «ما در ابتدا فکر می‌کردیم که تا فصل چهارم سال ۲۰۲۱ به وضع نرمال برمی‌گردیم اما چنین چیزی اتفاق نیفتاد» بر اساس تخمین‌های کاکس اتومتیو Cox Automotive در سال 2021 کل فروش خودرو در بازار امریکا 14.9 میلیون دستگاه بود که خیلی رقم پایین‌تری نسبت به متوسط فروش 17.3 میلیون دستگاه بین سال‌های 2015 تا 2019 بود.کمبود تراشه فقط بخش بسیار کوچکی از معضل تأمین قطعات خودرو از جمله قطعات فولادی و پلاستیکی و رزینی است و همگی باعث بالا رفتن قیمت خودرو خواهند شد. هر خودرو به‌طور متوسط بین 1400 تا 1500 تراشه نیاز دارد. خود صنعت خودرو فقط 15 درصد از تولیدات تراشه جهانی را مصرف می‌کند. بخش لوازم الکترونیک از جمله کامپیوتر، موبایل و بازی‌های کامپیوتری بیش از 50 درصد از تراشه‌های تولیدی را مصرف می‌کنند. خودروسازانی مثل فورد و جنرال موتورز مجبور به تولید ناقص خودروهای خود شده‌اند و آنها را در پارکینگ‌های خود تا زمان رسیدن قطعات و تراشه‌ها نگهداری می‌کنند. تویوتا در سپتامبر سال 2021 مجبور شد 40 درصد از تولیدات جهانی خود را کاهش دهد. در همان ماه نیز جنرال موتورز تولیدات خود را در کارخانه‌های امریکای شمالی به نصف کاهش داد. به گزارش بیزینس اینسایدر، جنرال موتورز در فصل چهارم سال 2021 بیش از 43 درصد کمتر نسبت به مدت مشابه سال گذشته خودرو فروخته است. این خودروساز حتی در ماه‌های آخر سال 2021 خودروهای با نقص تحویل مشتری داده و خیلی از خودروهای این شرکت سوپرکروز نداشتند.
هفتم بهمن سال 1399 آلمان به تایوان نامه نوشت و از این کشور خواست که فکری به حال کمبود شدید تراشه‌های نیمه هادی صنعت خودرو بکند. کمبود تراشه‌های نیمه‌هادی تایوانی، کمپانی‌های مهمی از جمله فولکس واگن، فورد، سوبارو، تویوتا، نیسان و استلانتیس را تحت تأثیر قرار داده است. پیتر آلتمایر وزیر اقتصاد آلمان از وانگ می-هوا همتای تایوانی خود طی نامه‌ای خواسته بود که به این موضوع بپردازد تا مشکل شرکت تولیدی نیمه هادی تایوان حل شود. این شرکت بزرگ‌ترین تراشه‌سازی در دنیا و یکی از تأمین‌کنندگان اصلی شرکت فولکس واگن است.
اما شانزدهم فروردین 1400 خبر از توقف دوباره خط تولید در فورد را داد که موجب وقفه در تولید پرفروش‌ترین وانت امریکا شد. در حقیقت کمبود تراشه از آثار و نتایج تعطیلی‌های سراسری ناشی از شیوع ویروس کرونا است که با تأخیر خودش را نشان داده است. تراشه‌سازان به خاطر جلوگیری از مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا مجبور شده بودند؛ به‌طور کامل خطوط تولید خود را تعطیل کنند. در آن برهه زمانی، تأمین‌کنندگان خارجی که اکثر آنها در کشور چین هستند، مجبور به جبران کسری این قطعات شدند و با توجه به رشد تصاعدی تقاضا برای لپ تاپ، تبلت و گوشی‌های هوشمند، معضل کمبود تراشه و پردازشگرهای نیمه هادی به این سادگی حل نمی‌شود. شانزدهم فروردین 1400 صنعت خودروی امریکا دست به دامن دولت شد «اتحاد برای نوآوری در خودرو» نام گروهی است که به نمایندگی از تقریبا همه خودروسازان فعال در بازار امریکا از جمله جنرال موتورز، فورد، فولکس واگن، تویوتا و هیوندایی به‌طور رسمی از دولت این کشور خواسته بود که به حل مشکل کمبود تراشه و پردازشگر کمک کند
ادامه عقب‌نشینی خودروسازان از اهداف تولید
کمبود تراشه و مشکلات زنجیره تامین، در چند سال اخیر برترین خودروساز جهان را مجبور به کاهش مکرر اهداف تولید کرده است. تویوتا از جمله خودروسازان مطرح جهان است که به دلیل کمبود تراشه اهداف تولید ماهانه خود را در سه ماهه اول آوریل تا ژوئن سه بار کاهش داد و به دلیل کمبود نیمه‌هادی‌ها و تأثیر محدودیت‌های بیماری کووید- ۱۹ در چین، ۱۰ درصد از اهداف اولیه خود عقب افتاد. «کوجی اندو» تحلیلگر خودرویی بانک SBI Securities، سود سه ماهه اول سال گذشته افزایش یافت؛ زیرا بزرگ‌ترین خودروساز ژاپن بدترین مشکلات بیماری همه‌گیر را پشت سر گذاشت اما امسال تنها نکته مثبت در سه ماهه اول احتمالا ضعیف‌تر بودن «ین» است.
