تغییر هویت معاملات کالایی

سرانجام پس از ماه‌ها انتظار، بخشنامه معافیت مالیاتی گواهی سپرده کالایی براساس قانون بودجه ۱۴۰۱ از سوی رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ شد. بدین‌ترتیب مالیات بر ارزش‌افزوده همه کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس‌های کالایی کشور پذیرش و معامله می‌شوند، مشمول نرخ صفر مالیاتی است. مدیر بازارهای مالی بورس کالای ایران در این باره تاکید کرد: با اجرای این بخشنامه، امکان انتشار گواهی سپرده کالایی در بورس‌های کالایی روی کالاهایی که مشمول مالیات بر ارزش‌افزوده هستند، ایجاد خواهد شد. جواد فلاح با بیان اینکه طبق بند (س) تبصره دو قانون بودجه، زمینه رفع ابهام مالیات بر ارزش‌افزوده گواهی سپرده کالایی فراهم شده بود، عنوان کرد: در قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده گواهی سپرده کالایی تصویب شده بود اما ابهامی نزد سازمان امور مالیاتی وجود داشت که این ابهام در قانون بودجه رفع و زمینه برای اینکه سازمان امور مالیاتی بخشنامه‌ای را در این راستا صادر کند، فراهم شد. 

وی ادامه داد: در گواهی سپرده کالایی، کالایی که مشمول ارزش‌افزوده است، زمانی که در انبار پذیرش‌شده بورس کالا قرار می‌گیرد و نفر نخست این کالا را می‌فروشد و ارزش‌افزوده کالا را دریافت می‌کند، معاملات ثانویه‌ای روی قبض انبار مربوط به آن کالا با عنوان گواهی سپرده کالایی انجام می‌شود و مالکیت این گواهی‌ها در بازار ثانویه تغییر می‌کند. داود منظور، رییس سازمان امور مالیاتی کشور در نامه‌ای دستورالعمل مفاد بند (س) تبصره (۲) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور را ابلاغ کرد. در این نامه قید شده که مالیات بر ارزش‌افزوده همه کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس‌های کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مادامی که در هر یک از بورس‌های کالایی مورد مبادله قرار گیرند، مشمول نرخ صفر مالیاتی است. در این دستورالعمل آمده است: در اجرای بند (س) تبصره (۲) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور مبنی بر «به منظور حمایت از توسعه ابزارهای مالی و همچنین تسهیل معاملات ابزارهای مبتنی بر کالا، مالیات بر ارزش‌افزوده همه کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس‌های کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مادامی که در هر یک از بورس‌های کالایی مورد مبادله قرار گیرند، مشمول نرخ صفر مالیاتی هستند.»