اندو گفت: سه ماهه اول سال گذشته دوره کاهش کامل هزینه‌ها بود. در مقایسه با آن، احتمالا این‌بار سود به‌شدت کاهش یافته است. بر اساس داده‌ها، سود عملیاتی برای سه ماه منتهی به ۳۰ ژوئن به ۵۷۸.۶۶ میلیارد ین (۴.۳ میلیارد دلار) کاهش یافت که بسیار کمتر از میانگین سود ۸۴۵.۸ میلیاردینی برآورد شده توسط ۱۰ تحلیلگر است. در مدت مشابه سال قبل، تویوتا ۹۹۷.۴ میلیاردین سود گزارش کرده بود. این خودروساز با وجود کاهش سه ماهه، به پیش بینی خود برای درآمد عملیاتی سالانه ۲.۴ تریلیونین در ۱۲ ماه منتهی به ۳۱ مارس ۲۰۲۳ پایبند بود. «ین» در طول سه ماهه آوریل تا ژوئن حدود ۱۰ درصد کاهش یافت. «ین» ضعیف معمولا برای شرکت‌هایی که صادرات دارند، یک امتیاز است، زیرا وقتی درآمدهای خارج از کشور به خانه باز می‌گردد، درآمد را افزایش می‌دهد. با این حال، برخی از مزایا در سال‌های اخیر جبران شده است؛ زیراشرکت‌های ژاپنی بیشتر در خارج از کشور تولید می‌کنند، به این معنی که هزینه‌های خارج از کشور آنها نیز با تضعیفین افزایش می‌یابد. «تویوتا» و رقبای اصلی ژاپنی‌اش، «نیسان موتور» و «هونداموتور» نیز با چالش‌های طولانی‌مدت از جمله برقی‌سازی و اتوماسیون وسایل نقلیه مقابله می‌کنند. یک سوال کلیدی برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران این است که آیا تویوتا می‌تواند هدف تولید ۹.۷ میلیون خودروی جهانی را برای سال مالی جاری منتهی به مارس حفظ کند یا خیر که احتمالا به چشم‌انداز کمبود تراشه‌ها، زنجیره تامین و همچنین چشم‌انداز اقتصادی بستگی دارد. اندو گفته است: حتی اگر سرعت اقتصاد کاهش یابد، تویوتا حجم عظیمی از سفارش‌ها دارد و کاهش تقاضا برای لوازم الکترونیکی مصرفی می‌تواند تراشه‌ها را به سمت تولید خودرو سوق دهد. او گفت که اگر تویوتا هدف تولید کل سال را در سه ماهه دوم تغییر ندهد، به این معنی است که نسبت به تولید در نیمه دوم سال بسیار مطمئن است تا به هدف برسد.
مشکلی که گریبان صنعت خودرو ایران را خواهد گرفت!
با کاهش تولید تراشه‌های الکترونیکی و به دنبال آن عقب‌نشینی غول‌های خودروسازی جهان از برنامه‌های تولیدی خود، بازار جهانی خودرو یا حتی صنعت خودروسازی ایران نیز از این موضوع به‌شدت متاثر خواهند شد؛ «فربد زاوه» کارشناس صنعت خودرو در این باره می‌گوید: کمبود ریز تراشه از میانه سال 2021 از یک مشکل تبدیل به یک بحران شد و در این مدت برخی تولیدکنندگان قطعات یدکی خودروهای سنگین و کامیون‌ها با تجربه یک شوک ناگهانی کاهش تولید، به سمت ورشکستگی حرکت کردند. این کارشناس صنعت خودرو خاطرنشان کرد: با گسترش دامنه این بحران، خودروسازان مطرح جهان به منظور جلوگیری از ورشکستگی، به سمت کاهش تیراژ تولید و درمقابل افزایش قیمت محصولات خود در بازار‌گام می‌دارند. در حال حاضر نمود عینی این سیاست را می‌توان در خصوص خودروهای تجاری برندهای معروف دنیا مشاهده کرد. وی تصریح کرد: وقوع این جنگ و دنبال آن کاهش تولید ریزتراشه‌های الکترونیکی در مرحله نخست صنایع چین به ویژه خودروسازان این کشور را تحت الشعاع قرار می‌دهد؛ البته باید این نکته را هم خاطرنشان کرد که شرکت‌های ژاپنی، کره‌ای، اروپایی یا حتی امریکایی نیز از تبعات این بحران چندان در امان نبوده و این موضوع کم و بیش اثراتی را نیز بر تیراژ تولیداین خودروسازان از خود بر جای خواهد گذاشت. زاوه تاکید کرد: با وقوع جنگ تایوان، قیمت انواع خودرو و دیگر محصولات صنعتی متاثر از بروز یک تورم شدید، جهش چندین برابری در اقصا نقاط جهان را تجربه می‌کند؛ با صرف نظر از آینده صنایع لوازم خانگی و مخابراتی، سناریویی که انتظار صنعت خودرو را می‌کشد، این است که با وقوع جنگ تایوان بازار خودرو به‌طور همزمان با کاهش شدید تولید و افزایش قیمت 3 تا 4 برابری را تجربه می‌کند. وی گفت: با افزایش 3 تا 4 برابری قیمت خودرو در بازار‌های جهانی، واردات اتومبیل به ایران نیز تا حد قابل توجهی تحت الشعاع قرار می‌گیرد؛ چرا که تا قبل از بروز این بحران برخی خودروهای خارجی در زمره خودروهای اقتصادی و کم هزینه تعریف می‌شدند، اما این جهش قیمت به نظر می‌رسد، این نوع خودرو‌ها نیز با قدرت خرید مردم ایران همخوانی کاملی نداشته باشند. زاوه در پایان یادآور شد: علاوه بر واردات، تولید خودروهای داخلی هم به دلیل تشدید کمبود تراشه‌های الکترونیکی با مانع مواجه شده و تحقق این مساله، باعث می‌شود که تولید یک میلیون 500 هزار دستگاه خودرو تا پایان سال هم محقق نخواهد شد.