 در ادامه این نامه آمده است: در صورتی که کالای پشتوانه گواهی سپرده ماهیتا مشمول مالیات بر ارزش‌افزوده باشد، مالیات مذکور، تنها یک مرتبه و در زمان تحویل فیزیکی کالا پس از کسر اعتبار مالیاتی وصول خواهد شد و وظیفه پرداخت مالیات مذکور بر عهده تحویل‌گیرنده نهایی کالای پشتوانه گواهی سپرده کالایی است. با توجه به هماهنگی انجام شده با سازمان بورس و اوراق بهادار، به منظور ایجاد وحدت رویه در نحوه اجرای حکم مذکور برای کالاهای مشمول مالیات بر ارزش‌افزوده، مقرر می‌دارد: یک) عرضه‌کنندگان کالا از طریق بورس‌های کالایی در قالب گواهی سپرده کالایی مکلفند همزمان با نخستین معامله کالا در قالب گواهی سپرده کالایی، صورتحساب فروش کالای عرضه شده شامل اقلام اطلاعاتی از جمله ارزش کالا و مالیات و عوارض فروش (در صورت مشمول بودن) را به نام بورس‌های کالایی صادر کنند. دو) عرضه‌کنندگان کالا و بورس‌های کالایی مکلفند برای هر گواهی سپرده کالایی، صورتحسابی جداگانه صادر کنند. سه) گواهی سپرده کالایی همه کالاهایی که در بورس‌های کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مادامی که در هر یک از بورس‌های کالایی مورد مبادله قرار می‌گیرند، مشمول مالیات و عوارض ارزش‌افزوده نیستند. چهار) بورس‌های کالایی مکلفند در زمان تحویل فیزیکی کالا به تحویل‌گیرنده نهایی، صورتحساب فروش کالا را بر اساس تازه‌ترین ارزش گواهی سپرده کالایی، ضمن احتساب ارزش گواهی سپرده کالایی به عنوان ارزش کالا و مالیات و عوارض (۱۰۹ درصد ارزش کالا) به شرح معین و مشخص صادر و ترتیبات پرداخت مابه‌التفاوت مالیات و عوارض فروش توسط خریدار را به حساب معرفی شده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور فراهم کنند. در صورتی که مالیات و عوارض فروش محاسبه شده بیشتر از مالیات و عوارض فروش مندرج در صورتحساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی باشد، خریدار (تحویل‌گیرنده نهایی کالا) موظف است در اجرای تبصره (۱) ماده (۱۷) قانون مالیات بر ارزش‌افزوده مصوب دوم خرداد ۱۴۰۰، مالیات و عوارض ارزش‌افزوده را پس از کسر اعتبار مالیات بر ارزش‌افزوده پرداختی طبق صورتحساب عرضه‌کننده کالا به بورس‌های کالایی پرداخت و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز و سپس بورس‌های کالایی اجازه ترخیص کالا از انبار را صادر کنند. در این حالت مجموع مالیات و عوارض فروش وصول شده بر اساس صورتحساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی و مابه‌التفاوت مالیات و عوارض فروش پرداختی ناشی از افزایش ارزش کالا به شرح این جزء، به عنوان اعتبار مالیاتی/ هزینه قابل قبول مالیاتی (حسب مورد) تحویل‌گیرنده نهایی کالا مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی کشور است. 

همچنین در صورتی که ارزش فروش گواهی سپرده کالایی نسبت به ارزش آن در زمان عرضه به بورس‌های کالایی تغییر نکرده باشد، بورس‌های کالایی مکلف به مطالبه مالیات و عوارض فروش از تحویل‌گیرنده نهایی نخواهند بود. در این حالت، مالیات و عوارض خرید پرداخت شده بر اساس صورت حساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی به عنوان اعتبار مالیاتی/ هزینه قابل قبول مالیاتی (حسب مورد) خریدار (تحویل‌گیرنده نهایی کالا)، مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی کشور است. در صورتی که مالیات و عوارض فروش محاسبه شده کمتر از مالیات و عوارض فروش مندرج در صورتحساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی باشد، مالیات و عوارض فروش بر اساس ارزش فروش گواهی سپرده کالایی به تحویل‌گیرنده نهایی، به عنوان اعتبار مالیاتی / هزینه قابل قبول مالیاتی (حسب مورد) تحویل‌گیرنده نهایی کالا، مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی کشور است. پنج) از آنجایی که به منظور شفافیت مبادلات اقتصادی، بورس‌های کالایی برای معاملات مورد نظر صورتحساب صادر می‌کنند، بنابراین از این بابت صرفا کارمزد بورس‌های کالایی جزو درآمد مشمول مالیات بوده و بابت مبلغ خرید و فروش موضوع این دستورالعمل مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و ارزش‌افزوده (به جز درآمد کارمزد) نیست. شش) در اجرای ماده (۱۶۹) مکرر قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی مصوب ۱۳۹۴، بورس‌های کالایی موظف هستند اطلاعات مربوط به عرضه کالا در بورس‌های کالایی را که حداقل دربرگیرنده مشخصات اولین و آخرین عرضه‌کننده گواهی سپرده کالایی و تحویل‌گیرنده نهایی آن از انبار پذیرش شده بورس‌های کالایی و همچنین مشخصات کالا و ارزش و نماد آن است را به صورت فصلی و تا زمان اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، به نحوی که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌کند، در اختیار سازمان مزبور قرار دهند.

    نحوه معاملات بر اساس بخشنامه جدید

مدیر بازارهای مالی بورس کالای ایران اظهار کرد: اعتبار مربوط به مالیات بر ارزش‌افزوده‌ای که نفر نخست پرداخت کرده است باید به نفر آخری که این کالا را از انبار بورس کالا تحویل می‌گیرد، منتقل شود. برای اینکه این اتفاق رخ دهد، در دستورالعملی که سازمان امور مالیاتی طبق قانون بودجه صادر کرده مشخص کرده است اگر قیمت کالا در زمان دریافت از انبار با قیمت آن در اولین معامله تفاوت داشته باشد، چگونه باید با موضوع ارزش‌افزوده برخورد شود. فلاح به تشریح شرایط مختلف پرداخت به ایسنا گفت: اگر قیمت کالا در نخستین معامله گواهی سپرده کالایی ۱۰۰ واحد بوده و فرد اولی که این کالا را خریداری کرده، ۹ واحد مالیات بر ارزش‌افزوده پرداخت کرده است، این ۹ واحد اعتبار مالیاتی در گواهی سپرده کالایی ذخیره می‌شود. 

نفر آخری که قصد دارد کالا را از انبار ترخیص کند و تحویل بگیرد، فرض کنیم این فرد کالا را دوباره با قیمت ۱۰۰ واحد خریداری کرده است، ۹ واحد اعتبار مالیاتی نفر اول به نفر آخر منتقل می‌شود و می‌تواند کالا را از انبار تحویل بگیرد و اگر به فرد دیگری در خارج از بستر بورس کالا فروخت و ارزش‌افزوده دریافت کرد، اختلاف اعتبار مالیاتی و ارزش‌افزوده دریافتی را باید به عنوان ارزش‌افزوده به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. وی ادامه داد: در شرایطی که قیمت کالا افزایش یافته و برای مثال به ۲۰۰ واحد رسیده باشد، فرد آخری که کالا را تحویل می‌گیرد باید ۱۸ واحد ارزش‌افزوده پرداخت کند. ۹ واحد که اعتبار مالیاتی دارد و ۹ واحد دیگر ارزش‌افزوده پرداخت می‌کند. اگر کالا را خارج از بستر بورس کالا با قیمت دیگری فروخت، می‌تواند ۱۸ واحد اعتبار مالیاتی را استفاده کند.

  رفع ابهام از بند انتقال اعتبار مالیاتی

مدیر بازارهای مالی بورس کالای ایران تصریح کرد: اگر قیمت کالا کاهش پیدا کند و از ۱۰۰ واحد به ۵۰ واحد رسیده باشد، ۵/۴ واحد اعتبار مالیاتی ارزش‌افزوده به نفر آخر که کالا را تحویل گرفته است تخصیص پیدا می‌کند. فلاح با تاکید اینکه انتقال اعتبار مالیاتی از نفر نخست به نفر آخر موضوع ابهام مالیات ارزش‌افزوده بود، اظهار کرد: این ابهام با دستورالعملی که سازمان امور مالیاتی صادر کرده است رفع شد و زمینه برای انتشار گواهی سپرده کالایی در بورس کالا و بورس انرژی روی کالاهای صنعتی، معدنی، پتروشیمی و نفتی و به عبارت دیگر روی کالاهایی که دارای ارزش‌افزوده هستند ایجاد شد. گواهی سپرده کالایی تاکنون روی محصول‌های کشاورزی که معافیت ارزش‌افزوده داشتند و سکه طلا که مشمول ارزش‌افزوده نبودند رونق داشت.

    مزایای گواهی سپرده کالایی

وی با تاکید بر اینکه گواهی سپرده کالایی با تبدیل کالا به ورقه بهادار امکان معاملات پیوسته کالا، توثیق کالا، معاملات خرد، انبارداری استاندارد کالا، تامین مالی، ایجاد زیرساخت تحویل کالا برای راه‌اندازی معاملات مشتقه کالایی و… را فراهم می‌کند، درمورد زمان اجرای این بخشنامه نیز گفت: این فرآیند با همکاری وزارت اقتصاد، رییس سازمان بورس و سازمان امور مالیاتی محقق شد و لازم است مطابق با مفاد مصوبه سازمان امور مالیاتی زیرساخت‌های فنی اجرای مصوبه توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران فراهم شود. پس از آن شاهد معاملات گواهی سپرده کالاهای مشمول مالیات بر ارزش‌افزوده خواهیم بود.